ਵਿਭਾ ਦਧੀਚ
ਵਿਭਾ ਦਧੀਚ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Vibha Dadheech) ਕਥਕ ਨਾਚ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸਰ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਰਾਏਗੜ੍ਹ ਕੋਰਟ ਡਾਂਸਰ ਪੰਡਿਤ ਤੋਂ ਕਥਕ ਸਿੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਫਿਰਤੂ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸ਼ਿਸ਼ਯ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਪੰ. ਸ਼ੰਭੂ ਮਹਾਰਾਜ ਇੱਕ ਗੰਡਾ ਬੰਦ ਸ਼ਗਿਰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ।[1] ਉਹ ਪੁਰੂ ਦਧੀਚ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਚੇਲਾ ਅਤੇ ਪਤਨੀ ਵੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਨਟਵਰੀ ਕਥਕ ਨ੍ਰਿਤਿਆ ਅਕੈਡਮੀ, ਇੰਦੌਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।[2] ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਵਿਭਾ ਦਧੀਚ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਮਰਪਿਤ ਕਥਕ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ, ਕਥਕ ਵਿੱਚ ਐਡਵਾਂਸਡ ਰਿਸਰਚ ਲਈ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।[3]
ਵਿਭਾ ਨੇ 1988 ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾ ਕਲਾ ਸੰਗੀਤ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ ਖਹਿਰਾਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਕੱਥਕ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪੀਐਚਡੀ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਖੋਜ ਲਈ ਉਸਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਡਾਂਸ ਹੈਂਡ ਜੈਸਚਰ - ਭਾਰਤੀ ਨ੍ਰਿਤਿਆ ਕੀ ਵਰਨਮਾਲਾ: ਹਸਤ ਮੁਦਰੇਨ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 23 ਸ਼ਾਸਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 1100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਨਮਾਨਿਤ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਹੈ।[4]
ਦਧੀਚ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਕਲਾਕਾਰ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸ਼ਿਖਰ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[5]
ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਲ 2011-12 ਲਈ ਕਥਕ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਹ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕ ਭਾਰਤੀ ਨ੍ਰਿਤਿਆ ਕੀ ਵਰਨਮਾਲਾ: ਹਸਤ ਮੁਦਰੇਨ (ਏਬੀਸੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਡਾਂਸ ਜੈਸਚਰ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਾਰਡਕਵਰ - 2003ISBN 978-8190105712[6] ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਇੰਦੌਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬੈਚਲਰ ਪੱਧਰ ਦੇ ਡਾਂਸ ਸਿਲੇਬਸ ਲਈ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਵਿਭਾ ਨੂੰ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕਥਕ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ 25ਵੇਂ ਗੋਪੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮਹੋਤਸਵ, ਮੁੰਬਈ ਵਿਖੇ ਲਾਈਫ-ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ 2015 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ 40 ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਲਾ ਅਰਪਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਸ਼੍ਰੀ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਦੁਆਰਾ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[7]
ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
- ਇੰਦਰਾ ਕਲਾ ਸੰਗੀਤ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ ਖਹਿਰਾਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 1988 ਵਿੱਚ ਕੱਥਕ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ
- ਕਥਕ ਗੁਰੂ ਸ਼ਿਸ਼ਯ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪੰ. ਫਿਰਤੂ ਮਹਾਰਾਜ ਅਤੇ ਪੰ. ਸ਼ੰਭੂ ਮਹਾਰਾਜ
ਅਵਾਰਡ[ਸੋਧੋ]
- 2021 (SNA) ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ[8]
- ਸ਼ਿਖਰ ਸਨਮਾਨ 2018 - ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ (ਕੱਥਕ ਨਾਚ ਵਿੱਚ ਉੱਤਮਤਾ ਲਈ)[9]
- ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸੀਨੀਅਰ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ 2011
- 25ਵੇਂ ਗੋਪੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮਹੋਤਸਵ ਵਿੱਚ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕਥਕ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ 2015
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "कलाकार डॉ. विभा दाधीच को लाइफ टाइम अचीवमेंट अवॉर्ड". Dainik Bhaskar. 24 December 2018.
- ↑ "Celebrating a Guru". The Statesman. 26 July 2019.
- ↑ "गुरु ने कहा था, कथक के शास्त्र की खोज करो, उसी में जुटा हुआ हूं : डॉ. दाधीच | Kathak Dancer Padmashree Dr. Puru Dadhich". 28 January 2020.
- ↑ "Sangeet Galaxy". www.sangeetgalaxy.co.in. Archived from the original on 2018-01-13. Retrieved 2023-04-15.
- ↑ "Shikhar Samman for Swayam Prakash, Rahat Indori, Lata Munshi & 24 others". The Times of India. 19 November 2019. Retrieved 29 May 2020.
- ↑ Buy BHARTIYA NRITYA KI VARNMAALA HAST MUDRAYEN (The ABC of Indian Dance Hand Gestures) in Hindi Book Online at Low Prices in India | BHARTIYA NRITYA KI VARNMAALA HAST MUDRAYEN (The ABC of Indian Dance Hand Gestures) in Hindi Reviews & Ratings - Amazon.in. ਫਰਮਾ:ASIN.
- ↑ "'Kala Arpan' an offering by 40 maestros of Indian classical art at launch of WFAC". Hindustan Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2020-10-20. Retrieved 2021-09-29.
- ↑ {{https://www.sangeetnatak.gov.in/public/uploads/annoucement/1669376114_Akademi%20Main%20Awards%20for%20the%20year%202019,%202020%20&%202021.pdf}}
- ↑ "Shikhar Samman to Classical Dancers Shuchitra Harmalkar, Vibha Dadheech and Lata Munshi". 22 November 2019.