ਸਤੇਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀ
ਸਟੇਗੀਨੋਗ੍ਰਾਫੀ (/ˌstɛɡəˈnɒɡrəfi/ ਸਟੇ-ਗੀ-ਨੋ-ਗ੍ਰਾਫੀ) ਇੱਕ ਫਾਈਲ, ਸੁਨੇਹਾ, ਚਿੱਤਰ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਫਾਈਲ, ਸੰਦੇਸ਼, ਚਿੱਤਰ ਜਾਂ ਵੀਡਿਓ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੁਪਾਉਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਟੇਗੀਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਨਿਊ ਲੈਟਿਨ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਸਟੇਗੀਨੋਗ੍ਰਾਫੀਆਂ (steganographia) ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਯੂਨਾਨੀ ਸ਼ਬਦ ਸਟੇਗਨੋਸ (στεγανός), ਭਾਵ " ਟੱਕੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਛੁਪੇ ਹੋਏ", ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਫੀਆ (γραφή) ਭਾਵ "ਲਿਖਣਾ" ਦਾ ਜੋੜ ਹੈ।[1]
ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਦਰਜ ਵਰਤੋਂ 1499 ਵਿੱਚ ਜੋਹਾਨਸ ਟ੍ਰਾਈਥਮੀਅਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਟੀਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀਆ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਕ੍ਰੈਪਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਉੱਤੇ ਇਕਉਪਚਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਾਦੂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਜੋਂ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਲੁਕਵੇਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਕੁਝ ਹੋਰ ਦਿਖਦੇ ਹਨ (ਜਾਂ ਇਸਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੇ ਹਨ) ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਿੱਤਰ, ਲੇਖ, ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਸੂਚੀਆਂ ਜਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਵਰ ਟੈਕਸਟ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੁਨੇਹਾ ਕਿਸੇ ਨਿੱਜੀ ਪੱਤਰ ਦੀਆਂ ਦਿਸਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਦਿੱਖ ਸਿਆਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਥਾਪਨਾਵਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝਾ ਗੁਪਤ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਉਹ ਅਸਪਸ਼ਟਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੁੰਜੀ-ਨਿਰਭਰ ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਕੇਰਕਫਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।[2]
ਇਕੱਲੇ ਕ੍ਰਿਪਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਦੇਸ਼ ਦਾ ਗੁਪਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੜਤਾਲ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਖਿੱਚਦਾ। ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਐਨਕ੍ਰਿਪਟਡ ਸੰਦੇਸ਼, ਚਾਹੇ ਉਹ ਕਿੰਨੇ ਅਟੁੱਟ ਹੋਣ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜਰੂਰ ਜਗਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਲਝੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਏਨਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ।[3]
ਜਦੋਂ ਕਿ ਕ੍ਰਿਪਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਇਕੱਲੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਰਾਖੀ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਹੈ, ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਛੁਪਾਉਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਫਾਈਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਛੁਪਾਉਣਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਵਿੱਚ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਪਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਕੋਡਿੰਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਫਾਈਲ, ਚਿੱਤਰ ਫਾਈਲ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ। ਮੀਡੀਆ ਫਾਈਲਾਂ ਆਪਣੇ ਅਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਸੰਚਾਰ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਇਹ ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਚਿੱਤਰ ਫਾਈਲ ਨਾਲ ਅਰੰਭ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਰਣਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੱਖਰ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਲਈ ਹਰੇਕ ਸੌ ਪਿਕਸਲ ਦੇ ਰੰਗ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਬਦੀਲੀ ਇੰਨੀ ਸੂਖਮ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸਦੀ ਭਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ, ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]
![http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Trithemiusmoredetail.jpg/68px-Trithemiusmoredetail.jpg","width":68,"height":80},"description":"German](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Trithemiusmoredetail.jpg/68px-Trithemiusmoredetail.jpg","width":68,"height":80},"description":"German){kind=link}
ਸਟੈਗਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵਰਤੋਂ 440 ਬੀ ਸੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੱਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਹੇਰੋਡਾਟਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ।[4] ਹਿਸਟੀਅਸ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਰਿਸਟਾਗੌਰਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾ, ਉਸ ਦੇ ਸਭ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸੇਵਕ ਦਾ ਸਿਰ ਸ਼ੇਵ ਕਰ ਕੇ, ਉਸ ਦੇ ਖੋਪੜੀ ਉੱਤੇ ਸੁਨੇਹੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਪ ਕੇ ਭੇਜਿਆ, ਫਿਰ ਹਦਾਇਤ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਰਾਹ ਓਹਦੇ ਸਿਰ ਦੇ ਬਾਲ ਉੱਘਣ ਵੱਜੋ ਭੇਜਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡੀਮਰੈਟਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਧੂਮੱਖੀ ਦੀ ਸਤਹ ਨੂੰ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਮੋਮ ਦੀ ਗੋਲੀ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਹਮਾਇਤ 'ਤੇ ਸਿੱਧੀ ਤਰਹਾ ਲਿਖ ਕੇ ਯੂਨਾਨ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਭੇਜੀ। ਮੋਮ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਫਿਰ ਲਿਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਕਈ ਵਾਰ ਸ਼ਾਰਟਹੈਂਡ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।
ਇਹਦੇ ਕੰਮ ਪੋਲੀਗ੍ਰਾਫੀ ਵਿਚ, ਜੋਹਾਨਸ ਟ੍ਰਾਈਥਮੀਅਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਖੌਤੀ " ਐਵ-ਮਾਰੀਆ-ਸਿਫਰ " ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਜੋ ਰੱਬ ਦੀ ਇੱਕ ਲੈਟਿਨ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਲੁਕਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ "ਅਭਿਨੇਤਾ ਸੇਪੀਐਨਟੀਸੀਮਸ ਕਨਸਰੁਅੰਸ ਐਂਜਿਲਿਕਾ ਡੈਫਰਟ ਨੋਬਿਸ ਚਰਿਤਸ ਪੋਟੇਂਟੀਸਿਮੀ ਕਰੀਏਟਰਿਸ ਦੇ ਲਈ " ਛਾਪਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਵੀ.ਸੀ.ਪੀ.ਡੀ.ਆਈ.ਏ. ਵੀ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਨ।[5]
ਤਕਨੀਕ
[ਸੋਧੋ]
ਸਰੀਰਕ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ [1]
- ↑ Fridrich, Jessica; M. Goljan; D. Soukal (2004). Delp Iii, Edward J; Wong, Ping W (eds.). "Searching for the Stego Key" (PDF). Proc. SPIE, Electronic Imaging, Security, Steganography, and Watermarking of Multimedia Contents VI. Security, Steganography, and Watermarking of Multimedia Contents VI. 5306: 70–82. Bibcode:2004SPIE.5306...70F. doi:10.1117/12.521353. Retrieved 23 January 2014.
- ↑ Pahati, OJ (2001-11-29). "Confounding Carnivore: How to Protect Your Online Privacy". AlterNet. Archived from the original on 2007-07-16. Retrieved 2008-09-02.
- ↑ Petitcolas, FAP; Anderson RJ; Kuhn MG (1999). "Information Hiding: A survey" (PDF). Proceedings of the IEEE. 87 (7): 1062–78. CiteSeerX 10.1.1.333.9397. doi:10.1109/5.771065. Retrieved 2008-09-02.
- ↑ "Polygraphiae (cf. p. 71f)" (in German). Digitale Sammlungen. Retrieved 2015-05-27.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)