ਮਾਰਵਾ (ਥਾਟ)
ਮਾਰਵਾ ਜਾਂ ਮਾਰਵਾ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਤੋਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਦਸ ਮੂਲ ਥਾਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਥਾਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਰਾਗ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਹੈ।
ਮਾਰਵਾ ਥਾਟ 'ਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਸੁਰ-
ਸ ਰੇ ਗ ਮ(ਤੀਵ੍) ਪ ਧ ਨੀ
ਵਰਣਨ
[ਸੋਧੋ]ਕਲਿਆਣ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਕੋਮਲ ਰਿਸ਼ਭ ਜੋੜ ਕੇ ਮਾਰਵ ਥਾਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਰਵਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮਰਵਾ ਥਾਟ ਦੇ ਰਾਗ
[ਸੋਧੋ]ਮਾਰਵਾ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਰਾਗ:
- ਮਾਰਵਾ
- ਪੁਰੀਆ
- ਸੋਹਣੀ
- ਲਲਿਤ (ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਪੂਰਵੀ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)
- ਬਿਭਾਸ (ਬਿਭਾਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਭੈਰਵ ਥਾਟ ਜਾਂ ਪੂਰਵੀ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ)
- ਪੰਚਮ (ਹਿੰਡੋਲ ਪੰਚਮ)
- ਮਾਲੀਗੌੜਾ
- ਪੂਰਬਾ (ਪੁਰਬਿਆ)
- ਪੂਰ੍ਵਕਲਿਆਣ
- ਜੈਤ (ਜੈਤ) ( ਜੈਤ ਕਲਿਆਣ ਨਾਲ ਉਲਝਣ ਵਿਚ ਨਹੀਂ)
- ਵਾਰਤਿ (ਰਾਗ)
- ਭਟਿਆਰ
- ਭੰਕਰ
- ਲਲਿਤਾ ਗੌਰੀ (ਕਈ ਵਾਰ ਪੂਰਵੀ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ)
- ਸਾਜ਼ਗਿਰੀ
ਓ. ਠਾਕੁਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੂਰਵਾ ਕਲਿਆਣ ਜੇ ਸੁਰ ਪ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੋਮਲ ਰੇ 'ਤੇ ਘੱਟ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਮਾਰਵਾ ਹੈ। ਆਰ ਝਾਅ ਭਾਟੀਆ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਰਵਾ ਅਤੇ ਮੰਡ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਰਾਗ ਮਾਰਵਾ ਗਉੜੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹੀ ਲੇਖਕ (ਬੀ. ਸੁਬਾ ਰਾਓ) ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਮਉਟਲ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ। ਮਾਲੀ ਗੌਰਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰਵਾ ਦੇ ਪਹਿਲੂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।