ਦਕਸ਼ਯਾਨੀ ਵੇਲਯੁਧਨ
ਦਕਸ਼ਯਾਨੀ ਵੇਲਯੁਧਨ (4 ਜੁਲਾਈ 1912 – 20 ਜੁਲਾਈ 1978) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਵਰਗ ਦੀ ਆਗੂ ਸੀ। ਪੁਲਿਆ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ ਕਈ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਉਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਹੋਣਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ, ਕੋਚੀਨ ਵਿਧਾਨਿਕ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਵਿੰਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਨੌਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।[1][2]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਦਕਸ਼ਯਾਨੀ ਦਾ ਜਨਮ ਏਰਨੇਕੁਲਮ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਕਾਨਯਾਨੂਰ ਤਾਲੁਕਾ ਦੇ ਮੂਲਵੁਕਦ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਬੀ.ਏ. 1935 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮਦਰਾਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਅਧਿਆਪਕ ਟਰੇਨਿੰਗ ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗਏ। ਉਸ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਕੋਚਿਨ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1935 ਤੋਂ 1945 ਤੱਕ ਉਹ ਤ੍ਰਿਚੁਰਾ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਨੀਤੁਰਾ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।[3]
ਪਰਿਵਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਦਕਸ਼ਯਾਨੀ ਪੁਲਿਆ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਧਾਇਕ ਕੇ.ਪੀ. ਵਾਰੌਨ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਆਰ. ਵੇਲਯੁਧਨ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਲਿਤ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਵਰਧਾ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਗ੍ਰਾਮ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਜਿੱਥੇ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਕਸਤੂਰਬਾ ਗਵਾਹ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੋੜ੍ਹੀ ਪਾਦਰੀ ਵਜੋਂ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ। ਜੋੜੇ ਦੇ ਇੱਕ ਧੀ, ਮੀਰਾ ਸਮੇਤ ਪੰਜ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਉਹ ਕੇ ਆਰ ਨਾਰਾਇਣਨ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਤ ਸਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣੇ।
ਸੰਸਦੀ ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]1945 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਕਸ਼ਯਾਨੀ ਨੂੰ ਕੋਚਿਨ ਵਿਧਾਨਿਕ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ
[ਸੋਧੋ]1946 ਵਿੱਚ ਵੇਲਯੁਧਨ ਨੂੰ ਕੌਂਸਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਚੁਣੀ ਗਈ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਇਕੋ ਇੱਕ ਦਲਿਤ ਔਰਤ ਸੀ। 1946 ਤੋਂ 1952 ਤੱਕ ਉਹ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਸਥਾਈ ਅੰਤਰਿਮ ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ। ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਿਖਾਈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ।[4]
ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ
[ਸੋਧੋ]ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਕੱਟੜ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ, ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੇ ਬਹਿਸ ਦੌਰਾਨ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੇ ਦਕਸ਼ਾਂਤੀ ਨੇ ਬੀ ਆਰ ਅੰਬੇਦਕਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਅੰਬੇਦਕਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਕੇ ਵੱਖਰੇ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ 'ਨੈਤਿਕ ਸੇਫਟ ਗਾਰਡਸ' ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਥਾਈ ਅਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਹਿਮਾਇਤੀ ਸਨ।[5]
8 ਨਵੰਬਰ 1948 ਨੂੰ ਡਾ. ਬੀ ਆਰ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਲਈ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਡਰਾਫਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਡਰਾਫਟ ਲਈ ਆਪਣੀ ਵਡਿਆਈ ਪ੍ਰਗਟਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਅਨੁਮਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਡਰਾਫਟ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[6]
ਉਸਨੇ 29 ਨਵੰਬਰ 1948 ਨੂੰ ਡਰਾਫਟ ਧਾਰਾ 11 ਦੀ ਚਰਚਾ ਦੌਰਾਨ, ਜੋ ਜਾਤ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਭੇਦਭਾਵ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦੀ ਸੀ, ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੱਲੋਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹੱਦ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਆਗਿਆ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ, "ਇਹ ਸਿਰਫ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਔਰਤ ਹੋ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ" ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।[7] ਵੇਲਯੁਧਨ ਨੇ ਜਨਤਕ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਗੈਰ-ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਹ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਜੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਜਾਤਪਾਤ ਦੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਜਨਤਕ ਸੰਕੇਤ ਦਵੇਗਾ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ, ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਲੋਕ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਅਸਲ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਤੇ।"
ਉਸਨੇ ਅਡੂਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ 1971 ਦੀ ਆਮ ਚੋਣ ਲੜੀ ਪਰ ਪੰਜ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹੀ।[8][9]
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]ਦਕਸ਼ਯਾਨੀ 1946-49 ਤੱਕ ਮਦਰਾਸ ਵਿੱਚ ਡਿਪਰੈਸਡ ਕਲਾਸਿਸ ਯੂਥਜ਼ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਕਲੱਬ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਕਾਮਨ ਮੈਨ ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਐਡੀਟਰ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਹਿਲਾ ਜਾਦ੍ਰਿਤੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੇ। ਦਕਸ਼ਯਾਨੀ ਦੀ ਮੌਤ ਜੁਲਾਈ 1978 ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਉਹ 66 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ।[10]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Kshirsagar, R K (1994). Dalit Movement in India and Its Leaders, 1857-1956. New Delhi: MD Publications. p. 363. ISBN 9788185880433.
- ↑ "India: Meera Velayudhan: New Challenges, but Dreams Persist." Women's Feature Service. Retrieved 1 March 2013.
- ↑ Kshirsagar, R K (1994). Dalit Movement in India and Its Leaders, 1857-1956. New Delhi: MD Publications. p. 362. ISBN 9788185880433.
- ↑ Kumar, Ravindra (1992). Selected Works Of Maulana Abul Kalam Azad: Volume 7. New Delhi: Atlantic Publishers. pp. 49–51.
- ↑ Malik, Malti (2009). History of India - Main Aspects and Themes. New Delhi: Saraswati House. p. 350. ISBN 9788173354984.[permanent dead link]
- ↑ Lok Sabha Secretariat (8 November 1948). "Constituent Assembly of India Debates". Retrieved 18 April 2016.
- ↑ Lok Sabha Secretariat (29 November 1948). "Constituent Assembly of India Debates". Archived from the original on 3 ਨਵੰਬਰ 2011. Retrieved 18 April 2016.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Result Of Adoor (Kerala) in 1971". IBN Politics. Archived from the original on 11 ਅਪ੍ਰੈਲ 2013. Retrieved 1 March 2013.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Lok Sabha Election 1971 - Kerala". Archived from the original on 29 ਅਕਤੂਬਰ 2013. Retrieved 1 March 2013.
- ↑ Paswan, Sanjay (2004). Encyclopaedia of Dalits in India: Leaders, Volume 4. New Delhi: Kalpaz Publications. p. 285. ISBN 9788178350332.