ਹਿੰਦੂਰੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਹਿੰਦੂਰੀ (ਜਾਂ ਹੰਡੂਰੀ) ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਪੱਛਮੀ ਪਹਾੜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਉੰਥਲੀ ਸਮੂਹ[1] ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸਕ੍ਰਿਪਟ[ਸੋਧੋ]
ਸਥਿਤੀ[ਸੋਧੋ]
ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਜਾਂ ਹਿਮਾਚਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਂ ਡੋਗਰੀ ਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਦਰਜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸਿੱਖਿਆ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਗਠਨ (ਯੂਨੈਸਕੋ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਸ਼ਾ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਹੈ, ਭਾਵ ਹੰਡੂਰੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਜਾਂ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।[3]
'ਪਹਾੜੀ (ਹਿਮਾਚਲੀ)' ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਅੱਠ ਅਨੁਸੂਚੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ, ਜੋ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪਹਾੜੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੁਆਰਾ ਸਾਲ 2010 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4] ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹਨ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਕੋਈ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।[5] ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ,[6] ਭਾਵੇਂ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਾੜੀ ਆਪਸੀ ਸਮਝਦਾਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Linguistic Survey Of India (Volume 9, Part 4). pp. 586–592.
- ↑ Linguistic Survey Of India Vol.9 Part.4. India. 1916. pp. 588–590.
{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) - ↑ "Endangered Language". 15 April 2011.
- ↑ "Pahari Inclusion". Zee News.
- ↑ "Pahari Inclusion". The Statesman. Archived from the original on 2021-11-17. Retrieved 2023-03-09.
- ↑ "Indian Language Census" (PDF).