ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ
ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ
| |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1953 |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ | 1998-ਵਰਤਮਾਨ ਦਿਨ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਉਤਰਾਖੰਡੀ ਲੋਕ ਗਾਇਕ; ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ / ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ "ਏ" ਗ੍ਰੇਡ ਕਲਾਕਾਰ; ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਰੂਪ 'ਜਾਗਰ' ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਮਹਿਲਾ ਗਾਇਕਾ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ(2017), ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਤੋਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵੀ ਅਹਿਲਿਆ ਪੁਰਸਕਾਰ |
ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ (ਜਨਮ: 1953) ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ਗਾਇਕਾ ਹੈ, ਜੋ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਲੋਕ-ਰੂਪ ਜਾਗਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ| ਗਾਉਣ ਦਾ ਜਾਗਰ ਰੂਪ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਦਮੀ ਕਰਦੇ ਹਨ| ਪਰ, ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ ਨੇ ਅਭਿਆਸ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅੱਜ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਆਵਾਜ਼ ਹੈ, ਅਤੇ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਇਸ ਰਵਾਇਤੀ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ| ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1][2]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ ਦਾ ਜਨਮ 1953 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਚਮੋਲੀ ਦੇ ਲੁਵਾਨੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਬਣ ਕੇ ਰਹੀ| ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਗਾਇਕੀ ਬਹੁਤ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਜਲੰਧਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਿਆ| ਪਰ ਉਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਗਾਉਂਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ | ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਾਂ ਦੇ ਜਾਗਰ ਦੇ ਗਾਣੇ ਸੁਣ ਕੇ ਵੱਡਾ ਹੋਈ ਹੈ |
ਉਹ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤਕ ਸਥਾਨਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੀ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮੀਲ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅੱਗੇ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸੀਨੀਅਰ ਸਕੂਲ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਪੈਦਲ ਪੁਹੰਚਾ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਿਆ |[3]
ਸੰਗੀਤਕ ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਦੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਉਸਦੇ 40ਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੀ ਹੋਈ ਸੀ| ਜਦੋਂ ਬਸੰਤੀ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਜਲੰਧਰ ਚਲੀ ਗਈ, ਤਾਂ ਉਹ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਇੱਛੁਕ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਬਾਲਗ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਹੋਈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੂਸਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸੰਗੀਤਕ ਸਿਖਲਾਈ ਵੱਲ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਆਰਜ਼ੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕਿਆ, ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਧੀ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਹਾਰਮੋਨੀਅਮ ਚਿਲਾਣਾ ਸਿਖਾਇਆ |[3] ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਸਰਵਜਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਜਨ, ਫਿਲਮੀ ਗਾਣਿਆਂ, ਆਦਿ' ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਦਿਆਂ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ 1996 ਵਿੱਚ ਨਜੀਬਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ। ਉਹ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਦੀ "ਏ" ਗ੍ਰੇਡ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।
ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ, ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੋਰ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਨੌਖਾ ਸੀ; “ ਜਾਗਰ ” ਗਾਇਨ ਕਰਨਾ, ਜਾਂ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਰੱਬ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਉਣ ਲਈ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਲੋਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਗਾਇਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ ਪੁਰਾਣੇ ਗੁੰਮ ਗਏ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹੀ ਪੁਰਾਣੀ ਧੁਨ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝ ਗਈ |
ਬਸੰਤੀ ਬਿਸ਼ਟ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਇਸਦੀ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਨਾਸਿਕ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ, ਗਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ, ਅਤੇ ਤਾਲ ਦੀ ਹੌਲੀ ਰਫਤਾਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੀ ਪਹਾੜੀ ਗਾਇਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਖਾਸ ਹਨ |
ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਤੋਂ ਨਾਇਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਬੇਟਾ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਧੀ ਕਪਤਾਨ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਕਰਨਲ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਅਵਾਰਡ
[ਸੋਧੋ]- ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ (2016-2017) ਦੁਆਰਾ ਅਹਿਲਿਆ ਦੇਵੀ ਸਨਮਾਨ
- ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ (2017)
- ਉਤਰਾਖੰਡ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਨਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਟੀਲੁ ਰਾਉਤੇਲੀ