ਵਿਨੋਦ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ
ਵਿਨੋਦ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ (ਜਨਮ 14 ਅਕਤੂਬਰ 1946)[1] , ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਡੀਨ ਹੈ।[2] ਉਹ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਹ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸਿਜ਼, ਇੰਡੀਆ[1] ਦੀ ਫੈਲੋ ਹੈ ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਅਵਾਰਡ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ।[2]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨਾਲ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੁਲਾਰੀ ਪੱਬੀ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਘੰਟੀ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸਰਕਟਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲਈ ਹੈ।
ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਨੋਦ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪੋਸਟ-ਸੈਕੰਡਰੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ 1968 ਵਿੱਚ ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਡਿਗਰੀ (1966) ਅਤੇ ਐਮ ਐਸ ਸੀ (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੋਈ।[1] ਉਸਨੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਜਰਮਨ (1968) ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।[1] ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਥੀਸਿਸ ਸੋਲਿਡ ਸਟੇਟ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ "ਲਗਭਗ ਮੁਕਤ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨ ਗੈਸ ਵਿੱਚ ਪਲਾਜ਼ਮੋਨਸ ਦਾ ਡੈਂਪਿੰਗ" ਉੱਤੇ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੀ। ਅਲਬਰਟਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਐਡਮੰਟਨ, ਅਲਬਰਟਾ, ਕੈਨੇਡਾ (1971-73) ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ-ਡਾਕਟੋਰਲ ਫੈਲੋ।[3][1]
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਨੋਦ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਥਿਓਰੇਟਿਕਲ ਸਟੱਡੀਜ਼, ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ, ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ ਨਵੰਬਰ 1973 ਤੋਂ ਅਗਸਤ 1975 ਤੱਕ ਪੂਲ ਅਫ਼ਸਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਰਿਸਰਚ ਐਸੋਸੀਏਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਖਗੋਲ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ਿਟਿੰਗ ਸਾਇੰਟਿਸਟ (1977-78), ਇੱਕ ਫੈਲੋ (1978-81), ਰੀਡਰ (1981-1986), ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ (1986-1991), ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ (1991-1998) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।ਬੰਗਲੌਰ, ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, 1998 ਤੋਂ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੀ।[1] ਉਹ 2008 ਵਿੱਚ ਆਈਆਈਏ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਖੋਜ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਲਰ ਕੋਰੋਨਲ ਲੂਪਸ ਦੀ ਮਾਡਲਿੰਗ, ਸੋਲਰ ਗ੍ਰੈਨੂਲੇਸ਼ਨ, ਐਕਸਟਰਾਗੈਲੈਕਟਿਕ ਪਲਾਜ਼ਮਾ, ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੁਆਰਾ ਸਟ੍ਰਕਚਰ ਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[4]
ਅਵਾਰਡ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਨੋਦ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਲ 1991 ਲਈ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਡਾ. ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਖੋਜ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹਨ।[5] ਆਪਣੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਇੰਡੀਆ, 1996 ਦੀ ਫੈਲੋ ਵੀ ਹੈ।[6] ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਉਹ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਗੋਲ ਸੰਘ ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲੌਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1-5 ਦਸੰਬਰ 1989 ਵਿੱਚ 142ਵੇਂ ਸਿੰਪੋਜ਼ੀਅਮ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।[7][8]
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਕੋਲ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਪਲਾਜ਼ਮਾ, ਐਕਸਟਰਾਗਲੈਟਿਕ ਸੋਰਸਜ਼ ਵਿੱਚ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਸੂਰਜੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਕੋਮੇਟਰੀ ਪਲਾਜ਼ਮਾ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੁਆਰਾ ਸੰਰਚਨਾ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫੁਟਕਲ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਲਈ ਇੱਕ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੀਅਰ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੇ ਪੇਪਰ ਹਨ।[9]
ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖਗੋਲੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਬੁਲੇਟਿਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਈ ਏ ਯੂ ਸਿੰਪੋਜ਼ੀਅਮ (1989)[8] ਸਮੇਤ ਸੂਰਜੀ ਅਤੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ 'ਤੇ ਕਈ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ: 1. ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ੀਕਲ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਅਤੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ, ਕਲੂਵਰ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰੈਸ, 1998; 2. ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਦ ਫਸਟ ਸਟੇਟ ਆਫ ਮੈਟਰ, ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, 2014 ਅਤੇ 3. ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ionized ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਦਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, 2016।[10][11]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ 1968 ਵਿੱਚ ਸੋਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਡਾਕਟੋਰਲ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਲੱਭਣ ਦੇ ਨਾਲ ਜੂਝਿਆ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਥਾਂ ਤੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Women Scientists in India. National Book Trust, India. p. 209.
- ↑ 2.0 2.1 Rohini Godbole (editor), Ram Ramaswamy (editor) (31 October 2008). Lilavati's Daughters: The Women Scientists of India. pp. 163–165, 359.
{{cite book}}:|last=has generic name (help) - ↑ "Vinod Krishan". Indian Institute of Astrophysics. Retrieved 16 March 2014.
- ↑ "Professor Vinod Krishan-Research Profile". Indian Institute of Astrophysics. Retrieved 16 March 2014.
- ↑ "Hari Om Ashram Prerit Vikram Sarabhai Research Award Awardees List". Physical Research Laboratory of the Department of Space. Retrieved 14 March 2021.
- ↑ "Professor Vinod Krishan-Memberships & Awards". Indian Institute of Astrophysics. Retrieved 16 March 2014.
- ↑ "International Astronomical Union | IAU". www.iau.org. Retrieved 14 March 2021.
- ↑ 8.0 8.1 Basic Plasma Processes on the Sun: Proceedings of the 142th Symposium of the International Astronomical Union Held in Bangalore, India, December 1–5, 1989. Netherlands, Springer Netherlands, 1990.
- ↑ "Professor Vinod Krishan-List of Publications". Indian Institute of Astrophysics. Retrieved 16 March 2014.
- ↑ "Professor Vinod Krishan-Editorial Work". Indian Institute of Astrophysics. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ "inauthor:"Vinod Krishan" - Google Books Search". www.google.com. Retrieved 14 March 2021.