ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਦੇਵੀ (ਜਨਮ 1905)
Satyavati Devi | |
|---|---|
,_in_New_Delhi_on_August_09,_2009.jpg) Smt. Satyawati (left) with President Pratibha Patil in 2009. | |
| ਜਨਮ | 28 ਫਰਵਰੀ 1905 |
| ਮੌਤ | 26 ਅਕਤੂਬਰ 2010 (ਉਮਰ 105) Delhi, India |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | Indian |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | Participation in the Indian independence movement |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | |
ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਦੇਵੀ (28 ਫਰਵਰੀ 1905- 26 ਅਕਤੂਬਰ 2010) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਸੀ। 26 ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਜੀਵਤ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸੀ।[1]
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਤਰਨਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪੜਾਈ ਕੰਨਿਆ ਮਹਾ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ 1925 ਵਿੱਚ ਲਾਲਾ ਅਚਿੰਤ ਰਾਮ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਦਾਜ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕੋਈ ਪਰਦਾ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਅਚਿੰਤ ਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਹ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[1] ਉਹ ਬਿਜਜੀ ਜਾਂ ਮਾਤਾਜੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਾਂਤ ਦੀ ਮਾਂ ਸੀ।[2] ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬੇਟੀਆਂ ਨਿਰਮਲਾ ਅਤੇ ਸੁਭਦਰਾ ਵੀ ਸਨ।
26 ਅਗਸਤ 1942 ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੋਰ ਮਹਿਲਾ ਕੈਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।[2][3] ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬੈਰਕ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਕੀਤਾ ਸੀ।[1] ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਲਾਲਾ ਅਚਿੰਤ ਰਾਮ (ਜਿਸ ਦੀ ਮੌਤ 1961 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ) ਜਿਸ ਨੂੰ 'ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਗਾਂਧੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਨੋਬਾ ਭਾਵੇ ਦੀ ਭੂਦਾਨ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਦੋ ਵਾਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਇਨਕਲਾਬੀ ਨੇਤਾ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਲਾਹੌਰ ਭੱਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਰਹੇ।[3] ਉਹ ਅਕਸਰ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਖੁਆਉਂਦੀ ਸੀ।[1] ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਸੁਭਦਰਾ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਸਿਰਫ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਸੀ।[4] ਸੰਨ 1965 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਗਹਿਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਹਤ ਫੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।[1]
ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਕੋਈ ਉਸ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਾਂਤ 1989 ਵਿੱਚ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਜਪਾਲ ਬਣਿਆ ਅਤੇ 1997 ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਰਿਹਾ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਦੋਵਾਂ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਾਂਤ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਗਏ। ਜਦੋਂ 2002 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੋਲ ਬੈਠੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਉਸ ਤੋਂ ਅੱਠ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 26 ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਨੂੰ 105 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਰ ਗਈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਸਹਿਕਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਸ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਉਸ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਨਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮੌਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 9 ਅਗਸਤ 2009 ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪਾਟਿਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ 67ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਦੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਰੋਹ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "India's oldest freedom fighter dies at 105". Times of India. 27 October 2010. Archived from the original on 31 October 2010. Retrieved 13 June 2014. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "toi" defined multiple times with different content - ↑ 2.0 2.1 Bajpayee, Nitika. "A patriot Speaks". harmonyindia.org. Archived from the original on 27 May 2014. Retrieved 13 June 2014. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "harmonyone" defined multiple times with different content - ↑ 3.0 3.1 Chowdhury, Neerja (1 March 2005). "India's oldest freedom fighter turns 100". gulfnews.com. Archived from the original on 7 July 2014. Retrieved 15 June 2014.
- ↑ "Oldest freedom fighter recalls memories of struggle". New Delhi: ibnlive.in.com. Archived from the original on 28 May 2014. Retrieved 15 June 2014.