ਨਾਭਾ ਦਾਸ
ਨਾਭਾ ਦਾਸ, ਨਰਾਇਣ ਦਾਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸੰਤ, ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਭਕਤਮਾਲ ਦਾ ਲੇਖਕ ਸੀ[1]। ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਨਾਭਾ ਦਾਸ ਨੇ ਸਤਯੁਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਲ ਯੁਗ ਤੱਕ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਸੰਤ ਦਾ ਜੀਵਨ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਨਾਭਾ ਦਾਸ ਨੇ 1585 ਵਿੱਚ ‘ਭਕਤਮਾਲ’[2][3] ਲਿਖਿਆ। 8 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ, ਲੱਖਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਉਸਦੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।[4]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਉਸਦਾ ਜਨਮ 8 ਅਪ੍ਰੈਲ 1537 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੰਮਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਗੋਦਾਵਰੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਪਿੰਡ ਭਦਰਚਲਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਜਾਨਕੀ ਦੇਵੀ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਸਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਰਾਮਦਾਸੂ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਭਾ ਦਾਸ ਮਹਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਡੂਮ ਜਾਂ ਦੁਮਨਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਨਾਭਦਾਸੀਆ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕੰਮ ਬਾਂਸ ਨਾਲ ਟੋਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਭੰਡਾਰਨ ਦੇ ਡੱਬੇ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ। ਇਸ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਚੰਗੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਵੀ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਤਿਸੰਗ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਜ਼ ਵਜਾਉਣ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਉਹ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਪੱਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਮ ਦਾ ਮੰਦਰ ਭਦਰਚਲਮ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਰਾਮਭਦਰਚਲਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਔਲਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਅਨੇ ਮਾਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇਣ ਜੋ ਇੱਕ ਵਿਦਵਾਨ, ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਨਰਾਇਣ ਦਾਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦਾ ਭਗਤ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਪੂਜਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਰੇਤ ਦੇ ਲੱਡੂ ਨੂੰ ਮਿੱਠੇ ਲੱਡੂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਕੰਮ[ਸੋਧੋ]
ਗੁਰੂ ਨਾਭਾ ਦਾਸ ਨੇ 1585 ਵਿੱਚ ‘ਭਕਤਮਲ’ ਲਿਖਿਆ, ਇਹ ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜੋ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਗਤਾਂ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਉਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ:
- ਰਾਮਾਸ਼ਟਯਮ
- ਅਸਤਯਮ
- ਰਾਮਚਰਿਤਰ ਕੇ ਪਦ ਬ੍ਰਜ ਮੇਂ।
ਆਖਰੀ ਦਿਨ[ਸੋਧੋ]
ਨਾਭਾ ਦਾਸ 1643 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਉਹ ਲਗਭਗ 106 ਸਾਲ ਜੀਵਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Excelsior, Daily (2018-04-07). "Remembering Goswami Guru Nabha Dass Ji". Daily Excelsior (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2024-04-07.
- ↑ Lorenzen, Professor Centre of Asian and African Studies David N.; Lorenzen, David N.; Ananta-das; Vai??ava, Anantad?sa (1991-01-01). Kabir Legends and Ananta-Das's Kabir Parachai (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). SUNY Press. ISBN 978-0-7914-0461-4.
- ↑ "भक्तमाल". lordrama.co.in (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2024-04-07.
- ↑ "Punjab declares April 8 as gazetted holiday on Sri Guru Nabha Dass Ji's birth anniversary". www.timesnownews.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2021-04-07. Retrieved 2024-04-07.