ਲੂਈਸਾ ਲੌਸਨ
ਲੂਈਸਾ ਲੌਸਨ | |
|---|---|
 |
ਲੂਇਸਾ ਲੌਸਨ (17 ਫਰਵਰੀ 1848-12 ਅਗਸਤ 1920) ਇੱਕ ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਕਵੀ, ਲੇਖਕ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ, ਵੋਟ ਅਧਿਕਾਰਵਾਦੀ ਅਤੇ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈਨਰੀ ਲੌਸਨ ਦੀ ਮਾਂ ਸੀ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਲੂਇਸਾ ਐਲਬਰੀ ਦਾ ਜਨਮ 17 ਫਰਵਰੀ 1848 ਨੂੰ ਗੁਲਗੋਂਗ, ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ ਗੁੰਟਾਵਾਂਗ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੈਨਰੀ ਐਲਬਰੀ ਅਤੇ ਹੈਰੀਅਟ ਵਿਨ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।[1][2] ਉਹ ਇੱਕ ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ 12 ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 7 ਜੁਲਾਈ 1866 ਨੂੰ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਨੀਲਜ਼ ਲਾਰਸਨ (ਪੀਟਰ ਲੌਸਨ) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਨਾਰਵੇਈ ਨਾਵਿਕ ਸੀ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਰ ਬੱਚਿਆਂ-ਹੈਨਰੀ 1867, ਲੂਸੀ 1869, ਜੈਕ 1873 ਅਤੇ ਪੋਪੀ 1877, ਟੇਗਨ ਦੇ ਜੁਡ਼ਵਾਂ, ਦੀ ਅੱਠ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਲੂਇਸਾ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਟੇਗਨ ਦੇ ਗੁਆਚਣ 'ਤੇ ਦੁਖੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬੱਚੇ ਹੈਨਰੀ' ਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੈਨਰੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਭੈਡ਼ੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਲਡ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। 1882 ਵਿੱਚ ਉਹ, ਉਸ ਦੇ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬਾਰਡਰ ਕੋਲੀ ਬ੍ਰਾਇਨ ਸਿਡਨੀ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਬੋਰਡਿੰਗ ਹਾਊਸਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕੀਤਾ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ[ਸੋਧੋ]
ਲੌਸਨ ਨੇ 1887 ਵਿੱਚ ਕੱਟਡ਼ਪੰਥੀ ਸੰਘ ਪੱਖੀ ਅਖ਼ਬਾਰ 'ਦਿ ਰਿਪਬਲਿਕਨ' ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਅਰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਬੋਰਡਿੰਗ ਹਾਊਸ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਬਚਾਏ ਗਏ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਹੈਨਰੀ ਨੇ 'ਦਿ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਇਨ 1887-88' ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ, ਜਰਿਪਬਲਿਕਨ ਦੇ ਕਾਟੇਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਉੱਤੇ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਨੇ 'ਸੰਘੀ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਦੱਖਣੀ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਗਣਰਾਜ' ਦੇ ਝੰਡੇ ਹੇਠ ਇਕ ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਗਣਰਾਜ ਨੂੰ ਇਕਰਿਪਬਲਿਕਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਦੀ ਥਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਦੋ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੱਕ ਚੱਲੀ।[3]
ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਅਤੇ 'ਦਿ ਰਿਪਬਲਿਕਨ' 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਨਾਲ, ਲੌਸਨ ਮਈ 1888 ਵਿੱਚ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਸਾਲਾ' ਦਿ ਡਾਨ 'ਨੂੰ ਸੰਪਾਦਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਈ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਪੂਰੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਗਈ ਸੀ। ਡਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਸੀ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਅਹੁਦੇ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਸੰਜਮ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਡਾਨ 17 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ 10 ਮਹਿਲਾ ਸਟਾਫ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੌਸਵੇਰ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈਨਰੀ ਨੇ ਵੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਲਈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ 1894 ਵਿੱਚ ਡਾਨ ਪ੍ਰੈੱਸ ਨੇ ਹੈਨਰੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ, ਲਘੂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰੋਸ ਅਤੇ ਵਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਛਾਪੀ।
1904 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਲੂਇਸਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖੁਦ ਦੀ ਵਾਲੀਅਮ, ਡਰ੍ਟ ਐਂਡ ਡੂ, 18,000 ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਕਹਾਣੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।[4] 1905 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਲੋਨਲੀ ਕਰਾਸਿੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ।[5] ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾ ਉੱਤੇ ਲੂਇਸਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ।][6]
ਸਫ਼ਰਾਜਿਸਟ[ਸੋਧੋ]
1889 ਵਿੱਚ ਲੌਸਨ ਨੇ ਡਾਨ ਕਲੱਬ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਸਿਡਨੀ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਅਧਿਕਾਰ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1891 ਵਿੱਚ ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼ ਦੀ ਵੂਮੈਨਹੁੱਡ ਸਫ਼ਰੇਜ ਲੀਗ ਦਾ ਗਠਨ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵੋਟ ਅਧਿਕਾਰ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਲੌਸਨ ਨੇ ਲੀਗ ਨੂੰ ਡਾਨ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੈਂਫਲਿਟ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਮੁਫ਼ਤ ਛਾਪਣ ਲਈ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, 1902 ਵਿੱਚ ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼ ਵੂਮੈਨਹੁੱਡ ਸਫ਼ਰੇਜ ਬਿੱਲ ਪਾਸ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਲੌਸਨ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ 'ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਸ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਰੇਜ ਦੀ ਮਾਂ' ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ[ਸੋਧੋ]
ਲੌਸਨ 1905 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ ਪਰ ਸਿਡਨੀ ਰਸਾਲਿਆਂ ਲਈ ਲਿਖਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ 53 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਦਿ ਲੋਨਲੀ ਕਰਾਸਿੰਗ ਐਂਡ ਅਦਰ ਪੋਇਮਸ' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਗਲੇਡਜ਼ਵਿਲੇ ਮਾਨਸਿਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਦਰਦਮਈ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀਰਵਾਰ 12 ਅਗਸਤ 1920 ਨੂੰ 72 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸ਼ਨੀਵਾਰ 14 ਅਗਸਤ 1920 ਨੂੰ, ਉਸ ਨੂੰ ਰੁਕਵੁੱਡ ਕਬਰਸਤਾਨ ਦੇ ਚਰਚ ਆਫ਼ ਇੰਗਲੈਂਡ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[7][8]
ਯਾਦਗਾਰਾਂ[ਸੋਧੋ]
1941 ਵਿੱਚ, ਸਿਡਨੀ ਮਾਰਨਿੰਗ ਹੈਰਲਡ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲੂਇਸਾ ਲੌਸਨ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਵਜੋਂ ਸਿਡਨੀ ਦੇ ਡੋਮੇਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਸੀਟ ਬਣਾਈ ਜਾਣੀ ਸੀ।[9]
1975 ਵਿੱਚ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਪੋਸਟ ਨੇ ਲੂਈਸਾ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਸਟੈਂਪ ਨੂੰ ਡੇਸ ਅਤੇ ਜੈਕੀ ਓ ਬ੍ਰਾਇਨ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ 6 ਅਗਸਤ 1975 ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਸਾਲ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਛੇ ਸਟੈਂਪਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲਡ਼ੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਇਹ ਮੈਲਬੌਰਨ ਨੋਟ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਬ੍ਰਾਂਚ ਵਿਖੇ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਗ੍ਰੈਵਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[10][11]
ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ, ਲੂਇਸਾ ਲੌਸਨ ਹਾਊਸ, ਜੋ ਕਿ 1982 ਤੋਂ 1994 ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਸੀ, ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਮੈਰਿਕਵਿਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਰਕ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੂਇਸਾ ਲੌਸਨ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਰੰਗੀਨ ਮੋਜ਼ੇਕ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡਾਨ ਦੇ ਅਗਲੇ ਸਵੇਰ ਦਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਖ਼ਤੀ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ "ਲੂਇਸਾ ਲਾੱਸਨ (1848-1920) ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ, ਲੇਖਕ, ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਹੈਨਰੀ ਲਾੱਸਨ ਦੀ ਮਾਂ। ਇਹ ਪੱਥਰ ਉਹ ਸਾਰੇ ਹਨ ਜੋ ਰੇਨਵਿਕ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਮੈਰਿਕਵਿਲੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਤੋਂ ਬਚੇ ਹਨ।"
ਗਿਲਮੋਰ ਦੇ ਕੈਨਬਰਾ ਉਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਲੂਇਸਾ ਲੌਸਨ ਕ੍ਰਿਸੈਂਟ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[12]
ਗ੍ਰੀਨਵੇ ਦੇ ਕੈਨਬਰਾ ਉਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਲੂਇਸਾ ਲੌਸਨ ਬਿਲਡਿੰਗ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਉੱਤੇ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ।
8 ਮਾਰਚ 2023 ਨੂੰ ਮਾਰਕੀਟ ਸੇਂਟ, ਮਡਗੀ ਵਿੱਚ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲੂਇਸਾ ਲੌਸਨ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Woman of courage". The Sydney Morning Herald. 12 March 1932. p. 9. Retrieved 22 February 2011 – via National Library of Australia.
- ↑ New South Wales Registrar-General of Births, Deaths and Marriages Archived 18 February 2011 at the Wayback Machine.
- ↑ The National Library of Australia's Federation Gateway: Louisa Lawson, accessed 22 February 2011.
- ↑ National Library of Australia, "Dert" and "Do", by Louisa Lawson Archived 24 October 2012 at the Wayback Machine., accessed 22 February 2011.
- ↑ National Library of Australia, The lonely crossing and other poems, by Louisa Lawson Archived 24 October 2012 at the Wayback Machine., accessed 22 February 2011.
- ↑ Lawson, Henry (10 September 2014). Steelman and Steelman's Pupil. CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 978-1502333858.
- ↑ "Mrs. Louisa Lawson". The Sydney Morning Herald. 17 August 1920. p. 8. Retrieved 22 February 2011 – via National Library of Australia.
- ↑ "Family Notices". The Sydney Morning Herald. 14 August 1920. p. 11. Retrieved 22 February 2011 – via National Library of Australia.
- ↑ "Louisa Lawson memorial". The Sydney Morning Herald. 14 August 1941. p. 5. Retrieved 3 February 2011 – via National Library of Australia.
- ↑ 1975 Issues: Australian Stamp Catalogue, accessed 22 February 2011.
- ↑ Archival Snapshot, National Philatelic Collection Archived 24 May 2014 at the Wayback Machine. accessed 10 April 2012
- ↑ "Australian Capital Territory National Memorials Ordinance 1928 Determination — Commonwealth of Australia Gazette. Periodic (National : 1977–2011), p.20". Trove (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 15 May 1987. Retrieved 2020-02-07.