ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ
ਜਨਮ (1943-04-02) 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1943 (ਉਮਰ 81)
Rampur,[1] Bihar
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾਭਾਰਤ
ਸਿੱਖਿਆਐਮ.ਏ. (ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ 1980), ਐਮ.ਏ. (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 1986)), ਪੀਐਚ.ਡੀ. (1985), ਡੀ. ਲਿਟ. (1994)
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰਪਟਨਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੁਲਭ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ [
ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰ]

ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਸੁਲਭ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ, ਇੱਕ ਭਾਰਤ-ਅਧਾਰਤ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸਵੱਛਤਾ,ਰਜਾ ਦੇ ਗੈਰ ਰਵਾਇਤੀ ਸਰੋਤਾਂ, ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਹੈ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਸਵੱਛ ਰੇਲ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਬ੍ਰਾਂਡ ਅੰਬੈਸਡਰ ਹੈ।[2] ਉਸ ਦਾ ਕੰਮ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਵੱਛਤਾ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ। ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਲ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਰਡ, ਲੋਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਅਕਾਦਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਸਾਲ 2017 ਲਈ ਉੱਭਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[3] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1991 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]

ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ ਨੇ 1964 ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰੀ ਡਿਗਰੀ 1980 ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ 1985 ਵਿਚ, ਪਟਨਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[4] ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸਪੀਕਰ, ਡਾ. ਪਾਠਕ ਨੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਰੋਡ ਟੂ ਫਰੀਡਮ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਵੱਛਤਾ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਰੱਕੀ ਬਾਰੇ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

ਸਵੱਛਤਾ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ[ਸੋਧੋ]

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1968 ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਸੇਵਕਾਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਿਹਾਰ ਗਾਂਧੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਮਾਰੋਹ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਭੰਗੀ-ਮੁਕਤ (ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ) ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੇ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਸਵੱਛਾਂ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਖੋਜ,ਉਸ ਤਜ਼ਰਬੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ, ਉਸਨੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ਕੀਤਾ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗੰਦਗੀ ਇੱਕ ਅਸ਼ਾਂਤੀਵਾਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਆਖਰਕਾਰ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਉੱਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ।ਉਹ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਭਾਗਲਪੁਰ ਦਾ ਸਾਂਸਦ ਸੀ।

ਉਸਨੇ 1970 ਵਿੱਚ ਸੁਲਭ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸੋਸ਼ਲ ਸਰਵਿਸ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਤਕਨੀਕੀ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ।[5][6] ਸੰਸਥਾ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸਵੱਛਤਾ,ਰਜਾ ਦੇ ਗੈਰ ਰਵਾਇਤੀ ਸਰੋਤਾਂ, ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੰਸਥਾ 50,000 ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸੁਲਭ ਪਖਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਫਰੈਂਟੇਸ਼ਨ ਪਲਾਂਟਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਰਚਨਾ ਦੀ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵੱਛਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਮੁਲਾਂਕਣ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਠਕ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਸ ਤੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਬਦਬੂ ਮੁਕਤ ਬਾਇਓ-ਗੈਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਵੀ ਛੱਡਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹਨ।ਉਸਦੀ ਸਵੱਛਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਸਫਾਈ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ।

ਮਾਨਤਾ[ਸੋਧੋ]

ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ ਇੰਡੀਆ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਕਨਕਲੇਵ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਸੱਤਿਆ ਬ੍ਰਹਮਾ ਤੋਂ ਇੰਡੀਅਨ ਅਫੇਅਰਸ ਸੋਸ਼ਲ ਰਿਫਾਰਮਰ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ 2017 ਦਾ ਐਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ

ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ।[7] 2003 ਵਿੱਚ, ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਗਲੋਬਲ 500 ਰੋਲ ਆਫ ਆਨਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਿੰਡੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਐਨਰਜੀ ਗਲੋਬ ਅਵਾਰਡ,[8] ਅਤੇ ਸਰਵਉੱਤਮ ਅਭਿਆਸਾਂ ਲਈ ਦੁਬਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ। ਸਟਾਕਹੋਮ ਵਾਟਰ ਪ੍ਰਾਈਜ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲ 2009 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੂਨ 2013 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਿਵਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੈਂਚ ਸੈਨੇਟ ਤੋਂ ਲੈਜੈਂਡ ਆਫ਼ ਪਲੈਨੇਟ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।[9] ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਭੋਜਪੁਰੀ ਸਨਮਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਪੋਰਟ ਲੂਯਿਸ ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭੋਜਪੁਰੀ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[10]

ਜਨਵਰੀ 2011 ਵਿੱਚ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਿ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿਖੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[11] ਭਾਸ਼ਣ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਭਰਵਾਂ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਡਾ. ਪਾਠਕ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਇੱਛੁਕ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।[12]

2014 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ "ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉੱਤਮਤਾ" ਲਈ ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[13]

ਅਪ੍ਰੈਲ 2016 ਵਿੱਚ, ਨਿੳ ਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਦੇ ਮੇਅਰ ਬਿਲ ਡੀ ਬਲਾਸੀਓ ਨੇ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 2016 ਨੂੰ ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।[14]

12 ਜੁਲਾਈ 2017 ਨੂੰ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਪਾਠਕ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦਿ ਮੇਕਿੰਗ ਆਫ ਏ ਲੈਜੈਂਡ, ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ।[15]

8 ਵੇਂ ਸਲਾਨਾ ਇੰਡੀਆ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਕਨਕਲੇਵ ਵਿਖੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਡੀਅਨ ਅਫੇਅਰਸ ਸੋਸ਼ਲ ਰਿਫਾਰਮਰ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ, 2017 ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[16] ਜੂਨ 2018 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਜਪਾਨ ਦੇ ਟੋਕਿਓ ਵਿੱਚ ਨਿੱਕੀ ਇੰਕ ਦੁਆਰਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਕਮਿਨਿਟੀ ਲਈ ਨਿੱਕੀ ਏਸ਼ੀਆ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[17]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. ↑ "Dr. Bindeshwar Pathak, A Profile". Sulabh International. Archived from the original on 23 June 2014. Retrieved 12 June 2014.
  2. ↑ "Bindheswar Pathak Brand Ambassador of Swachh Rail Mission". The Indian Express (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 1 November 2016. Retrieved 31 July 2018.
  3. ↑ "Pres Kovind presents Lal Bahadur Shastri National Award to Bindeshwar Pathak". Business Standard India. 10 October 2017. Retrieved 31 July 2018.
  4. ↑ Profile of a national crusader Archived 14 August 2007 at the Wayback Machine..
  5. ↑ Indian Sanitation Innovator and Social Reformer Archived 4 July 2010 at the Wayback Machine..
  6. ↑ Profile, Aims & Objectives Archived 14 August 2007 at the Wayback Machine..
  7. ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 21 July 2015.
  8. ↑ Sulabh founder gets Energy Globe Award Archived 6 January 2007 at the Wayback Machine..
  9. ↑ "News: India News". The Times of India. Archived from the original on 2013-06-29. Retrieved 2020-04-13. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  10. ↑ "Mohallalive.com". mohallalive.com. Archived from the original on 4 September 2009. Retrieved 4 September 2009.
  11. ↑ "Sulabh founder invited to Cambridge". The Hindu. 13 December 2010. Retrieved 5 May 2013.
  12. ↑ "Join me, Sulabh founder urges Cambridge students". Deccanherald.com. 22 January 2011. Archived from the original on 26 January 2011. Retrieved 5 May 2013.
  13. ↑ "NRI Award, Sardar Patel Award, Sardar Ratna, Pravasi Bharatiya Award, International Award". sardarpatelaward.org. Archived from the original on 4 ਜੂਨ 2019. Retrieved 7 January 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  14. ↑ "April 14 declared as 'Bindeshwar Pathak Day' by New York Mayor". Indian Express. 16 April 2016. Archived from the original on 23 September 2017. Retrieved 22 September 2017.
  15. ↑ "Book on Narendra Modi, The Making of a Legend, launched by Amit Shah, Mohan Bhagwat in Delhi". 12 July 2017. Archived from the original on 16 July 2017.
  16. ↑ "Sulabh Swachh Bharat". sulabhswachhbharat.com. Archived from the original on 18 September 2017. Retrieved 18 September 2017.
  17. ↑ "सुलभ शौचालय के जनक "डॉ बिंदेश्वर पाठक को निकेई एशिया पुरस्कार" के साथ सम्मानित किया गया।". atulyabihar.com. 21 June 2018. Archived from the original on 22 ਜੂਨ 2018. Retrieved 21 June 2018. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ_ਪਾਠਕ&oldid=623429" ਤੋਂ ਲਿਆ