ਜਨਮ ਨੁਕਸ
| ਜਨਮ ਨੁਕਸ | |
|---|---|
 | |
| ਡਾਊਨ ਸਿੰਡਰੋਮ (ਜਨਮ ਨੁਕਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਨੁਕਸਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ) ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਮੁੰਡਾ,[1] | |
| ਵਿਸ਼ਸਤਾ | ਮੈਡੀਕਲ ਜੈਨੇਟਿਕਸ, ਬਾਲ ਰੋਗ |
| ਲੱਛਣ | ਸਰੀਰਕ ਅਪਾਹਜਤਾ, ਬੌਧਿਕ ਅਯੋਗਤਾ, ਵਿਕਾਸ ਅਯੋਗਤਾ |
| ਆਮ ਸ਼ੁਰੂਆਤ | ਜਨਮ ਸਮੇਂ |
| ਕਿਸਮ | ਢਾਂਚਾਗਤ ਵਿਕਾਰ,ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਵਿਕਾਰ[2] |
| ਕਾਰਨ | ਅਨੁਵੰਸ਼ਿਕ ਜਾਂ ਗੁਣਸੂਤਰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਜਾਂ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਸੰਕਰਮਣ[3] |
| ਜ਼ੋਖਮ ਕਾਰਕ | ਫੋਲੇਟ ਦੀ ਘਾਟ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਜਾਂ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ, ਮਾੜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤੀ ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 35 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣਾ[4] |
| ਇਲਾਜ | ਥੈਰੇਪੀ, ਦਵਾਈ, ਸਰਜਰੀ ਜਾਂ ਸਹਾਇਕ ਤਕਨੀਕ[5] |
| ਅਵਿਰਤੀ | ਨਵੇਂ ਜੰਮਿਆ ਵਿੱਚ 3% (ਅਮਰੀਕਾ)[1] |
| ਮੌਤਾਂ | 628,000 (2015)[6] |
ਜਨਮ ਨੁਕਸ ਨੂੰ ਜਮਾਂਦਰੂ ਨੁਕਸ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3] ਜਨਮ ਨੁਕਸਾਂ ਵਿੱਚ ਅਪਾਹਜਪੁਣਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹਨ ਜੋ ਭੌਤਿਕ, ਬੌਧਿਕ ਜਾਂ ਵਿਕਾਸ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[3] ਅਪਾਹਜਤਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਤਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[7] ਜਨਮ ਨੁਕਸਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: (1) ਢਾਂਚਾਗਤ ਵਿਕਾਰ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ (2) ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਵਿਕਾਰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।[4] ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਵਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਪਾਚਕ ਅਤੇ ਡੀਜਨਰੇਟਿਵ ਵਿਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[2] ਕੁੱਝ ਜਨਮ ਦੇ ਨੁਕਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸਟ੍ਰਕਚਰਲ ਅਤੇ ਫੰਕਸ਼ਨਲ ਵਿਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਜਨਮ ਨੁਕਸ ਅਨੁਵੰਸ਼ਿਕ ਜਾਂ ਗੁਣਸੂਤਰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਜਾਂ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[3] ਜੋਖਿਮ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਫੋਲੇਟ ਦੀ ਘਾਟ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਜਾਂ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ, ਮਾੜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤੀ ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 35 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। [4] ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸਦੇ ਹੋਰ ਵੂ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਜਨਮ ਨੁਕਸ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਟੈਸਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਨਮ-ਗਣਿਤ ਦੇ ਟੈਸਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜਨਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੁਕਸਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[8]
ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਨੁਕਸ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਇਲਾਜ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਥੈਰੇਪੀ, ਦਵਾਈ, ਸਰਜਰੀ ਜਾਂ ਸਹਾਇਕ ਤਕਨੀਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[5] 2015 ਵਿੱਚ 96 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਜਨਮ ਨੁਕਸਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਹਨ।[9] ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਕਰੀਬਨ 3% ਨਵੇਂ ਜਨਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ।।[1] ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਾਲ 1990 ਵਿੱਚ 6,28,000 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ 1990 ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 751,000 ਸੀ।[10] ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਜਮਾਂਦਰੂ ਦਿਲ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨਾਲ(303,000) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੰਤੂਆਂ ਦੀ ਨਲੀ ਦੀ ਦੋਸ਼(65,000) ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।[6]
ਵਰਗੀਕਰਨ
[ਸੋਧੋ]ਜਮਾਂਦਰੂ ਹਾਲਤਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਸ਼ਾ ਜੈਨਮ ਮੈਪਿੰਗ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਹਾਲਤਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਹੋਰ ਜਮਾਂਦਰੂ ਹਾਲਤਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਚਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੂਖਮ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਜੈਨੇਟਿਕ ਲਿੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਜਮਾਂਦਰੂ ਹਾਲਤਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਢਾਂਚਾਗਤ ਆਧਾਰ ਤੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਆਯੋਜਨ ਉਦੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅੰਗ ਸਿਸਟਮ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਢਾਂਚਾਗਤ
[ਸੋਧੋ]ਜਮਾਂਦਰੂ ਨੁਕਸਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। (ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗੈਰ-ਕੈਨੋਨੀਏਟਲ ਹਾਲਤਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਿਆਦ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।)
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 "Birth Defects". Dec 15, 2015. Retrieved 17 Jan 2016.
- ↑ 2.0 2.1 "What are the types of birth defects?". www.nichd.nih.gov. Retrieved 8 December 2017.
- ↑ 3.0 3.1 "What causes birth defects?". www.nichd.nih.gov. Retrieved 8 December 2017.
- ↑ 4.0 4.1 "How many people are affected by/at risk for birth defects?". www.nichd.nih.gov. Retrieved 8 December 2017.
- ↑ 5.0 5.1 "What are the treatments for birth defects?". www.nichd.nih.gov. Retrieved 8 December 2017.
- ↑ 6.0 6.1 GBD 2015 Mortality and Causes of Death, Collaborators. (8 October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
{{cite journal}}:|first1=has generic name (help)CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000023-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ "How do health care providers diagnose birth defects?". www.nichd.nih.gov. Retrieved 8 December 2017.
- ↑ GBD 2015 Disease and।njury।ncidence and Prevalence, Collaborators. (8 October 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
{{cite journal}}:|first1=has generic name (help)CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ GBD 2013 Mortality and Causes of Death, Collaborators (17 December 2014). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117–71. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604. PMID 25530442.
{{cite journal}}:|first1=has generic name (help)CS1 maint: numeric names: authors list (link)
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.