ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਮੁਖਰਜੀ
ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਮੁਖਰਜੀ | |
|---|---|
| ਤਸਵੀਰ:Photo of Mrinalini Mukherjee.jpg ਮੁਖਰਜੀ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਮੇਲੇ, 1969 ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਫਾਈਬਰ ਰਚਨਾ ਨਾਲ | |
| ਜਨਮ | 1949 ਬੰਬੇ, ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 15 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਵੈਲਹੈਮ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਿਆਜੀਰਾਓ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਬੜੌਦਾ ਵੈਸਟ ਸਰੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟ ਐਂਡ ਡਿਜ਼ਾਈਨ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਮੂਰਤੀ |
ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਮੁਖਰਜੀ (1949 – 15 ਫਰਵਰੀ 2015) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਵੱਖਰੀ ਸਮਕਾਲੀ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਰੰਗੀਨ ਸੀ ਉਹ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਭਾਂਡੇ ਫਾਈਬਰ, ਮੂਰਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਗੈਰ ਰਵਾਇਤੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਕੈਰੀਅਰ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੈਲੀ ਜਨਤਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਜਾਇਬ ਆਰਟ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਆਕਸਫੋਰਡ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਅਤੇ ਸਟੀਲਿਜਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਐਮਸਟਰਡਮ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਮੁਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਮੁਖਰਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 1949 ਵਿੱਚ, ਬੰਬੇ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਬੇਨੋਦ ਬਿਹਾਰੀ ਮੁਖਰਜੀ ਅਤੇ ਲੀਲਾ ਮੁਖਰਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1] ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਬੱਚਾ ਸੀ, ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਪਹਾੜੀ ਕਸਬੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ (ਮੌਜੂਦਾ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵੈਲਹੈਮ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਸ਼ਾਂਤੀਨੀਕੇਤਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ।[2]
ਮੁਖਰਜੀ ਬੜੌਦਾ ਦੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਿਆਜੀਰਾਓ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ (ਪੇਂਟਿੰਗ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ।[3][4] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਕਾਰ ਕੇ.ਜੀ. ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਉਸੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਪੋਸਟ ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੀਤਾ ਜੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਫੈਕਲਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਤਾਲਵੀ ਫਰੈਸਕੋ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਝਿੱਲੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਜੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਰੇਸ਼ੇ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[5]
ਕਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਇਕਲੌਤੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ 1972 ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੀਧਰਾਨੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਕੁਦਰਤੀ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਜੋ ਉਸਦੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦਾ ਨਾਮ ਉਪਜਾ ਦੀ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵੇਦਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵਜੋਂ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਮੁਖਰਜੀ ਨੂੰ 1971 ਵਿਚ ਇਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੌਂਸਲ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਮੂਰਤੀ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੈਸਟ ਸਰੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟ ਐਂਡ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ 1978 ਤਕ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ ਰੇਸ਼ੇਦਾਰ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕੀਤੀ।[6]
ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੁਖਰਜੀ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਕੁਦਰਤੀ ਭੰਗ ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਵਿਚ ਸਿਰੇਮਿਕ ਅਤੇ ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਉੱਦਮ ਕੀਤੀ।[7] [8] ਉਸ ਦਾ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਕੰਮ 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਉਭਰਿਆ, 'ਜਦੋਂ ਕਲਾਕਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਗੁੰਮੀਆਂ-ਮੋਮ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਸਿੱਧੇ ਮੋਮ ਵਿਚ ਢਾਲਣ ਵਾਲੇ ਫਾਰਮ ਕਾਸਟ ਕਰਨਾ ਅਰੰਭ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਸਤਹ ਉਸ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੰਦਾਂ ਨਾਲ ਖਤਮ ਕੀਤੀ।[9] ਮੁਖਰਜੀ ਨੂੰ 1994 ਵਿੱਚ ਡੇਵਿਡ ਇਲੀਅਟ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਕਸਫੋਰਡ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚਲੀ ਗਈ। ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1996 ਵਿੱਚ ਨੀਦਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
2019 ਵਿੱਚ, ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਆਰਟ ਨੇ ਮੁਖਰਜੀ ਦੇ "ਫੈਨੋਮੀਨਲ ਨੇਚਰ: ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਮੁਖਰਜੀ" ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਇੱਕ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਪਿਛੋਕੜ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਮੀਖਿਆ ਵਿੱਚ, ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ ਨਗੀਨ ਸ਼ੇਖ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਸ਼ਾਇਦ ਮੁੱਖ ਸਬਕ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕ ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਲਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਧੀਗਤ ਪੱਛਮੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦਰਸਾਏ ਜਾਣ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾਤਮਕ ਨਹੀਂ, ਨਾ ਹੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਮੂਰਤ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਸਿੱਖਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀਆਂ ਸੂਖਮਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।"[10]
ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀ
[ਸੋਧੋ]
ਮੁਖਰਜੀ ਰਵਾਇਤੀ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਯੂਰਪੀ ਮੂਰਤੀ ਕਲਾ, ਲੋਕ ਕਲਾ, ਆਧੁਨਿਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਸਥਾਨਕ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ।[11] ਗੰਢਾਂ ਬਣਾਉਣਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ; ਉਸਨੇ ਸਹਿਜਤਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਸਕੈਚਾਂ, ਮਾਡਲਾਂ ਜਾਂ ਤਿਆਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਡਰਾਇੰਗਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਮੁਖਰਜੀ ਨੂੰ "ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਆਵਾਜ਼" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ, ਅਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ "ਮਿੱਟੀ ਜਾਂ ਅਮੀਰ ਚਮਕਦਾਰ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਭੰਗ ਦੀਆਂ ਰੱਸੀਆਂ ਨਾਲ ਬੜੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਗੰਢੇ ਗਏ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਵਧਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਅੰਕੜੇ, ਹਰੇ ਭਰੇ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। "ਫਾਲਿਕ ਰੂਪਾਂ" ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ ਲਿੰਗਕਤਾ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ "ਰਹੱਸਮਈ ਤਹਿਆਂ ਅਤੇ ਉਤਪੱਤੀਆਂ, ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵਕਰ ਅਤੇ ਪਰਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ। ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਵੇਦਨਾਤਮਕ, ਸਪਰਸ਼ ਗੁਣ ਹੈ ਜੋ ਦਰਸ਼ਕ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਰ ਪਕੜ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।"[12]
ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਕੇ.ਜੀ. ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਸੋਨਲ ਖੁੱਲਰ ਨੇ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਨ ਦੇ ਉਸ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੇ ਹੋਏ ਵਰਲਡਲੀ ਐਫੀਲੀਏਸ਼ਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, ਮੁਖਰਜੀ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, "[...] ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਾਦੂਈ ਅਤੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜੂਟ, ਲੱਕੜ, ਰੱਸੀ ਅਤੇ ਗੋਬਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਾਧਾਰਨ ਸਮੱਗਰੀ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਨ ਦੇ ਅਧਿਆਪਨ, ਲੇਖਣ ਅਤੇ ਕਲਾ-ਮੇਕਿੰਗ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ।"[13]
ਕਲਾ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਕਿਊਰੇਟਰ ਦੀਪਕ ਅਨੰਤ ਨੇ ਵੀ ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਮਾਮੂਲੀ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਲਈ ਸੁਬਰਾਮਣੀਅਨ ਤੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕਾਰੀਗਰੀ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ।
ਪ੍ਰਭਾਵ
[ਸੋਧੋ]ਕੇ ਜੀ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਨ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਮੁਖਰਜੀ ਦਾ "ਉੱਚ ਕਲਾ" ਦੀ ਬਜਾਏ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਲਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਉਸ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੁਆਰਾ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਧਰੁਵਤਾ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਚੇਤੰਨ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਾਰੀਗਰੀ ਹੁਨਰ ਦੀ ਅਤਿਅੰਤ ਅਮੀਰੀ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨਕ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦੀ ਪਰਤੱਖ ਬਹੁਪੱਖਤਾ ਹੈ।[14]
ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 65 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[15]
ਜਨਤਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
[ਸੋਧੋ]- ਅਜਾਇਬ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਆਕਸਫੋਰਡ
- ਯੌਰਕਸ਼ਾਇਰ ਸਕਲਪਚਰ ਪਾਰਕ, ਯੌਰਕਸ਼ਾਇਰ
- ਸਟੀਲਿਜਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਐਮਸਟਰਡਮ
- ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
- ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
- ਰੂਪਨਕਰ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਾ ਆਰਟ, ਭਾਰਤ ਭਵਨ, ਭੋਪਾਲ
- ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
- ਇੰਡੀਆ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਡਿਵਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
- ਇੰਡੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇਮਯੂਨੋਜੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
- ਟੇਟ ਮਾਡਰਨ, ਲੰਡਨ[16]
- ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਅਤੇ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ [17]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Dalmia, and Datta, and Sambrini, and Jakimowicz, and Datta (1997) Indian Contemporary Art Post-Independence. p.206
- ↑ "Education". Nature Morte.
- ↑ Gupta, Trisha (23 May 2015). "Secular Deities, Enchanted Plants: Mrinalini Mukherjee at the NGMA". The Wire. Retrieved 25 June 2019.
- ↑ Ghoshal, Somak (8 November 2013). "Mrinalini Mukherjee – Nature as art". Live Mint. Retrieved 26 June 2019.
- ↑ Mrinalini Mukherjee, RECENT SCULPTURE IN CERAMICS, ‘In the Garden’. Defence Colony, New Delhi: Vadhera Art Gallery. 1997.
- ↑ "ArtAsiaPacific: Indian Sculptor Mrinalini Mukherjee Dies At65". artasiapacific.com. Retrieved 4 February 2019.
- ↑ "ArtAsiaPacific: Indian Sculptor Mrinalini Mukherjee Dies At65". artasiapacific.com. Retrieved 4 February 2019."ArtAsiaPacific: Indian Sculptor Mrinalini Mukherjee Dies At65". artasiapacific.com. Retrieved 4 February 2019.
- ↑ "Mistress of texture". The Indian Express. 10 February 2015. Retrieved 16 September 2017.
- ↑ "Mrinalini Mukherjee: Force(s) of Nature". ocula.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2020-11-25. Retrieved 2020-11-25.
- ↑ Shaikh, Nageen (2019). ""Exploring Sexuality and Myth Through Fiber and Other Types of Sculpture"". Hyperallergic. Retrieved 9 May 2020.
- ↑ ਫਰਮਾ:Harvc
- ↑ Dalmia, and Datta, and Sambrini, and Jakimowicz, and Datta (1997) Indian Contemporary Art Post-Independence
- ↑ Khullar (2015) Worldly Affiliations: Artistic Practice, National Identity, and Modernism in India, 1930–1990. p.134
- ↑ Lalit Kala Contemporary 43. Delhi: Lalit Kala Akademi. 200.
- ↑ Bent, Siobhan (5 February 2015). "Indian Sculptor Mrinalini Mukherjee Dies at 65". ArtAsiaPacific Magazine. Retrieved 22 August 2019.
- ↑ "Mrinalini Mukherjee – Display at Tate Modern". Tate Etc. Archived from the original on 26 ਜੂਨ 2019. Retrieved 26 June 2019.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Government Museum and Art Gallery Chandigarh". Archived from the original on 23 May 2017. Retrieved 9 April 2017.