ਜੁਲੂਸ (ਨਾਵਲ)

ਜੁਲੂਸ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ ਫਨੀਸ਼ਵਰ ਨਾਥ ਰੇਣੂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1966 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਗਿਆਨਪੀਠ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜੂਲੂਸ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਗੋਰੀਆਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪੈਰਾਡਾਈਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਬੰਗਾਲੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਵੀ ਆਂਚਲਿਕ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਲੇਖਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵਾਂਗ ‘ਰੇਣੂ’ ਦਾ ਇਹ ਨਾਵਲ ਅਜੋਕੇ ਜੀਵਨ, ਇਸ ਦੀਆਂ ਅਸੰਗਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸਤਹੀਪਣ ਨੂੰ ਪਰਤ ਦਰ ਪਰਤ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪਾਤਰ

ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਹਨ:

• ਪਵਿੱਤਰਾ, ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਲੜਕੀ ਜਿਸਨੇ ਦੰਗਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਮੰਗੇਤਰ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਲੋਨੀ ਦੀ ਮੁਖੀ ਹੈ।
• ਤਲਵਾਰ ਗੋਧੀ, ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਆਦਮੀ ਜੋ ਗੋਧੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਹੈ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਵੀ ਸ਼ੌਕੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਂਤਰਿਕ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
• ਜੈਰਾਮ ਸਿੰਘ ਤਲਵਾਰ ਗੋਧੀ ਦਾ ਚੇਲਾ ਹੈ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਹਨ ਜੋ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਪਲਾਟ.

ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦੰਗਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੁਮਾਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੰਗਾਲੀ ਹਿੰਦੂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਗੋਰਿਆਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਭੱਜਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਂਗ, ਗੋਰਿਆਰ ਦੀ ਵੀ ਜਾਤੀ ਵੰਡ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਜਾਤ ਗੋਧੀਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵਸਾਈ ਗਈ ਕਲੋਨੀ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਨਿੰਦਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਅਣ-ਅਧਿਕਾਰਤ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਆਦਮੀ, ਤਲਵਾਰ ਗੋਧੀ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਤੱਕ ਲੰਬੇ-ਲੰਬੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੀ ਸੁਹਣੀ ਬੰਗਾਲੀ ਔਰਤ ਪਵਿੱਤਰਾ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਹ ਬਸਤੀ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਚੇਲੇ ਜੈਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਸਤਰੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤਾਂਤਰਿਕ ਰੇਤ ਛਿੜਕਣ ਲਈ ਭੇਜਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਉਸ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਕਲੋਨੀ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਵੇਂ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਟੁੱਟਦੇ ਹਨ। 135 ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਨਾਵਲ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਦੇ ਰੰਗੀਨ ਅਤੇ ਹਨੇਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਦਿਲਚਸਪ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸੂਖਮਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• ਫਨੀਸ਼ਵਰ ਨਾਥ ਰੇਣੂ
• ਮੈਲਾ ਆਂਚਲ
• ਪਰਤੀ ਪਰਿਕਥਾ