ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਿਆਰਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਜਾਂ ਮਾਲੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ (DM) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (DC) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,[1] ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ 11 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ 33 ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਹਰੇਕ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਇੱਕ ਉਪ ਮੰਡਲ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ (SDM) ਕਰਦਾ ਹੈ।[2]
ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਭਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਕਾਰਜਕਰਤਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨੋਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ, ਕਾਰਜਕਾਰੀ (ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ), ਵਿਧਾਨ ਮੰਡਲ (ਸੰਸਦ ਭਵਨ) ਅਤੇ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ (ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ) ਦੀ ਸੀਟ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ 15 ਪੁਲਿਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਹਰੇਕ ਦਾ ਮੁਖੀ ਪੁਲਿਸ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਡੀਸੀਪੀ) ਦੇ ਰੈਂਕ ਦਾ ਇੱਕ ਆਈਪੀਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[3]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ (1858-1947) ਤੱਕ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 1911 ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨੂੰ ਸਾਬਕਾ ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੇ ਕਲਕੱਤਾ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਵੰਬਰ 1956 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1991 ਦੇ 69ਵੇਂ ਸੰਵਿਧਾਨਕ (ਸੋਧ) ਐਕਟ ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ ਜਾਂ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਐਨਸੀਟੀ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉੱਤਰੀ, ਦੱਖਣੀ, ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ। ਜਨਵਰੀ 1997 ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ 2012 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਨੌਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ 27 ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ ਸਨ।[4] ਸਤੰਬਰ 2012 ਵਿੱਚ, ਦੋ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ. ਦੱਖਣੀ-ਪੂਰਬੀ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਦਰਾ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
1978 ਵਿੱਚ, ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਐਕਟ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰੇਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਕੋਲ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਅਪਰਾਧਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੋਡ ਜਾਂ ਸੀਆਰਪੀਸੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ) ਕੋਲ ਸਨ।
ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
[ਸੋਧੋ]ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ 11 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਅਤੇ 33 ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਹੈ (ਸਤੰਬਰ 2012 ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵੀ)।[6][7] [8] ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਾਰੇ 11 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਿੱਲੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ
| No. | District | Location of Headquarters | Population | Area | Sub-divisions (Tehsils) | Ref. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Central Delhi | Daryaganj | 578,671 | 23 | Civil Lines | Karol Bagh | Kotwali | |
| 2 | East Delhi | Shastri Nagar | 1,707,725 | 49 | Gandhi Nagar | Mayur Vihar | Preet Vihar | |
| 3 | New Delhi | Jamnagar House | 133,713 | 35 | Chanakyapuri | Delhi Cantonment | Vasant Vihar | |
| 4 | North Delhi | Alipur | 883,418 | 59 | Alipur | Model Town | Narela | |
| 5 | North East Delhi | Nand Nagri | 2,240,749 | 56 | Karawal Nagar | Seelampur | Yamuna Vihar | |
| 6 | North West Delhi | Kanjhawala | 3,651,261 | 234.4 | Kanjhawala | Rohini | Saraswati Vihar | |
| 7 | Shahdara | Nand Nagri | 322,931 | 59.75 | Seemapuri | Shahdara | Vivek Vihar | |
| 8 | South Delhi | Saket | 2,733,752 | 249 | Hauz Khas | Mehrauli | Saket | |
| 9 | South East Delhi | Lajpat Nagar | 637,775 | 102 | Defence Colony | Kalkaji | Sarita Vihar | |
| 10 | South West Delhi | Kapashera | 2,292,363 | 421 | Dwarka | Kapashera | Najafgarh | |
| 11 | West Delhi | Shivaji Place | 2,531,583 | 131 | Patel Nagar | Punjabi Bagh | Rajouri Garden | |
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
[ਸੋਧੋ]| Municipality | Jurisdiction |
|---|---|
| Municipal Corporation of Delhi | 12 Zones (Centre, South, West, Najafgarh, Rohini, Civil Lines, Karol Bagh, SP-City, Keshavpuram, Narela, Shahdara North & Shahdara South) |
| New Delhi Municipal Council | New Delhi |
| Delhi Cantonment Board | Delhi Cantonment |
ਨੋਟ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "List of 11 DM in the Government of Delhi". Government of Delhi.
- ↑ "List of 33 SDM in the Government of Delhi". Government of Delhi.
- ↑ "Delhi gets 15 new police stations, one new police district from January 1". Hindustan Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2019-01-01. Retrieved 2022-02-13.
- ↑ "For speedy justice, Delhi to be divided into 11 districts". The Times of India. 2012-07-17. ISSN 0971-8257. Retrieved 2024-04-25.
- ↑ "Delhi gets two more revenue districts: Southeast,Shahdara". The Indian Express (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2012-09-12. Retrieved 2024-04-25.
- ↑ "Home | e-District Delhi". edistrict.delhigovt.nic.in. Retrieved 2024-04-26.
- ↑ "For speedy justice, Delhi to be divided into 11 districts". The Times of India. 2012-07-17. ISSN 0971-8257. Retrieved 2024-04-26.
- ↑ "Delhi gets two more revenue districts: Southeast,Shahdara". The Indian Express (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2012-09-12. Retrieved 2024-04-26.