ਬਿਜਲਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨ

ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨ ਖਲਾਅ (ਸਪੇਸ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪੇ ਲੰਘਣ ਵਾਲ਼ੀ ਇੱਕ ਲਹਿਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਇਹਨਾਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਐਕਸ-ਕਿਰਨਾਂ, ਗਾਮਾ-ਕਿਰਨਾਂ, ਰੇਡੀਓ ਤਰੰਗਾਂ ਵਗੈਰਾ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨਾਂ ਹਨ।

ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਗੁਣ

ਇਹ ਇੱਕ ਅਨੁਪ੍ਰਸਥ (ਲਾਂਗੀਟਿਊਡਨਲ) ਲਹਿਰ ਹੈ। (ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਵਾਜ ਇੱਕ ਅਨੁਦੈਰਧਿਅ ਜੰਤਰਿਕ ਲਹਿਰ ਹੈ।)

ਇਹਦੀ ਹੋਂਦ ਬਿਜਲਈ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਝੂਟੇ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਸੰਚਰਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਖਲਾਅ ਜਾਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੱਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। (ਜਦਕਿ ਅਵਾਜ਼ ਵਾਸਤੇ ਕੋਈ ਮਾਧਿਅਮ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।)
ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲਈ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੰਬਵਤ ਝੂਟਾ ਖਾਂਦੇ ਹਨ; ਅਤੇ ਬਿਜਲਈ ਚੁੰਬਕੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਚੱਲਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਬਿਜਲਈ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲੰਬਵਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਸਿਫ਼ਰ ਜਾਂ ਨਿਰਵਾਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਵੇਗ ਲਗਭਗ 3 ਲੱਖ ਕਿਮੀ / ਵਲੋਂ (299, 800 ਕਿਮੀ / ਸੇਕੇਂਡ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਨਿਅਤਾਂਕ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਇਸ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਵੇਗ ਵਲੋਂ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ।

ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਚਾਲ ਸਿਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਚਾਲ ਵਲੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨ ਦੇ ਜਿਸ ਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਸਨੂੰ ਦ੍ਰਸ਼ਿਅ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (visible light) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦ੍ਰਸ਼ਿਅ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਤਰੰਗਦੈਰਧਿਅ (ਵੇਭਲੇਂਥ) 4000 ਏੰਗਸਟਰਾਮ ਵਲੋਂ 8000 ਏੰਗਸਟਰਾਮ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਬਿਜਲਈ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕਤਾ ਦੋਨ੍ਹੋਂ ਹੀ ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਨ।
ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਵੇਗ (ਮੋਮੈਂਟਮ) ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਤਰੰਗੇ ਕਿਸੇ ਪਦਾਰਥ ਨਾਲ਼ ਮੇਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਅਣੂਆਂ (ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਜਾਂ ਬਿਜਲਾਣੂਆਂ) ਨੂੰ * ਇਹ ਉਰਜਾ ਅਤੇ ਵੇਗ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋ ਕੁੱਝ ਹੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨਵੀਂ ਕਿਰਨ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਨਕਲਾਬ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵਰਗੀਕਰਨ

ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਰੰਗ-ਤਰਤੀਬ - ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕਰ ਕੇ ਵਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਿਜਲਈ-ਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ ਵਾਰਵਾਰਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਰਵਾਰਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁੱਝ ਗੁਣ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਾਰਵਾਰਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: -

ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।