ਲੀਲਾ ਮੁਖਰਜੀ
ਲੀਲਾ ਮੁਖਰਜੀ (1916) - 2009) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ; ਉਸ ਦੀ ਕਲਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ, ਡਰਾਇੰਗ, ਮੂਰਤੀ, ਪ੍ਰਿੰਟਮੇਕਿੰਗ ਅਤੇ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਹਨ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਲੀਲਾ ਮੁਖਰਜੀ, ਉਰਫ਼ ਮਨਸੁਖਾਨੀ, ਦਾ ਜਨਮ 1916 ਵਿੱਚ ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਸਿੰਧ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਬਨਾਰਸ ਵਿੱਚ ਥੀਓਸੋਫੀਕਲ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਬੰਬੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਕਲਾ ਭਵਨ, ਸ਼ਾਂਤੀਨਿਕੇਤਨ ਵਿਖੇ ਕਲਾ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਮਕਿੰਕਰ ਬੈਜ ਅਤੇ ਨੰਦਲਾਲ ਬੋਸ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। 1944 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਬੇਨੋਦੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੁਖਰਜੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।[1]
ਕਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨਾਲ 1947 ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਭਵਨ, ਸ਼ਾਂਤੀਨਿਕੇਤਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੰਧ ਚਿੱਤਰ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[2]
1948 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੱਕੜ ਦੀ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਸਿੱਖੀ। ਆਲੋਚਕ ਪ੍ਰਾਣ ਨਾਥ ਮਾਗੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ, "ਲੀਲਾ ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਵਿੱਚ ਆਦਿਵਾਸੀ ਮਨੁੱਖੀ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੀਬਰ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਚਿਸਲਿਆ ਹੈ"।[3] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮਕਾਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕਾਂਸੀ ਵਿੱਚ ਕਾਸਟ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[4]
1954 ਤੋਂ 1974 ਤੱਕ ਉਸ ਨੇ ਵੇਲਹਮ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਉਹ ਵੇਲਹਮ ਬੁਆਏਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮੁਖੀ ਵੀ ਸੀ।[5]
1975 ਤੋਂ, ਮੁਖਰਜੀ ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਿੰਟਮੇਕਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਅਤੇ ਕਰਾਫਟਸ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵੀ ਲਗਾਈ।
ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ "ਮੈਕਸੀਕਨ ਅਤੇ ਲੋਕ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।[6]
ਉਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- 1951, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿਲਪੀ ਚੱਕਰ ਵਿਖੇ।[7]
- 1958, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੀ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਦਾ ਇੱਕ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ।[8]
- 1959, ਆਲ-ਇੰਡੀਆ ਮੂਰਤੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ।[9]
- 1997, ਭਾਰਤੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੁਝਾਨ।[9]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਲੀਲਾ ਅਤੇ ਬੇਨੋਦੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੁਖਰਜੀ ਨੂੰ "ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਭਿਆਸੀਆਂ ਦੇ ਈਰਖਾ ਭਰੇ ਮਾਹੌਲ" ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[10]
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਬੱਚਾ, ਇੱਕ ਧੀ, ਕਲਾਕਾਰ ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਮੁਖਰਜੀ, 1949 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ।[11]
ਵਿਰਾਸਤ[ਸੋਧੋ]
ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਕਲਾ ਦਾ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਮੁਖਰਜੀ ਦੇ ਕੰਮ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ।[12] ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾਤਮਕ ਅਭਿਆਸ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।[13] ਆਲੋਚਕ ਹਾਲੈਂਡ ਕੋਟਰ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਨੇ "ਕਾਂਸੀ ਦੀ ਕਾਸਟਿੰਗ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਿਆ, ਉਹ ਮਾਧਿਅਮ ਜੋ ਉਸਦੀ ਮੂਰਤੀ-ਮਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ"।[14]
ਪ੍ਰੀਤਿਕਾ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ "ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ" ਦੱਸਿਆ ਹੈ।[15]
ਲੀਲਾ ਮੁਖਰਜੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਹਨ।[16][17][18][19][20][21]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Gardner, Andrew (11 December 2019). "Mrinalini Mukherjee: Textile to Sculpture". The Museum of Modern Art. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Michael, Kristine (2018). "Idealism, Revival and Reform – Indian Pottery at the Crux of Craft, Art and Modern Industry". Marg: A Magazine of the Arts. 69 (2). Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Mago, P.N. (2001). Contemporary Art in India: A Perspective. India, the land and the people. National Book Trust, India. ISBN 978-81-237-3420-0. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Gupta, Trisha (23 May 2015). "Secular Deities, Enchanted Plants: Mrinalini Mukherjee at the NGMA". The Wire. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Talukdar, Monica S (2010). "Down the memory lane". Doon School Art Magazine: 13. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Thought. Siddhartha Publications. 1959. ISSN 0040-6449. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Pathway. Marg Publications. 1951. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ All-India Fine Arts & Crafts Society (1958). Roopa-Lekhā. All-India Fine Arts and Crafts Society. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ 9.0 9.1 "Leela Mukherjee". Vadehra Art Gallery. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ D'Mello, Rosalyn (2017). "Mrinalini Mukherjee". Tate Etc. (Autumn 41). Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Relia, A.; Bhatt, J. (2020). The Indian Portrait – 11. The Indian Portrait. Amdavad ni Gufa. p. 1950. ISBN 978-81-942993-0-1. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Bailey, Stephanie (24 July 2020). "Mrinalini Mukherjee: Force(s) of Nature". Ocula Magazine. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ D'Mello, Rosalyn (2017). "Mrinalini Mukherjee". Tate Etc. (Autumn 41). Retrieved 1 May 2023.D'Mello, Rosalyn (2017).
- ↑ Cotter, Holland (11 July 2019). "Sculpture, Both Botanical and Bestial, Awe at the Met Breuer". The New York Times. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ Chowdhry, Pritika (10 October 2022). "A charged history of feminist art in India". Harpers Bazaar India. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ "Triveni Drawings". The Indian Culture Portal. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ "Together". The Indian Culture Portal. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ "Dancer I". Google Arts and Culture. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ "Mother and Child". Google Arts and Culture. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ "Dance II". Google Arts and Culture. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ "Figure Lifting Foot". Google Arts and Culture. Retrieved 1 May 2023.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਜੀਵਨੀ Archived 2023-06-06 at the Wayback Machine. ਮੁਖਰਜੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਜੀਵਨੀ।