ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਜਾਂ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦਾ ਮੈਂਬਰ (MP) ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚੋਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਦੋ-ਸਦਨੀ ਸੰਸਦਾਂ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਿਰਫ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਪਰਲੇ ਸਦਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਾਂਗ੍ਰੇਸਮੈਨ/ਕਾਂਗਰਸ ਵੂਮੈਨ ਜਾਂ ਡਿਪਟੀ ਸ਼ਬਦ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਸ਼ਬਦ ਹਨ। ਸੰਸਦੀ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਅਣ-ਚੁਣੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸੈਨੇਟ ਸੰਸਦੀ ਵਰਗੇ ਸੰਸਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਮਾਹਰ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਕਰਤੱਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ: "ਦੋਵੇਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਨੇਤਾ ਅਕਸਰ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਅਸਹਿਮਤ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੰਸਦ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦੇ ਸਨ।"
ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕੋ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਸਦੀ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਕਾਕਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਸਿਸਟਮ[ਸੋਧੋ]
ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸੰਸਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੀ ਸੰਸਦ ਦੀ ਸੀਟ ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਦੇ ਪੈਲੇਸ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ।
ਭਾਰਤ[ਸੋਧੋ]
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਦੋ ਸਦਨਾਂ, ਯਾਨੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀਆਂ 543 ਸੀਟਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਰੇਕ ਸੰਸਦੀ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਪਿਛਲੀ ਚੋਣ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਚੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 2022 ਤੱਕ, ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ 245 ਮੈਂਬਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 238 ਮੈਂਬਰ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੁਣੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ 238 ਵਿੱਚੋਂ, 229 ਮੈਂਬਰ ਰਾਜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਅਤੇ 9 ਮੈਂਬਰ ਦਿੱਲੀ, ਪੁਡੂਚੇਰੀ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਲਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿੰਗਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਚੁਣੇ ਗਏ ਹਨ। ਅਨੁਪਾਤਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਦੀ ਤਬਾਦਲਾਯੋਗ ਵੋਟ ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ 12 ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾ, ਸਾਹਿਤ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਰਾਜ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਬੰਧਤ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਚੈਂਬਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਗਿਣਤੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। 2022 ਤੱਕ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਸਦਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਹਨ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਅੱਧੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀਟਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਾਰਟੀਆਂ ਗੱਠਜੋੜ ਬਣਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਹੇਠਲਾ ਸਦਨ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੋ ਸਦਨ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਦਾ ਉਪਰਲਾ ਸਦਨ ਹੈ।
ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਮਿਆਦ 6 ਸਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ 5 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਚੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਦਨ ਜਲਦੀ ਭੰਗ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਰਾਜ ਸਭਾ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਸਦਨ ਹੈ ਜੋ ਭੰਗ ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ (1/3) ਮੈਂਬਰ ਹਰ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੋਵਾਂ ਸਦਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਅਸਾਮੀਆਂ, ਭਾਵੇਂ ਕਿਸੇ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਮੌਤ ਜਾਂ ਅਸਤੀਫ਼ੇ ਕਾਰਨ, ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਦੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਪ-ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਭਰੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ - ਨਵੇਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਮੈਂਬਰ ਜਿਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸੀਟ ਦੀ ਬਾਕੀ ਲੰਬਿਤ ਮਿਆਦ ਪੂਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਦੋਵਾਂ ਸਦਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਸੰਸਦੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।