ਮਿਸ਼ਰਤ ਧਾਤੂ
ਮਿਸ਼ਰਤ ਧਾਤੂ ਕਿਸੇ ਧਾਤ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਧਾਤਾਂ ਜਾਂ ਅਧਾਤਾਂ ਦਾ ਸਮਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ। ਧਾਤ ਜਾਂ ਅਧਾਤ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਤੇ ਉਸ ਧਾਤੂ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਣ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਿਸ਼ਰਤ ਧਾਤੂ ਆਇਰਨ ਹੈ। ਆਇਰਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਮਿਲਾਕੇ ਸਟੀਲ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1]
| ਮਿਸ਼ਰਤ ਧਾਤੂ | ਮੌਲਿਕ ਅੰਸ਼ | ਉਪਯੋਗ |
| ਸਟੀਲ | ਲੋਹਾ (99.998% ਤੋਂ 97.9%)ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ (0.002% ਤੋਂ 2.1%) | ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ, ਟੈਂਕ, ਰੇਲ ਪਟੜੀਆਂ, ਪੁੱਲਾਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਤੇ ਗਡੀਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ |
| ਬ੍ਰੌਂਜ਼ | ਤਾਂਬਾ(67%), ਟਿੱਨ(33%) | ਪੁਤਲੇ, ਸਿੱਕੇ, ਤਗ਼ਮੇ, ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਉਂਣ ਲਈ |
| ਬ੍ਰਾਸ | ਤਾਂਬਾ(65%), ਜਿਸਤ(35%) | ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ, ਨਟ-ਬੋਲਟ, ਅਲੰਕਾਰਿਤ ਵਸਤਾਂ, ਸੰਗੀਤ ਸਾਜ ਬਣਾਉਂਣ ਲਈ |
| ਅਲਿਨਕੌ | ਲੋਹਾ, ਐਲਮੀਨੀਅਮ(8–12%), ਨਿਕਲ(5–24%), ਕੋਬਾਲਟ(1–6%), ਟਿੱਨ(1%) | ਚੁੱਬਕ ਬਣਾਉਂਣ ਲਈ |
| ਡੁਰੇਲੀਅਮ | ਐਲਮੀਨੀਅਮ (95%), ਤਾਂਬਾ(4%), ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਅਤੇ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ | ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਪੁਰਜ਼ੇ, ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁਕਰ ਬਣਾਉਂਣ ਲਈ |
| ਸਟੇਨਲੈੱਸ ਸਟੀਲ | ਲੋਹਾ(80.6%), ਕਰੋਮੀਅਮ(18 %), ਨਿਕਲ(1%) ਕਾਰਬਨ(0.4 %) | ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ, ਕਾਂਟੇ-ਛੁਰੀ, ਸਰਜਰੀ ਵਾਲੇ ਔਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਂਣ ਲਈ |
| ਜਰਮਨ ਸਿਲਵਰ | ਤਾਂਬਾ(60%), ਜਿਸਤ(25 %), ਨਿਕਲ(15%) | ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ, ਕਾਂਟੇ-ਛੁਰੀ, ਸਰਜਰੀ ਵਾਲੇ ਔਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਂਣ ਲਈ |
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ [Callister, W. D. "Materials Science and Engineering: An Introduction" 2007, 7th edition, John Wiley and Sons, Inc. New York, Section 4.3 and Chapter 9].