ਮਾਰਿਅੰਮਾ
| Maariamman, Maariaatha | |
|---|---|
Rain | |
 Goddess Mariamman | |
| ਦੇਵਨਾਗਰੀ | मरी आई |
| ਤਾਮਿਲ ਲਿਪੀ | மாரியம்மன் |
| Tamil | மாரியம்மன் |
| ਨਿਵਾਸ | shiva |
| ਹਥਿਆਰ | Triśūlam |
| ਵਾਹਨ | Lion |
ਮਾਰੀ (ਤਮਿਲ਼: மாரி), ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰਿਅੰਮਾ (/ mɒrı əmʌn / ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ (ਤਮਿਲ਼: மாரியம்மன்) ਅਤੇ ਮਰੀਆਈ, ਦੋਵੇਂ ਅਰਥ "ਮਾਂ ਮਾਰੀ", ਨੇ ਮਾਰਿਅੰਮਾ (ਤਮਿਲ਼: மாரியம்மா) ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਬਸ ਅੰਮਾ ਜਾਂ ਆਥਾ (ਤਮਿਲ਼: அம்மன், "ਮਾਂ") ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਅਤੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਉਹ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਅਤੇ ਤਿਰੂਚਰਾਇ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਾਂ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਮਾਰੀ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ[1] ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ[2] ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਮਾਰਿਅੰਮਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਵੀ ਕਾਲੀ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਾਲੀ ਮਾਰਿਅੰਮਾ ਵਜੋਂ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਗਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਭੈਰਵ ਉਸ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਦਾ ਮਦੁਰੈ ਵੀਰਨ ਵਜੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਗਰਮੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ / "ਆਦੀ" ਦੇ ਪਤਝੜ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਅਤੇ ਡੱਕਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, "ਆਦੀ ਤਿਰੁਵਿਰੂਵਿਜਾ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤਿਉਹਾਰ ਮਾਰਿਅੰਮਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਾਰਸ਼ ਲਿਆਉਣ ਅਤੇ ਹੈਜ਼ਾ, ਚੇਚਕ ਅਤੇ ਚਿਕਨ ਪੋਕਸ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਤ ਹੈ।
ਮੂਲ
[ਸੋਧੋ]ਮਾਰਿਅੰਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਰਵ-ਵੈਦਿਕ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਹ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤਾਮਿਲ ਮਾਂ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਮਾਰੀ ਪਾਰਵਤੀ ਵਰਗੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਕਾਲੀ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਓਲਾ ਚੰਦੀ ਨਾਲ ਹਨ।
ਮਾਰੀ ਸ਼ਬਦ (ਉਚਾਰਨ: ਮੂਰੀ) ਦਾ ਸੰਗਮ ਤਮਿਲ ਮੂਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਮੀਂਹ" ਅਤੇ ਤਾਮਿਲ ਸ਼ਬਦ ਅੱਮਾਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਮਾਂ"। ਉਸਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਤਮਿਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਾਰਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਵੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤਾਤ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤਕ ਮੀਂਹ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਮਾਂ ਦੇਵੀ ਦੇ ਪੰਥ ਨੂੰ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਨਾਰੀਵਾਦ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਪੂਜਾ, ਭਗਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[3] ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਪੋਂਗਲ ਅਤੇ ਕੂਜ਼ ਦੀਆਂ ਭੇਟਾਂ ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਬਰਤਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪਕਾਏ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੱਗ ਚੱਲਣ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਜਾਂ ਨੱਕ ਵਿੰਨ੍ਹਣਾ ਵੀ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦੰਤਕਥਾ
[ਸੋਧੋ]ਮਾਰਿਅੰਮਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਹਾਣੀ ਇਕ ਲੋਕ-ਕਥਾ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੂੰ ਮਹਾ ਕਾਲੀ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਦ੍ਰੋਪਦੀ, ਮਹਾਂਕਾਲੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਆਪਣੀ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਇਕ ਆਮ ਔਰਤ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਰਾਤ ਵੇਲੇ, ਜਦੋਂ ਪਾਂਡਵ ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਹ ਮਹਾ ਕਾਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਨੀਯਾਰ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਵਨੀਯਾਰ ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਜੌਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਮਾਰਿਅੰਮਾ ਵਨੀਯਾਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ, ਸ਼ੀਤਲਾ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਰਾਜਪੂਤ/ਕਸ਼ੱਤਰੀਆ ਭਾਈਚਾਰਾ ਦੁਆਰਾ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ਼ੀਤਲਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਦੀ ਇਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਵਿਚ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਆਈਕਨੋਗ੍ਰਾਫੀ
[ਸੋਧੋ]ਮਾਰੀ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਮੁਟਿਆਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਲਾਲੀ ਰੰਗਾਂ ਸੀ ਅਤੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ - ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਕੋਲ ਸਿਰਫ ਦੋ ਜਾਂ ਚਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਮਾਰੀ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੈਠੀ ਜਾਂ ਖੜ੍ਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਉਸ ਦੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ (ਟ੍ਰਾਈਸੁਲਾ) ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਟੋਰਾ (ਕਪਾਲਾ) ਫੜ੍ਹਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਹੱਥ ਡਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮੁਦਰਾ, ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਅਭਿਆ ਮੁਦਰਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਨੋਟਸ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "ஆயி உமையானவளே ஆதிசிவன் தேவியரே" (Oh Mother Uma, Consort of Siva!) - Mariamman Thalattu, Goddess Mari Prayer.
- ↑ "The truthful Kali who guarded the homesteads sat with her, The Kali sat together with Durga continuously with her" _Mariamman Lullaby
- ↑ M.K.V.Narayan, Exploring the Hindu Mind: Cultural Reflection and Symbolism, Readworthy, 2009, pp 93
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ^ Kolenda, Pauline Pox and the terror of Childlessness: Images and Ideas of the Smallpox Goddess in a North Indian Village in P. Kolenda Caste, Cult and Hierarchy: Essays on the Culture of India (New Delhi: Folklore Institute, 1983) 198–221
- ^ Rigopoulos, Antonio The life and teachings of Sai Baba of Shirdi State University of New York press, Albany, (1993) ISBN 0-7914-1268-7 pages 78, 80, 160, 224, 226, 250
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
[ਸੋਧੋ]- The Village Gods of South India