ਮੁਬਾਰਕ ਬੇਗਮ ਮਸਜਿਦ
| ਮੁਬਾਰਕ ਬੇਗਮ ਮਸਜਿਦ | |
|---|---|
| ਧਰਮ | |
| ਮਾਨਤਾ | ਇਸਲਾਮ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਕੇਂਦਰੀ ਦਿੱਲੀ |
| Ecclesiastical or organizational status | ਮਸਜਿਦ |
| ਟਿਕਾਣਾ | |
| ਟਿਕਾਣਾ | ਦਿੱਲੀ |
| ਦੇਸ਼ | ਭਾਰਤ |
  ਦਿੱਲੀ ਅੰਦਰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ  ਮੁਬਾਰਕ ਬੇਗਮ ਮਸਜਿਦ (ਭਾਰਤ) | |
| Territory | ਦਿੱਲੀ |
| ਗੁਣਕ | 28°39′00″N 77°13′34″E / 28.650°N 77.226°E |
| ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ | |
| ਕਿਸਮ | ਮਸਜਿਦ |
| ਸ਼ੈਲੀ | ਹਿੰਦ-ਇਸਲਾਮਿਕ |
| ਮੁਕੰਮਲ | 1823 |
| Materials | ਲਾਲ ਰੇਤਲਾ ਪੱਥਰ |
ਮੁਬਾਰਕ ਬੇਗਮ ਮਸਜਿਦ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੰਡੀ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲਾਲ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਬਣੀ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਹੌਜ਼ ਕਾਜ਼ੀ, ਸ਼ਾਹਜਹਾਨਾਬਾਦ, ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚਾਵਡ਼ੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੈਟਰੋ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਤਵਾਇਫ਼ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 19 ਜੁਲਾਈ 2020 ਨੂੰ, ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਾਰਨ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਗੁੰਬਦ ਢਹਿ ਗਿਆ।[1][2] ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਗੁੰਬਦ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਸਵੇਰੇ 6:45 ਦੇ ਕਰੀਬ ਢਹਿ ਗਿਆ ਸੀ।[3] ਇਸ ਵੇਲੇ ਇਹ ਮਸਜਿਦ ਦਿੱਲੀ ਵਕਫ਼ ਬੋਰਡ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਮਸਜਿਦ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ 1823 ਵਿੱਚ ਮੁਬਾਰਕ ਬੇਗਮ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਨਾਚੀ ਔਰਤ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਮੁਗਲ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਤਵਾਈਫ਼ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।[4] ਇਹ ਮਸਜਿਦ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਉਹ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੱਚਣ ਵਾਲੀ ਕੁੜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਇਆ।[5]
ਜਦੋਂ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਫੌਜੀਆਂ ਲਈ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਨਾਲ ਆਉਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਾਂ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੂਲ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। "ਕੋਈ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸਹਾਰਾ ਸਨ।" ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਿਵਾਸੀ, ਡੇਵਿਡ ਓਚਰਲੋਨੀ (ਜੋ 1802 ਅਤੇ 1822 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਿਵਾਸੀ ਸੀ) ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਮੁਬਾਰਕ ਬੇਗਮ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਬਣਵਾਈ। "ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ, ਇੱਕ ਨਾਚੀ, ਨਾ ਕਿ ਰਾਇਲਟੀ, ਲਈ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਰੰਡੀ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਨਾਮ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ।" 1878 ਵਿੱਚ ਮੁਬਾਰਕ ਬੇਗਮ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ।"[6][7] ਇਹ ਮੱਧਕਾਲੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਤਿੰਨ ਮਸਜਿਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।[8]
ਬਣਤਰ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਮਸਜਿਦ ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਢਾਂਚੇ ਵਜੋਂ ਲਾਲ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਲਖੋਰੀ ਇੱਟਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੈ। ਉਪਰਲੀ ਮੰਜ਼ਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਮਰਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਗੁੰਬਦਦਾਰ ਕਮਰੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਲਾਲ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਧਾਰੀਦਾਰ ਗੁੰਬਦ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਗੁੰਬਦ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਤਿੰਨ ਕਮਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[9] ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ 2016 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Heavy rains damage 200-year-old mosque in Indian capital". www.aljazeera.com. Retrieved 2020-07-20.
- ↑ Shekhar, Himanshu (2020-07-20). "Central dome of iconic Masjid Mubarak mosque in Old Delhi collapses in rain". www.indiatvnews.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-07-20.
- ↑ "Delhi rains: Downpour damages central dome of 200-year-old Masjid Mubarak Begum". The New Indian Express. Retrieved 2020-07-20.
- ↑ "Central dome of heritage mosque 'Masjid Mubarak Begum' in Old Delhi damaged in heavy rain". cnbctv18.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 20 July 2020. Retrieved 2020-07-20.
- ↑ "Twitter Remembers Mughal Courtesan Mubarak Begum as Delhi Rain Damages 19th Century Mosque". News18. 20 July 2020. Retrieved 2020-07-20.
- ↑ {https://www.cntraveller.in/story/old-delhi-randi-ki-masjid-got-name/}[permanent dead link]
- ↑ "Masjid Mubarak Begum: The story behind 'Rundi ki masjid', built by an ambitious Mughal concubine". The Indian Express (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2020-07-20. Retrieved 2020-07-20.
- ↑ SALAM, ZIYA US (20 July 2020). "Dome of two-centuries-old Mubarak Begum Masjid collapses in Delhi rain". Frontline (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-07-20.
- ↑ "Mubarak Begum Ki Masjid: Heavy rains damage a rare mosque built by a woman". National Herald (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 20 July 2020. Retrieved 2020-07-20.