ਡੋਡੋ
| ਡੋਡੋ Temporal range: ਹੋਲੋਸੀਨ
| |
|---|---|
| |
| ਡੋਡੋ ਦਾ ਪੁਨਰਨਿਰਮਾਣ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਇਤਹਾਸ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ | |
| Scientific classification | |
| Kingdom: | |
| Phylum: | |
| Class: | |
| Order: | ਕੋਲੰਬੀਫੋਰਮੇਸ
|
| Family: | ਕੋਲੰਬਿਦੀ
|
| Subfamily: | †ਰਫਾਇਨੀ
|
| Genus: | †ਰੈਫਸ |
| Species: | †ਆਰ . ਕੁਕਿਉਲੈਟਸ
|
| Binomial name | |
| †ਰੈਫਸ ਕੁਕਿਉਲੈਟਸ | |
| |
| Location of Mauritius (in blue) | |
| Synonyms | |
| |
ਡੋਡੋ (ਰੈਫਸ ਕੁਕੁਲੈਟਸ) ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਦੇ ਟਾਪੂ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦਾ ਇੱਕ ਲੋਕਲ ਪੰਛੀ ਸੀ। ਇਹ ਪੰਛੀ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਥਲਚਰ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉੱਡਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ੧੭ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਇਹ ਪੰਛੀ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਅਤਿਆਧਿਕ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੁਪਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਪੰਛੀ ਕਬੂਤਰ ਅਤੇ ਫਾਖਤਾ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਇਹ ਮੁਰਗੇ ਦੇ ਸਰੂਪ ਦਾ ਲੱਗਪੱਗ ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਉਚਾ ਅਤੇ 20 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਕਈ ਪੂੰਛਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਆਪਣਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਮੀ ਫਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਡੋਡੋ ਮੁਰਗੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਭਾਰੀ-ਭਰਕਮ, ਗੋਲਮਟੋਲ ਪੰਛੀ ਸੀ। ਇਸਦੀਆਂ ਟੰਗਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਜੋਰ ਸਨ, ਜੋ ਉਸਦਾ ਭਾਰ ਸੰਭਾਲ ਨਹੀਂ ਪਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸਦੇ ਖੰਭ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਛੋਟੇ ਸਨ, ਜੋ ਡੋਡੋ ਦੇ ਉੱਡਣ ਲਈ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਨਾ ਤੇਜ ਦੋੜ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਨਾ ਉੱਡ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਡੋਡੋ ਝੁੰਡ ਵਿੱਚ ਰਿੜ੍ਹਦੇ-ਡਿੱਗਦੇ ਚਲਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਮੁਕਾਮੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਡੋਡੋ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸ਼ਬਦ ਦੋਉਦੋ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਮੂਰਖ ਜਾਂ ਬੌਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਡੋਡੋ ਪੰਛੀ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਵਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਬੇਢੰਗੇ ਪੰਛੀ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਜੀਵਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਉੜਨਯੋਗ ਡੋਡੋ, ਪਰਿਸਥਿਤਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਉੱਡਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਖੋਹ ਬੈਠੇ। ਹੁਣ ਡੋਡੋ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿਸਦਾ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਡੋਡੋ ਦੀ ਵਿਲੁਪਤੀ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਨਾ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀਅਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਫਿਲੰ ਡੋਡੋ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਇਸ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੰਛੀ ਉੜਾਨ ਭਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥਾਵਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਸੁਭਾਅ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਰਭੀਕ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਨਹੀਂ ਉੱਡ ਪਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੌਖ ਵਲੋਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣ ਗਿਆ।