ਝਲਕ ਮਨ ਗੰਦਰਭਾ
ਝਲਕ ਮਨ ਗੰਦਰਭਾ (ਜ਼ਲਕਮਾਨ ਗੰਧਰਵ) (29 ਜੁਲਾਈ 1935 – 23 ਨਵੰਬਰ 2003 ) ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੇਪਾਲੀ ਲੋਕ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਹ ਗਾਇਨ ਗੀਤ ਜਾਂ ਗੰਦਰਭ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਸਮ ਦਾ ਲੋਕ ਗੀਤ ਜੋ ਸਿਰਫ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਗੈਨੇ ਜਾਂ ਗੰਦਰਭ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਗਾਇਨ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਗੈਨੇ ਗਾਇਕ ਸੀ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਮਾਸ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮਲੇ ਸੋਢਲੀਨ ਨੀ ... (ਮਾਂ ਪੁੱਛ ਸਕਦੀ ਹੈ) ਉਸਦਾ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਸਿਪਾਹੀ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[1][2][3][4]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਗੰਦਰਭ ਨੇ ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 1935 ਵਿੱਚ ਗੰਧਰਭ ਕਬੀਲੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗਾਉਣਾ, ਨੱਚਣਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਜਾਉਣਾ ਸਿੱਖਿਆ। ਗੰਧਰਭ ਲੋਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਧੁਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਝਿਉਰੇ, ਖਿਆਲੀ ਅਤੇ ਕਰਖਾ (ਕਿਸੇ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਉਸਤਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਖੇ ਗੀਤ) ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੇਵਤਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। ਗੰਦਰਭਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਚਾਰ ਤਾਰਾਂ ਵਾਲਾ ਸਾਜ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਰੰਗੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਰੰਗੀ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸਾਬਕਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗੰਦਰਭਾਸ ਨੂੰ ਕਾਰਖਾ ਗਾਉਣ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਾਰਖਾ ਲਗਭਗ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਝਲਕ ਮੈਨ ਨੇ 20 ਨੇਪਾਲੀ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਬਣਾਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਰਾਸ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਗਾਜੇ ਘਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।
ਗੰਧਰਭਾ ਗੋਰਖਾ, ਕਾਸਕੀ, ਲਾਮਜੁੰਗ, ਡਾਂਗ, ਸਲਯਾਨ, ਤਨਹੂ, ਬਗਲੁੰਗ, ਪਰਬਤ, ਪਾਲਪਾ, ਬਾਂਕੇ, ਬਰਦੀਆ, ਚਿਤਵਾਨ, ਮਕਵਾਨਪੁਰ ਅਤੇ ਸਯਾਂਗਜਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਝਲਕ ਮਾਨ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਜਾਤੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੋਰਖਾ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਨਵੇਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਆਪਣੇ ਕੋਰਸ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖਿੰਡ ਗਈ ਸੀ।
ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਐਲਬਮ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਐਲਬਮ ਦੀ ਮੰਗ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸੰਗੀਤ ਨੇਪਾਲ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸਦੀ ਕੈਸੇਟ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ, ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ 2000-3000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਇਲਟੀ ਅਦਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਕੇਸ਼ਰੀ ਧਰਮਰਾਜ ਥਾਪਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1965 ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਓ ਨੇਪਾਲ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਜਰਮਨ, ਬੈਲਜੀਅਮ, ਯੂਗੋਸਲਾਵੀਆ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਮਾਰ ਬਸਨੇਤ, ਰਾਮ ਥਾਪਾ, ਸੰਭੂ ਰਾਏ, ਜਯਾਨੰਦ ਲਾਮਾ, ਪ੍ਰੇਮ ਰਾਜਾ ਮਹਤ, ਬਾਮ ਬਹਾਦਰ ਕਾਰਕੀ, ਚੰਦਰ ਸ਼ਾਹ, ਮੀਰਾ ਰਾਣਾ, ਗਿਆਨੂ ਰਾਣਾ, ਧਰਮਰਾਜ ਥਾਪਾ ਅਤੇ ਲੋਚਨ ਭੱਟਾਰਾਏ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੜਾਅ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਲੋਕ ਗੀਤ ਸਾਡੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਗੰਦਰਭ ਨੇ ਕੁਝ ਵੀਹ ਨੇਪਾਲੀ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਕਾਰਖਾਸ ਰਚੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਐਲਬਮ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਹ ਉਸਨੂੰ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਗਾਇਨ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ, ਰਚਨਾ ਕਰਨ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਉਸਨੇ ਜਰਮਨੀ, ਬੈਲਜੀਅਮ, ਯੂਗੋਸਲਾਵੀਆ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।
ਫਿਲਮਗ੍ਰਾਫੀ
[ਸੋਧੋ]| ਸਾਲ | ਫਿਲਮ | ਭੂਮਿਕਾ | ਨੋਟ ਕਰੋ |
|---|---|---|---|
| 1989 | ਮਾਇਆ ਪ੍ਰੀਤਿ | ਗੀਤਕਾਰ/ਪਲੇਬੈਕ ਸਿੰਗਰ[5] | |
| 1991 | ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ | ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ | |
| 1996 | ਦੈਜੋ | ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ |
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Jhalak Man Gandharva - Nepalicollections.com:: A window to nepali world." www.nepalicollections.com. Archived from the original on 30 ਜੁਲਾਈ 2017. Retrieved 29 July 2017.
- ↑ "Jhalak Man Gandarbha "The most significant Nepali Folk Singer"". संगीतसंसार डट कम | Sangeet Sansar (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 13 June 2010. Archived from the original on 29 ਜੁਲਾਈ 2017. Retrieved 29 July 2017.
- ↑ "Jhalak Man Gandarbha - Music on Google Play". Retrieved 29 July 2017.
- ↑ "Sarangi: Sarangi is the most important bowed string musical instrument in Nepalese music tradition". www.himalayanmart.com. Retrieved 29 July 2017.
- ↑ "Jhalakman Gandarbha - Filmography, Full Movies, Recent Movies, Upcoming Movies List". reelnepal (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 29 ਜੁਲਾਈ 2017. Retrieved 29 July 2017.