ਜੇਨ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਕੂਕਾ
ਜੇਨ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਕੂਕਾ ਇੱਕ ਯੁਗਾਂਡਾ ਦੀ ਸਿੱਖਿਅਕ, ਮਹਿਲਾ ਵਿਰੋਧੀ ਜਣਨ ਵਿਗਾਡ਼ (ਐੱਫ. ਜੀ. ਐੱਮ.) ਕਾਰਕੁਨ, ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਯੂਗਾਂਡਾ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਕਾਪਚੋਰਵਾ ਲਈ ਸਾਬਕਾ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਗਰਟਰੂਡ ਕੁਲਾਨੀ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਸੀ। ਉਹ 1996 ਤੋਂ 1998 ਤੱਕ ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ, 1999 ਵਿੱਚ ਆਫ਼ਤ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਰਾਜ ਮੰਤਰਾਲਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2007 ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ਿਰਾ ਜਾਮਵਾ ਦੀ ਥਾਂ ਕਾਪਚੋਰਵਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਲਈ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਪਿਛੋਕਡ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਕੂਕਾ ਦਾ ਜਨਮ ਜੇਨ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਯਾਸੀਵਾ, ਸਿਪੀ, ਕਪਚੋਰਵਾ ਵਿੱਚ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਰੀਅਮ ਚੇਲੰਗਟ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1] ਉਸ ਨੇ ਗਾਮੁਤੁਈ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1966 ਵਿੱਚ ਮਬਲੇ ਦੇ ਨਯੋਂਡੋ ਟੀਚਰਜ਼ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ 1969 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਗਗਾਬਾ ਟੀਚਰਜ਼ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਡ ਤਿੰਨ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣ ਗਈ।[1]
ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਕੂਕਾ 1969 ਵਿੱਚ ਗਾਮੁਤੁਈ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ।[1] 1988 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਪਚੋਰਵਾ ਅਧਿਆਪਕ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।[1]
ਸਿਆਸਤ[ਸੋਧੋ]
ਕੂਕਾ ਨੇ 1989 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ 1994 ਵਿੱਚ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੰਸਦ ਲਈ ਚੋਣ ਲਡ਼ਨ ਦੀ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੀ ਗਈ ਅਤੇ ਯੂਗਾਂਡਾ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਕਾਪਚੋਰਵਾ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ।[2]
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵਿਕਾਸ (1996-1998) ਲਈ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[3] ਸੰਨ 1999 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਆਫ਼ਤ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4][1]
2007 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਪਚੋਰਵਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਲਈ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2014 ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[5][1]
ਐੱਫ. ਜੀ. ਐੱਮ. ਵਿਰੋਧੀ ਸਰਗਰਮੀ[ਸੋਧੋ]
1988 ਵਿੱਚ ਕਪਚੋਰਵਾ ਟੀਚਰਜ਼ ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਕੂਕਾ ਲਿੰਚਿੰਗ ਤੋਂ ਬਚ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਪਚੋਰਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਮਤੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਔਰਤ ਜਣਨ ਵਿਗਾਡ਼ (ਐਫਜੀਐਮ) ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[1][6][7] ਕੂਕਾ ਖੁਦ ਇਸ ਨੂੰ "ਔਰਤ ਜਣਨ ਕੱਟਣ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ "ਔਰਤ ਜਣਨਾ ਵਿਗਾਡ਼ ਬਹੁਤ ਕਠੋਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੱਖਿਆਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ"।[8]
ਉਸ ਨੂੰ "ਔਰਤ ਜਣਨ ਵਿਗਾਡ਼ ਲਡ਼ਾਈ ਦੀ ਨਾਇਕਾ" ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ' ਤੇ ਬੋਲਿਆ ਹੈ।[9]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਸੰਨ 1972 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਸਟੀਵਨ ਕੂਕਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।[1]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ[ਸੋਧੋ]
ਸੰਨ 2012 ਵਿੱਚ, ਕੂਕਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ-ਨੀਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਰਡਰ-ਕਲਾਸ 4 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਮਹਿਲਾ ਜਣਨ ਵਿਗਾਡ਼ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ।[10][11]
ਔਰਤ ਜਣਨ ਵਿਗਾਡ਼ ਵਿਰੁੱਧ ਉਸ ਦੀ ਲਡ਼ਾਈ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ (ਐਫਜੀਐਮ) ਕੂਕਾ ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਤੁਮੈਨੀ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[9]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 "Kuka survived female circumcision and dedicates her life to protecting all Sabiny women". Monitor (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 7 January 2021. Retrieved 2022-03-28.
- ↑ "CMIS Repository | Parliament of Uganda". Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2022-03-28.
- ↑ "Uganda: Kuka Advises Women on Polls". Allafrica.com. Retrieved 2022-04-12.
- ↑ "[Ugnet] Uganda Women in Leadership". Mail-archive.com. Retrieved 2022-03-28.
- ↑ "RDCs Reshuffled". 93.3 KFM (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 6 February 2014. Retrieved 2022-03-28.
- ↑ independent, The (18 November 2009). "Soon you may go to prison for modifying women's body parts". The Independent Uganda (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2022-03-28.
- ↑ Kibet, Daniel (19 December 2020). "Beatrice Chelangat Determined to Stamp Out FGM". KIDA POST (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-03-28.
- ↑ Gender justice, development, and rights. Maxine Molyneux, Shahra Razavi, United Nations Research Institute for Social Development, Oxford University Press. New York: Oxford University Press. 2002. ISBN 0-19-925645-4. OCLC 63294734.
{{cite book}}: CS1 maint: others (link) - ↑ 9.0 9.1 "Frances Kuka wins Lifetime Achiever at Tumaini awards". New Vision (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-03-28.
- ↑ "President Kagame and Nguema receive prestigious awards | State House Uganda". Statehouse.go.ug. Archived from the original on 2021-01-28. Retrieved 2022-03-28.
- ↑ "The National Honours and Awards (Award of National Honours) Notice, 2018" (PDF). Gazettes.africa. Archived from the original (PDF) on 2022-04-12. Retrieved 2022-04-12.