ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਝੀਲ
| ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਝੀਲ | |
|---|---|
 | |
| ਸਥਿਤੀ | ਅਨੰਤਨਾਗ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ |
| ਗੁਣਕ | 34°05′37″N 75°29′48″E / 34.093697°N 75.496686°E |
| Type | Oligotrophic lake |
| Primary inflows | Melting of snow |
| Primary outflows | ਲਿੱਦਰ ਨਦੀ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਬਾਈ | 1.1 kilometres (0.68 mi) |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੌੜਾਈ | 0.7 kilometres (0.43 mi) |
| Surface elevation | 3,590 metres (11,780 ft) |
| Frozen | ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ |
ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਝੀਲ (ਉਰਦੂ ਉਚਾਰਨ: [ʃeːʃnaːɡ] ; ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਉਚਾਰਨ: [ʃiːʃinaːɡ] ) 3590 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਦੇ ਅਨੰਤਨਾਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਐਲਪਾਈਨ ਉੱਚੀ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੀ ਓਲੀਗੋਟ੍ਰੋਫਿਕ ਝੀਲ ਹੈ । ਇਹ ਅਮਰਨਾਥ ਗੁਫਾ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਅਨੰਤਨਾਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਵਾਦੀ ਪਹਿਲਗਾਮ ਤੋਂ 23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਇਸਦੀ ਉਚਾਈ 11,780 ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਸ ਝੀਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 1.1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਚੌੜਾਈ 700 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸਰਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਝੀਲ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਿਘਲਣ ’ਤੇ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਨਿਕਾਸੀ ਵਜੋਂ ਲਿੱਦਰ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਥਿਹਾਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸ ਝੀਲ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਝੀਲ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਪੁਰਾਤਨ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਨਿਰੁਕਤੀ, ਭੂਗੋਲ
[ਸੋਧੋ]ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ, ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਕਾਰਨ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਨਾਲੀ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਪਹਾੜ ਬਰਫ਼ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜੋ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਪਿਘਲਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪਾਣੀ ਡੂੰਘੀ ਨਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਝੀਲ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਇਸ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਨਾਗਰਾਜ ਜਾਂਸਾਰੇ ਨਾਗਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਲੋਕ ਕਥਾ, "ਹਿਮਾਲ ਅਤੇ ਨਾਗਰਾਈ" ਦਾ ਇੱਕ ਕਲਪਿਤ ਝਰਨਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਇਸ ਕਥਾ ਦੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ, ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮੂਲ, ਆਦਿਵਾਸੀ ਨਿਵਾਸੀ ਨਾਗਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਨਾਗਰਈ, ਇੱਕ ਨਾਗਾ, ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਝੀਲ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ[1] ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭੂਰਾ ਟਰਾਊਟ ਹੈ।[2] ਇਹ ਸਰਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਕਾਰਨ ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਇਥੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਪਹਾੜਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।[3] ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਝੀਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੈਲਾਨੀ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਰਫ਼ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪਿਘਲਣ ਨਾਲ਼ ਭਰਦੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਨਦੀ ਰਾਹੀਂ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਿਖੇ ਲਿਡਰ ਨਦੀ ਨਾਲ ਮਿਲ਼ਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Fishes and Fisheries in high elevation lakes, Vishansar, Gadsar, Gangabal, Krishansar". Fao.org. 1999.
- ↑ Petr, T., ed. (1999). Fish and fisheries at higher altitudes: Asia. Rome: FAO. p. 72. ISBN 92-5-104309-4.
- ↑ "Pahalgam Sheshnag". cambaytours.com. Retrieved 2012-04-23.