ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ

ਜੋੜ ਸੋਧੋ
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ
ਵਰਗੀਕਰਨ ਅਤੇ ਬਾਹਰਲੇ ਸਰੋਤ
ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ। ਕਾਰਨ (2) ਦਿਲ ਦੀ ਮੂਹਰਲੀ ਕੰਧ ਦੇ ਸਿਰੇ ਦੇ ਮਿਚਣ ਕਰ ਕੇ ਅਤੇ (1) ਖੱਬੀ ਕੋਰੋਨਰੀ ਨਾੜ (LCA) ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖ ਕਰ ਕੇ। RCA ਸੱਜੀ ਕੋਰੋਨਰੀ ਨਾੜੀ ਹੈ।
ਆਈ.ਸੀ.ਡੀ. (ICD)-10I21-I22
ਆਈ.ਸੀ.ਡੀ. (ICD)-9410
ਰੋਗ ਡੇਟਾਬੇਸ (DiseasesDB)8664
ਮੈੱਡਲਾਈਨ ਪਲੱਸ (MedlinePlus)000195
ਈ-ਮੈਡੀਸਨ (eMedicine)med/1567 emerg/327 ped/2520
MeSHD009203

ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ (ਡਾਕਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਮਾਇਓਕਾਰਡੀਅਲ ਇਨਫ਼ਾਕਸ਼ਨ; English: Myocardial infarction ਜਾਂ acute myocardial infarction; ਏ.ਐੱਮ.ਆਈ. ਭਾਵ ਤੇਜ਼ ਐੱਮ.ਆਈ.) ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਰੀਰਕ ਹਾਲਤ ਵਾਸਤੇ ਇਸਤਲਾਹ ਹੈ ਜਿਹਨੂੰ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਉਦੋਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਖ਼ੂਨ ਦਿਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹਿੱਸੇ ਤੱਕ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੁੱਜਣੋਂ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਲੁੜੀਂਦੀ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰ ਕੇ ਦਿਲੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਨੂੰ ਹਰਜ ਪਹੁੰਚੇ। ਇਹਦਾ ਆਮ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਲ ਤੱਕ ਲਹੂ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੋਰੋਨਰੀ ਨਾੜੀਆਂ 'ਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੇ ਲਹੂ ਕੋਸ਼, ਕੋਲੈਸਟਰੋਲ ਅਤੇ ਚਰਬੀ ਬਣਨ ਕਰ ਕੇ ਰੁਕਾਵਟ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਅਚਨਚੇਤੀ ਜਾਂ ਗੰਭੀਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹਨੂੰ "ਤੇਜ਼" ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ

[ਸੋਧੋ]
View of the chest with common areas of MI coloured
View of the back with common areas of MI coloured
ਉਹ ਖੇਤਰ ਜਿੱਥੇ ਦਰਦ ਮਾਇਓਕਾਰਡੀਅਲ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਛਾਤੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ, ਆਮ (ਗੂੜ੍ਹੇ ਲਾਲ) ਅਤੇ ਘੱਟ ਆਮ (ਹਲਕੇ ਲਾਲ) ਖੇਤਰ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਦਰਦ

[ਸੋਧੋ]
ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੀਡੀਆ ਹੈ।

ਛਾਤੀ ਦਾ ਦਰਦ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਜਕੜ, ਦਬਾਅ ਜਾਂ ਨਿਚੋੜ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਦ ਅਕਸਰ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਪਾਸੇ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਹੇਠਲੇ ਜਬਾੜੇ, ਗਰਦਨ, ਸੱਜੀ ਬਾਂਹ, ਪਿੱਠ ਅਤੇ ਉੱਪਰਲੇ ਪੇਟ ਤੱਕ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।[1] ਤੀਬਰ ਐਮ ਆਈ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਕੇਤ ਵਾਲਾ ਦਰਦ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਨਾਲ, ਦਰਦ ਸੱਜੇ ਬਾਂਹ ਅਤੇ ਮੋਢਾ ਤੇ ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ, ਪਿਛਲੇ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਵਰਗਾ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦਰਦ ਵੀ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।[2] ਐਮ ਆਈ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਦਰਦ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਫੈਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦਾ, ਅਤੇ 20 ਮਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।[3] ਲੇਵਿਨ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਛਾਤੀ ਦੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਮੁੱਕੇ ਫੜ ਕੇ ਛਾਤੀ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਲਾਸੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਛਾਤੀ ਦੇ ਦਰਦ ਦਾ ਭਵਿੱਖਵਾਣੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵਤ ਨਿਰੀਖਣ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦਾ ਮਾੜਾ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਕ ਮੁੱਲ ਸੀ।[4] ਦਰਦ ਜੋ ਨਾਈਟ੍ਰੋਗਲਾਈਸਰੀਨ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇੇ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਜਾਂ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।[5]

ਔਰਤਾਂ

[ਸੋਧੋ]
Range of myocardial infarction symptoms in women

ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਮਾਇਓਕਾਰਡੀਅਲ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਛਾਤੀ ਦੇ ਦਰਦ ਦੀ ਕਲਾਸਿਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਲਗਭਗ 50% ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਿੱਠ ਜਾਂ ਗਰਦਨ ਦੇ ਦਰਦ, ਬਦਹਜ਼ਮੀ, ਦੁਖਦਾਈ, ਹਲਕਾਪਨ, ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ, ਥਕਾਵਟ, ਮਤਲੀ ਜਾਂ ਜਬਾੜੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਦਰਦ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਲੱਛਣ ਅਕਸਰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਗਲਤ ਮੰਨ ਲਏ ਜਾਦੇ ਹਨ।[6][7]

ਹੋਰ ਲੱਛਣ

[ਸੋਧੋ]

ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਪਸੀਨਾ, ਮਤਲੀ ਜਾਂ ਉਲਟੀਆਂ ਅਤੇ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ,[2][3] ਅਤੇ ਇਹ ਲੱਛਣ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦਰਦ ਦੇ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[1] ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਮਾਇਓਕਾਰਡਿਅਲ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[8] ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ ਇੱਕ ਆਮ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਕੋ ਇੱਕ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਣ ਨਾਲ ਖੱਬੇ ਵੈਂਟ੍ਰਿਕਲ ਦੇ ਆਉਟਪੁੱਟ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਾਹ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੀ ਘੱਟ ਆਕਸੀਜਨ, ਜਾਂ ਫੇਫੜੇ ਦੇ ਸੋਜ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਘੱਟ ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਹਲਕੀ-ਧੜਕਣ, ਧੜਕਣ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਦਰ ਜਾਂ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵਿੱਚ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[1][9] ਇਹ ਲੱਛਣ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਕੇਟੋਲੋਮਾਈਨਜ਼ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਾਧਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਦਰਦ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ, ਜਿੱਥੇ ਘੱਟ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[10] ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਖੂਨ ਦੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਪ੍ਰਵਾਹ ਅਤੇ ਕਾਰਡੀਓਜੈਨਿਕ ਸਦਮੇ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਘਾਟ, ਅਤੇ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ, ਅਕਸਰ ਵੈਂਟ੍ਰਿਕੂਲਰ ਫਾਈਬ੍ਰਿਲੇਸ਼ਨ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਮਾਇਓਕਾਰਡੀਅਲ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[11] ਖਿਰਦੇ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ, ਅਤੇ ਧੜਕਣ ਵਰਗੇ ਅਟਪਟੀਕਲ ਲੱਛਣ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ, ਸ਼ੂਗਰ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ ਸਰਜਰੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[23] "ਸਾਈਲੈਂਟ" ਮਾਇਓਕਾਰਡਿਅਲ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨਸ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਲੱਛਣ ਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[12] ਇਹ ਕੇਸ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਕਾਰਡੀਓਗਰਾਮ, ਖੂਨ ਦੇ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਟੈਸਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਤੇ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ. ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੁੱਪ ਮਾਇਓਕਾਰਡੀਅਲ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨਸ ਸਾਰੇ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 22 ਅਤੇ 64% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ,,[12] ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, [12] ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸ਼ੂਗਰ ਰੋਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ [16] ਅਤੇ ਦਿਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ. ਸ਼ੂਗਰ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ, ਦਰਦ ਦੇ ਥ੍ਰੈਸ਼ੋਲਡ, ਆਟੋਨੋਮਿਕ ਨਿਊਰੋਪੈਥੀ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਸੰਭਾਵਤ ਵਿਆਖਿਆ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। [] 34]ਦਿਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟੇਸ਼ਨ ਵਿਚ, ਦਾਨੀ ਦਾ ਦਿਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। [] 35]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001C-QINU`"'</ref>" does not exist.
  2. ↑ 2.0 2.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001D-QINU`"'</ref>" does not exist.
  3. ↑ 3.0 3.1 Thygesen K, Alpert JS, Jaffe AS, Simoons ML, Chaitman BR, White HD, et al. (October 2012). "Third universal definition of myocardial infarction". Circulation. 126 (16): 2020–35. doi:10.1161/CIR.0b013e31826e1058. PMID 22923432.
  4. ↑ Marcus GM, Cohen J, Varosy PD, Vessey J, Rose E, Massie BM, et al. (January 2007). "The utility of gestures in patients with chest discomfort". The American Journal of Medicine. 120 (1): 83–9. doi:10.1016/j.amjmed.2006.05.045. PMID 17208083.
  5. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Oc2010
  6. ↑ "Heart Attack Symptoms in Women". www.heart.org. Retrieved 2018-11-07.
  7. ↑ "Signs of a heart attack in women". womenshealth.gov. 2017-02-03. Retrieved 2018-11-07.
  8. ↑ Canto JG, Goldberg RJ, Hand MM, Bonow RO, Sopko G, Pepine CJ, Long T (December 2007). "Symptom presentation of women with acute coronary syndromes: myth vs reality". Archives of Internal Medicine. 167 (22): 2405–13. doi:10.1001/archinte.167.22.2405. PMID 18071161.
  9. ↑ Ashton, Rendell; Raman, Dileep. "Dyspnea". www.clevelandclinicmeded.com. Cleveland Clinic. Archived from the original on 11 July 2017. Retrieved 24 May 2017. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  10. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000025-QINU`"'</ref>" does not exist.
  11. ↑ Van de Werf F, Bax J, Betriu A, Blomstrom-Lundqvist C, Crea F, Falk V, et al. (December 2008). "Management of acute myocardial infarction in patients presenting with persistent ST-segment elevation: the Task Force on the Management of ST-Segment Elevation Acute Myocardial Infarction of the European Society of Cardiology". European Heart Journal. 29 (23): 2909–45. doi:10.1093/eurheartj/ehn416. PMID 19004841.
  12. ↑ 12.0 12.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Val2011
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਦਿਲ_ਦਾ_ਦੌਰਾ&oldid=665986" ਤੋਂ ਲਿਆ