ਰਾਬਰਟ ਬੋਇਲ
ਰਾਬਰਟ ਬੋਇਲ | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | 25 ਜਨਵਰੀ 1627 |
| ਮੌਤ | 31 ਦਸੰਬਰ 1691 (ਉਮਰ 64) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਆਇਰਿਸ਼ |
| ਸਿੱਖਿਆ | ਈਟਨ ਕਾਲਜ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | |
| ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ | |
| ਖੇਤਰ | ਭੌਤਿਕ-ਵਿਗਿਆਨ, ਕੈਮਿਸਟਰੀ |
| ਉੱਘੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ | ਰਾਬਰਟ ਹੁਕ |
| Influences | ਕੈਥਰੀਨ ਬੋਇਲ ਜੋਨਜ਼ |
| Influenced | ਆਈਜ਼ਕ ਨਿਊਟਨ[3] |
ਰਾਬਰਟ ਬੋਇਲ (/bɔɪl/; 25 ਜਨਵਰੀ 1627 – 31 ਦਸੰਬਰ 1691) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼-ਆਇਰਲੈਂਡੀ[5] ਕੁਦਰਤੀ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ਰ, ਕੈਮਿਸਟ, ਭੌਤਿਕ-ਵਿਗਿਆਨੀ, ਅਤੇ ਕਾਢਕਾਰ ਸੀ।ਬੋਇਲ ਨੂੰ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਜੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਰਸਾਇਣ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਬਾਨੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਧੀ ਦੇ ਮੋਢੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਬੋਇਲ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, [6] ਜੋ ਇਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੈਸ ਦੇ ਨਿਰਪੇਖ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਆਇਤਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਜੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਬੰਦ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਲਟ ਅਨੁਪਾਤਕੀ ਸੰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[7] ਉਸਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਕੈਪਟੀਕਲ ਕੈਮੀਸਟ (The Sceptical Chymist) ਨੂੰ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਤੇ ਪਵਿਤਰ ਐਂਗਲੀਕਨ ਸੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[8][9][10][11]
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਬੋਇਲ ਦਾ ਜਨਮ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਲਿਸਮੋਰ ਕਾਸਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਘਰ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਲੈਟਿਨ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ ਅਤੇ ਈਟਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1638 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੱਗਪਗ ਇੱਕ ਸਾਲ ਜੇਨੇਵਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਫਲੋਰੈਂਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਗੈਲੀਲੀਓ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। 1644 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਕਈ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨਾਲ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਲੋਕ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਸਭਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਨੂੰ ਆਕਸਫੋਰਡ ਵਿੱਚ, ਬਹਿਸਾਂ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਭਾ ਹੀ ਅੱਜ ਦੀ ਜਗਤ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਹੈ। 1646 ਤੋਂ ਬੋਇਲ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸਮਾਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰਨ ਲਗਾ। 1654 ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਕਸਫੋਰਡ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਥੇ ਉਸ ਦੀ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਅਨੇਕ ਵਿਚਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ। 14 ਸਾਲ ਆਕਸਫੋਰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਵਾ ਪੰਪਾਂ ਉੱਤੇ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਖ਼ੂਬ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਉੱਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਬੋਇਲ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਵਰਣਨ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਰੁਚੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਲੇਖ ਲਿਖੇ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖਰਚ ਤੇ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਈਬਲ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਾਇਆ ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਮਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਕਾਫੀ ਪੈਸਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ।
ਬੋਇਲ ਦਾ ਹਵਾ ਪੰਪ
[ਸੋਧੋ]ਰਾਬਰਟ ਬੋਇਲ ਦੀ ਸਰਵਪ੍ਰਥਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਿਤਾਬ ਨਿਊ ਐਕਸਪੈਰੀਮੈਂਟਸ, ਫਿਜਿਕੋ ਮਿਕੈਨੀਕਲ, ਟਚਿੰਗ ਦ ਸਪ੍ਰਿੰਗ ਆਵ ਏਅਰ ਐਂਡ ਇਟਸ ਇਫੈਕਟਸ, ਹਵਾ ਦੇ ਸੁੰਗੇੜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਹੈ। 1663 ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੀ ਵਿਧੀਪੂਰਵਕ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ। ਬੋਇਲ ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਮਾਤਰ ਸੀ। ਬੋਇਲ ਨੇ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸ਼ੋਧ ਪਤਰਿਕਾ ਫ਼ਿਲੋਸੋਫ਼ੀਕਲ ਟਰੈਂਜੈਕਸ਼ਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕ ਲੇਖ ਲਿਖੇ ਅਤੇ 1680 ਵਿੱਚ ਇਹ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਪਰ ਸਹੁੰ ਸੰਬੰਧੀ ਕੁੱਝ ਮੱਤਭੇਦ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਪਦ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Marie Boas, Robert Boyle and Seventeenth-century Chemistry, CUP Archive, 1958, p. 43.
- ↑ O'Brien, John J. (1965). "Samuel Hartlib's influence on Robert Boyle's scientific development". Annals of Science. 21 (4): 257–276. doi:10.1080/00033796500200141. ISSN 0003-3790.
- ↑ Newton, Isaac (February 1678). "Philosophical tract from Mr Isaac Newton". Philosophical tract from Mr Isaac Newton. Cambridge University. http://www.newtonproject.sussex.ac.uk/view/texts/normalized/NATP00275. "But because I am indebted to you & yesterday met with a friend Mr Maulyverer, who told me he was going to London & intended to give you the trouble of a visit, I could not forbear to take the opportunity of conveying this to you by him.".
- ↑ Deem, Rich (2005). "The Religious Affiliation of Robert Boyle the father of modern chemistry. From: Famous Scientists Who Believed in God". adherents.com. Archived from the original on 27 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 17 April 2009.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Robert Boyle". Encyclopædia Britannica. Retrieved 24 February 2016.
- ↑ Acott, Chris (1999). "The diving "Law-ers": A brief resume of their lives". South Pacific Underwater Medicine Society journal. 29 (1). ISSN 0813-1988. OCLC 16986801. Archived from the original on 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2011. Retrieved 17 April 2009.
{{cite journal}}: Check date values in:|archive-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Levine, Ira N. (2008). Physical chemistry (6th ed.). Dubuque, IA: McGraw-Hill. p. 12. ISBN 9780072538625.
- ↑ "Encyclopædia Britannica". Britannica.com.
- ↑ MacIntosh, J. J.; Anstey, Peter. "Robert Boyle". Stanford Encyclopedia of Philosophy.
{{cite encyclopedia}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help) - ↑ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "ਰਾਬਰਟ ਬੋਇਲ", MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews.
- ↑ Robert Boyle ਦੁਆਰਾ ਗੁਟਨਬਰਗ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ’ਤੇ ਕੰਮ