ਰਿਕੇਟਸ
| ਸੋਕੜਾ | |
|---|---|
 | |
| ਸੋਕੜੇ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਇੱਕ ਦੋ ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਐਕਸ-ਰੇਫੀਮਰ ਹੱਡੀ ਦਾ ਝੁਕਣਾ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਟੀ ਹੋਈ ਘਣਤਾ | |
| ਉਚਾਰਨ | |
| ਵਿਸ਼ਸਤਾ | ਬਾਲ ਰੋਗ ਮਾਹਰ |
| ਲੱਛਣ | ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕਾਵ, ਹੌਲੀ ਵਿਕਾਸ, ਹੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਵੱਡਾ ਮੱਥਾ, ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ[1][2] |
| ਗੁਝਲਤਾ | ਹੱਡੀ ਟੁੱਟਣਾ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਅਕੜਨਾ, ਰੀਢ਼ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦਾ ਅਸਧਾਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਮੁੜਨਾ, ਬੌਧਿਕ ਅਪਾਹਜਤਾ[2] |
| ਆਮ ਸ਼ੁਰੂਆਤ | ਬਚਪਨ[2] |
| ਕਾਰਨ | ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਜਾਂ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਖੁਰਾਕ, ਕਾਲੀ ਚਮੜੀ, ਬਹੁਤ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੂਰਜ ਵਿੱਚ ਨਿਕਾਲਣਾ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਰਤੀ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣਾ, ਸੀਲਿਐਕ ਬੀਮਾਰੀ, ਕੁਝ ਜਨਣਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ[1][2][3] |
| ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ | ਖੂਨ ਦੀ ਜਾਂਚ, ਐਕਸ ਰੇ[1] |
| ਸਮਾਨ ਸਥਿਤੀਅਾਂ | ਫੈਨਕੋਨੀ ਸਿੰਡਰੋਮ, ਸਕਰਵੀ, ਲੋਵ ਸਿੰਡਰੋਮ, ਔਸਟਿਓਮਲੇਸ਼ਿਆ[2] |
| ਬਚਾਅ | ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੀ ਖੁਰਾਕ[4] |
| ਇਲਾਜ | ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ[1] |
| ਅਵਿਰਤੀ | ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਆਮ (ਮੱਧ ਪੂਰਬ, ਅਫਰੀਕਾ, ਏਸ਼ੀਆ)[3] |
ਰਿਕੇਟਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਾਂ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।[1] ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕੇ ਹੋਏ ਲੱਤਾਂ, ਠੰਢੇ ਹੋਏ ਵਿਕਾਸ, ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ, ਵੱਡੇ ਮੱਥੇ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੌਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਵਿਚ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਫਰਕ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੇ ਸਪੈਸਮ, ਅਸਧਾਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਕਰਵਾਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਬੌਧਿਕ ਅਪਾਹਜਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[2]
ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ, ਕਾਲੇ ਚਮੜੀ, ਬਹੁਤ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੂਰਜ ਦੇ ਐਕਸਪੋਜਰ, ਬਿਨਾਂ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਪੂਰਕ, ਸੇਲੀਏਕ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਜੈਨੇਟਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਖੁਰਾਕ ਖਾਣ ਤੋਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਜਾਂ ਫਾਸਫੋਰਸ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ [3][4]। ਅੰਡਰਲਾਈੰਗ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਪਲੇਟ ਦੀ ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਕਚਰਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ [5]। ਨਿਦਾਨ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲਹੂ ਦੇ ਟੈਸਟਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਘੱਟ ਕੈਲਸੀਅਮ, ਘੱਟ ਫਾਸਫੋਰਸ, ਅਤੇ ਐਕਸ-ਰੇਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਉੱਚ ਅਲੋਕਨੀਨ ਫਾਸਫੇਟਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਰੋਕਥਾਮ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਪੂਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਲਾਜ ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਾਰਣਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਇਲਾਜ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਅਤੇ ਕੈਲਸੀਅਮ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਝ ਹਫਤਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੁਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੱਡੀ ਦੀਆਂ ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੱਡੀ ਦੀਆਂ ਵਿਕਾਰਤਾ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਸਰਜਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਰੂਪਾਂ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਲਾਜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹਿਮਾਲਿਆ ਮੱਧ ਪੂਰਬ, ਅਫਰੀਕਾ, ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਰੈਕਟਸ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਅਸਧਾਰਨ ਹੈ, ਕੁਝ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ 3 ਅਤੇ 18 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਬਰਾਬਰ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਰੈਕਟਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਾਲਤ ਰੋਮੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਸੀ। 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਆਮ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਲਾਜਾਂ ਵਿਚ ਕਾਡ ਲਿਵਰ ਤੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ
[ਸੋਧੋ]
ਮੁਸੀਬਤ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿਚ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਕੋਮਲਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ[6]। ਅਤੇ ਹੱਡੀ ਦੇ ਭੰਬਲਭੁਸਾ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰੱਭਸਥ ਸ਼ੀਸ਼, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗ੍ਰੀਨਸਟਿਕ ਫਰੈਕਸ਼ਨ ਨਰਮ, ਥਿੰਨੇਡ ਖੋਪ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ - ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕ੍ਰੈਨੀਓਟੈਬਜ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਿੰਜਰੇ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ[7][8], ਜੋ ਕਿ ਸੁਗੰਧ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ; ਖੋਪੜੀ ਦੇ ਬੌਸਿੰਗ ਮੌਜੂਦ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫੌਂਟਨੇਲਾਂ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਲੱਤਾਂ ਅਤੇ ਮੋਟੇ ਗਿੱਟੇ ਅਤੇ ਕਚਿਆਂ ਵਿਚ ਝੁਕਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ [9]। ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਗੋਡਿਆਂ ਦੇ ਗੋਲੇ ਕਿਫੋਸੋਲੀਓਸਿਸ ਜਾਂ ਲਾੱਮੋਰਰੋਸਿਸ ਦੇ ਸਪਾਈਨਲ ਵਕਰਪਾਠ ਮੌਜੂਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੈਲਵਿਕ ਹੱਡੀਆਂ ਵਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਾਇਟੀਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਹਾਲਤ ਕੈਟੋਚੌਂਦਲ ਜੋੜਾਂ 'ਤੇ ਨੰਗੂਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਹੀ ਮੋਟੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਪੱਸਲੀ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਸਣਯੋਗ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਇੱਕ ਰਾਸਾਰੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਂ ਜਨਮ ਦੇਣਾ. ਇਕ ਕਬੂਤਰ ਦੀ ਛਾਤੀ ਦੀ ਵਿਕਾਰ ਹੈਰਿਸਨ ਦੀ ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਹਾਈਪੌਕਲੈਸੀਮੀਆ, ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਦਾ ਪਰਿਣਾਮ ਟੈਟਨੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ - ਬੇਰੋਕ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਸਪੇਸ਼ਮ। ਦੰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "Rickets". Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2013. Retrieved 19 December 2017.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedNORD2005 - ↑ 3.0 3.1 3.2 Creo, AL; Thacher, TD; Pettifor, JM; Strand, MA; Fischer, PR (May 2017). "Nutritional rickets around the world: an update". Paediatrics and international child health. 37 (2): 84–98. doi:10.1080/20469047.2016.1248170. PMID 27922335.
- ↑ 4.0 4.1 "Rickets - OrthoInfo - AAOS". September 2010. Retrieved 19 December 2017.
- ↑ Florin, Todd; MD, Stephen Ludwig; Aronson, Paul L.; Werner, Heidi C. (2011). Netter's Pediatrics E-Book (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Elsevier Health Sciences. p. 430. ISBN 1455710644.
- ↑ Medical News – Symptoms of Rickets
- ↑ Harvey, Nicholas C.; Holroyd, Christopher; Ntani, Georgia; Javaid, Kassim; Cooper, Philip; Moon, Rebecca; Cole, Zoe; Tinati, Tannaze; Godfrey, Keith (2014). "Vitamin D supplementation in pregnancy: a systematic review". Health Technology Assessment (Winchester, England). 18 (45): 1–190. doi:10.3310/hta18450. ISSN 2046-4924.
- ↑ Prentice, Ann (July 2013). "Nutritional rickets around the world". The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology. 136: 201–206. doi:10.1016/j.jsbmb.2012.11.018. PMID 23220549.
- ↑ Mayo Clinic – Signs and Symptoms of Rickets