ਫ਼ਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ

ਫਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ OM RRC DStJ
ਜਨਮ	(1820-05-12)12 ਮਈ 1820 ਫਲੋਰੈਂਸ, ਟਸਕਨੀ, ਇਟਲੀ
ਮੌਤ	13 ਅਗਸਤ 1910(1910-08-13) (ਉਮਰ 90) ਮੇਅਫ਼ੇਅਰ, ਲੰਡਨ, ਇੰਗਲੈਂਡ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼
ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ	ਆਧੁਨਿਕ ਨਰਸਿੰਗ ਦੀ ਮੋਹਰੀ
ਪੁਰਸਕਾਰ	ਰਾਇਲ ਰੈੱਡ ਕਰਾਸ (1883) ਲੇਡੀ ਆਫ ਗਰੇਸ ਆਫ ਦ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਸੇਂਟ ਜੌਨ (LGStJ) (1904) ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਮੈਰਿਟ(1907)
ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ
ਖੇਤਰ	ਹਸਪਤਾਲ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ, ਅੰਕੜਾ ਵਿਗਿਆਨ
ਅਦਾਰੇ	ਸੈਲਿਮੀਆਂ ਬੈਰਕਾਂ, ਸਕੁਟਾਰੀ ਕਿੰਗਜ਼ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ
ਦਸਤਖ਼ਤ
ਨੋਟ

ਫਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ, OM, RRC, DStJ (/ˈflɒrəns ˈnaɪtɪŋɡeɪl/; 12 ਮਈ 1820 – 13 ਅਗਸਤ 1910) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਕ ਅਤੇ ਅੰਕੜਾ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਨਰਸਿੰਗ ਦੀ ਬਾਨੀ ਸੀ।  

ਕ੍ਰੀਮੀਆ ਦੇ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਨੇ ਨਰਸਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਟ੍ਰੇਨਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ। . ਉਸਨੇ ਨਰਸਿੰਗ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਨਾਮਵਰ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਅਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਆਈਕਨ ਬਣ ਗਈ, ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮ ਘੁੰਮ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਲੈ ਰਹੀ "ਲੇਡੀ ਵਿਦ ਦ ਲੈਂਪ" ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਈ।

ਹਾਲੀਆ ਟਿੱਪਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਦੀਆਂ ਕਰੀਮੀਆ ਦੇ ਯੁੱਧ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਬਹੁਤ ਵਧਾ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਪਰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਨਰਸਿੰਗ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਆਸਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। 1860 ਵਿਚ, ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਨੇ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਸੈਂਟ ਥਾਮਸ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਨਰਸਿੰਗ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਨਰਸਿੰਗ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨਰਸਿੰਗ ਸਕੂਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਹੁਣ ਕਿੰਗਜ਼ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਨਰਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਨਵੀਆਂ ਨਰਸਾਂ ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਸੁਗੰਧ ਚੁੱਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਫਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਮੈਡਲ, ਨਰਸਿੰਗ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜਨਮਦਿਨ ਤੇ ਸਾਲਾਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਰਸ ਦਿਵਸ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਲਈ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭੁੱਖ ਤੋਂ ਬਚਾਓ ਲਈ ਚੰਗੀ ਰਾਹਤ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨਾ, ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਕਠੋਰ ਸਨ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 

ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਅਤੇ ਪਰਭਾਵੀ ਲੇਖਕ ਵੀ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੰਮ ਡਾਕਟਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਕੁਝ ਟ੍ਰੈਕਟ ਸਧਾਰਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਗ਼ਰੀਬ ਘੱਟ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਸਮਝ ਸਕਣ। ਉਹ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗ੍ਰਾਫ਼ੀਕਲ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤ ਕੇ ਇੰਫ਼ੋਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਵੀ ਸੀ।ਧਰਮ ਅਤੇ ਰਹੱਸਵਾਦ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਵਿਆਪਕ ਲਿਖਤਾਂ ਸਮੇਤ ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ, ਸਿਰਫ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। 

ਸ਼ੁਰੂ ਦਾ ਜੀਵਨ

ਹੈਮਸ਼ਾਇਰ ਵਿੱਚ ਐਮਬਲਈ ਪਾਰਕ, ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਸਕੂਲ ਹੈ, ਵਿਲੀਅਮ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। 

ਫਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਦਾ ਜਨਮ 12 ਮਈ 1820 ਨੂੰ ਫਲੋਰੈਂਸ, ਟਸਕਨੀ, ਇਟਲੀ ਦੇ ਵਿੱਲਾ ਕੋਲੰਬਾਇਆ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਅਮੀਰ, ਉੱਪਰਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਚੰਗੇ ਰਸੂਖਦਾਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਲੋਰੇਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਫ੍ਰਾਂਸ ਪਾਰਥੀਨੋਪ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ, ਪਾਰਥੀਨੋਪ (ਹੁਣ ਨੈਪਲਸ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ) ਇੱਕ ਯੂਨਾਨੀ ਬਸਤੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1821 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਥੇ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਐਮਬਲੀ, ਹੈਮਪਸ਼ਾਇਰ ਅਤੇ ਲੀ ਹਰਸਟ, ਡਾਰਬੀਸ਼ਾਇਰ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ।

ਕ੍ਰੀਮੀਆ ਦੀ ਜੰਗ

A print of the jewel awarded to Nightingale by Queen Victoria, for her services to the soldiers in the war

ਫਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਯੋਗਦਾਨ ਕ੍ਰੀਮੀਆਈ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ, ਜੋ ਉਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਫੋਕਸ ਬਣ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਹਾਲਤਾਂ ਬਾਰੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। 21 ਅਕਤੂਬਰ 1854 ਨੂੰ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਤੇ 38 ਸਵੈ-ਇੱਛਿਤ ਔਰਤ ਨਰਸਾਂ ਦੇ ਸਟਾਫ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਉਸ ਦੀ ਮਾਸੀ ਮਾਈ ਸਮਿੱਥ, ਅਤੇ 15 ਕੈਥੋਲਿਕ ਨਨਾਂ (ਹੈਨਰੀ ਐਡਵਰਡ ਮੈਨਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਲਾਮਬੰਦ) ਨੂੰ (ਸਿਡਨੀ ਹਰਬਰਟ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੇਠ) ਓਟੋਮੈਨ ਸਾਮਰਾਜ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਉਸ ਦੀ ਦੋਸਤ ਮੈਰੀ ਕਲਾਰਕ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰੀਮੀਆ ਦੇ ਬਾਲਕਲਾਵਾ ਤੋਂ ਬਲੈਕ ਸੀਅ ਦੇ ਪਾਰ ਲਗਭਗ 295 ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (546 ਕਿਮੀ; 339 ਮੀਲ) ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਥੇ ਮੁੱਖ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੈਂਪ ਸਥਿਤ ਸਨ।

Letter from Nightingale to Mary Mohl, 1881

ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਨਵੰਬਰ 1854 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸਕੁਟਾਰੀ (ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਵਿੱਚ ਅਜੋਕੀ ਉਸਕਦਾਰ) ਦੇ ਸੇਲੀਮੀਏ ਬੈਰਕ ਵਿਖੇ ਪਹੁੰਚੀ। ਉਸ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਜ਼ਖਮੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਮਾੜੀ ਦੇਖਭਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਣਦੇਖੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਲੋੜ੍ਹ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸਟਾਫ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਘੱਟ ਸੀ, ਸਫਾਈ ਨੂੰ ਵੀ ਅਣਦੇਖਿਆ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਆਮ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਘਾਤਕ ਵੀ ਸਨ। ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਉਪਕਰਣ ਨਹੀਂ ਸਨ।

ਇਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਵਾਨ ਔਰਤਾਂ ... ਤਿੰਨ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਸਾਂਭ ਲਿਆ।

— Lucien Baudens, La guerre de Crimée, les campements, les abris, les ambulances, les hôpitaux , p. 104.

ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਨੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਮਾੜੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹੱਲ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਭੇਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸਮਬਾਰਡ ਕਿੰਗਡਮ ਬਰੂਨਲ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣਿਤ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਦਾਰਡੇਨੇਲਸ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਤੀਜਾ "ਰੇਨਕਿਓਈ ਹਸਪਤਾਲ" ਸੀ, ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਸਹੂਲਤ ਜੋ ਡਾ ਐਡਮੰਡ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਪਾਰਕਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਧੀਨ ਮੌਤ ਦੀ ਦਰ 1/10ਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੀ।

ਨੈਸ਼ਨਲ ਬਾਇਓਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਵਿੱਚ ਸਟੀਫਨ ਪੇਜਟ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਨੇ ਮੌਤ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ 42% ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ 2% ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਸਭ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਸਫਾਈ 'ਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆ ਕੇ ਜਾਂ ਸੈਨੇਟਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਕੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਲਈ, ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਨੇ ਜੰਗੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਧੋਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਫਾਈ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕੰਮ ਵੀ ਕੀਤਾ।

ਸਕੁਟਰੀ ਵਿਖੇ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਠੰਢ ਦੌਰਾਨ, 4,077 ਫੌਜੀ ਉਥੇ ਮਰ ਗਏ ਸਨ। ਟਾਈਫਸ, ਟਾਈਫਾਈਡ, ਹੈਜ਼ਾ, ਅਤੇ ਪੇਚਸ਼ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਦਸ ਗੁਣਾ ਵਧੇਰੇ ਸੈਨਿਕ ਮਰ ਗਏ। ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੀੜ, ਖਰਾਬ ਸੀਵਰੇਜ ਅਤੇ ਹਵਾਦਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੈਨੇਟਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰਚ 1855 ਵਿੱਚ ਸਕੂਟਰੀ ਭੇਜਣਾ ਪਿਆ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਸੀਵਰੇਜ ਅਤੇ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਮੌਤ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਮੀ ਆਈ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੌਤ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਕਦੇ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। 2001 ਅਤੇ 2008 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ. ਨੇ ਉਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜੋ ਕ੍ਰੀਮੀਆ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦੀ ਅਲੋਚਨਾਤਮਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਾਰਡੀਅਨ ਅਤੇ ਸੰਡੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁਝ ਫਾਲੋ-ਅਪ ਲੇਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਏ ਸਨ। ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਵਿਦਵਾਨ ਲੀਨ ਮੈਕਡੋਨਲਡ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਲੋਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ "ਅਕਸਰ ਵਿਗਾੜ" ਵਜੋਂ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਬਹਿਸ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੁੱਢਲੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।

ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਅਜੇ ਵੀ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਤ ਦੀ ਦਰ ਘਟੀਆ ਪੋਸ਼ਣ, ਸਪਲਾਈ ਦੀ ਘਾਟ, ਬਾਸੀ ਹਵਾ ਅਤੇ ਫੌਜੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿਹਨਤ ਕਾਰਨ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਾਪਸ ਪਰਤੀ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ ਰਾਇਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਅੱਗੇ ਸਬੂਤ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਿਪਾਹੀ ਮਾੜੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਕਰਕੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤਜਰਬੇ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਸੈਨੇਟਰੀ ਰਹਿਣ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਉਸ ਨੇ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪੀਸਟਾਈਮ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੇ ਸੈਨੇਟਰੀ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਅਤੇ ਕੰਮ-ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੱਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਦ ਲੇਡੀ ਵਿਦ ਦ ਲੈਂਪ

ਕ੍ਰੀਮੀਆਈ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਨੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ "ਦਿ ਲੇਡੀ ਵਿਦ ਦ ਲੈਂਪ" ਉਪਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।

ਇਸ ਸਿਰਲੇਖ ਨੂੰ ਹੈਨਰੀ ਵੇਡਜ਼ਵਰਥ ਲੋਂਗਫੈਲੋ ਦੀ 1857 ਦੀ ਕਵਿਤਾ "ਸੈਂਟਾ ਫਿਲੋਮੇਨਾ" ਨੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੀਤਾ:

ਦੇਖੋ! ਉਸ ਦੁਖ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਇੱਕ ਦੀਵਾ ਬਾਲੀ ਔਰਤ ਦੇਖੀ ਚਮਕਦੀ ਹੋਈ ਉਦਾਸੀ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੀ, ਅਤੇ ਕਮਰੇ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਕਮਰੇ ਵੱਲ ਉੱਡਦੀ ਹੋਈ।

ਮੌਤ

ਫਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਦੀ ਮੌਤ 10 ਸਾਊਥ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਮਈਫਾਇਰ, ਲੰਡਨ ਵਿਖੇ 90 ਅਗਸਤ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 13 ਅਗਸਤ 1910 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਮ੍ਰਿਤਕ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ। ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਐਬੇ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਪੂਰਬੀ ਵੇਲੋ, ਹੈਂਪਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਸੇਂਟ ਮਾਰਗਰੇਟ ਚਰਚ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਜਨਮ ਤੇ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਏਮਬਲੀ ਪਾਰਕ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕੰਮ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ, ਕਈ ਸੌ ਨੋਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਵਿਲੀਅਮ ਸਾਰਗੈਂਟ ਦੁਆਰਾ 1913 ਵਿੱਚ ਕੈਰਾਰਾ ਮਾਰਬਲ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟਿੰਗਲ ਦੀ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਟਲੀ ਦੇ ਫਲੋਰੈਂਸ ਵਿੱਚ, ਸੈਂਟਾ ਕ੍ਰੋਸ ਦੀ ਬੇਸਿਲਿਕਾ ਦੀ ਕੋਠੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਗੈਲਰੀ

• 
  A tinted lithograph by William Simpson illustrating conditions of the sick and injured in Balaklava
• 
  Nightingale's moccasins that she wore in the Crimean War
• 
  A ward of the hospital at Scutari where Nightingale worked, from an 1856 lithograph by William Simpson
• 
  "Nightingale receiving the Wounded at Scutari", a portrait by Jerry Barrett
• Florence Nightingale exhibit at Malvern Museum 2010
  Florence Nightingale exhibit at Malvern Museum 2010
• 
  Nightingale's medals displayed in the National Army Museum
• 
  Memorial to Nightingale, Church of Santa Croce, Florence, Italy

Works

• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• "Notes on Nursing: What Nursing Is, What Nursing is Not". Philadelphia, London, Montreal: J.B. Lippincott Co. 1946 Reprint. First published London, 1859: Harrison & Sons. Retrieved 6 July 2010.{{cite journal}}: CS1 maint: location (link)
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Privately printed by Nightingale in 1860.
• "Notes on Nursing for the Labouring Classes". London: Harrison. 1861. Retrieved 6 July 2010. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
• The Family, a critical essay in Fraser's Magazine (1870)
• "Introductory Notes on Lying-In Institutions". Nature. 5 (106). London: 22–23. 1871. Bibcode:1871Natur...5...22.. doi:10.1038/005022a0. S2CID 3985727. Retrieved 6 July 2010.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Note: First few pages missing. Title page is present.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. . See also 2005 publication by Diggory Press, ISBN 978-1-905363-22-3
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.

ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ

ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਰੋਤ

• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• Gill, G. The extraordinary upbringing and curious life of Miss Florence Nightingale Random House, New York (2005).
• Lytton Strachey; Eminent Victorians, London (1918).
• Goldie, Sue, A Calendar of the Letters of Florence Nightingale, Oxford: Wellcome Institute for the History of Medecine, 1983.
• McDonald, Lynn ed., Collected Works of Florence Nightingale. Wilfrid Laurier University Press.
• Pugh, Martin; The March of the Women: A revisionist analysis of the campaign for women's suffrage 1866–1914, Oxford (2000), at 55.
• Sokoloff, Nancy Boyd.; Three Victorian women who changed their world, Macmillan, London (1982).
• Webb, Val; The Making of a Radical Theologician, Chalice Press (2002).
• Woodham Smith, Cecil; Florence Nightingale, Penguin (1951), rev. 1955.

ਦੁਜੈਲੇ ਸਰੋਤ

• Baly, Monica, and E. H. C. G. Matthew. "Nightingale, Florence (1820–1910)", Oxford Dictionary of National Biography Oxford University Press, 2004; online edn, January 2011 accessed 22 February 2013
• Bostridge, Mark (2008). Florence Nightingale. The Woman and Her Legend. Viking (2008); Penguin (2009). US title Florence Nightingale. The Making of an Icon. Farrar Straus (2008).
• Bullough, Vera L., Bonnie Bullough and Marieta P. Stanton, Florence Nightingale and Her Era: A Collection of New Scholarship, New York, Garland, 1990.
• Chaney, Edward (2006). "Egypt in England and America: The Cultural Memorials of Religion, Royalty and Revolution", in: Sites of Exchange: European Crossroads and Faultlines, eds. M. Ascari and A. Corrado. Rodopi, Amsterdam and New York, 39–74.
• Cope, Zachary, Florence Nightingale and the Doctors, Museum, 1958
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• Gill, Gillian (2004). Nightingales: The Extraordinary Upbringing and Curious Life of Miss Florence Nightingale. Ballantine Books. ISBN 978-0-345-45187-3
• Magnello, M. Eileen. "Victorian statistical graphics and the iconography of Florence Nightingale's polar area graph," BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics (2012) 27#1 pp 13–37
• Nelson, Sioban, and Anne Marie Rafferty, eds. Notes on Nightingale: The Influence and Legacy of a Nursing Icon (Cornell University Press; 2010) 184 pages. Essays on Nightingale's work in the Crimea and Britain's colonies, her links to the evolving science of statistics, and debates over her legacy and historical reputation and persona.
• Rees, Joan. Women on the Nile: Writings of Harriet Martineau, Florence Nightingale, and Amelia Edwards. Rubicon Press: 1995, 2008
• Rehmeyer, Julia (26 November 2008). "Florence Nightingale: The Passionate Statistician". Science News. Retrieved 4 December 2008.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. – available online at http://www.bartleby.com/189/201.html

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• Florence Nightingale ਦੁਆਰਾ ਗੁਟਨਬਰਗ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ’ਤੇ ਕੰਮ
• Works by or about ਫ਼ਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ at Internet Archive
  • UCLA Elmer Belt Florence Nightingale Collection, hosted at Internet Archive
• Works by ਫ਼ਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ at LibriVox (public domain audiobooks)
• 1890 audio recording of Florence Nightingale speaking
• Victorians.co.uk: Florence Nightingale
• Eminent Victorians: Florence Nightingale by Lytton Strachey
• "New photo of 'Lady of the Lamp'". BBC News. 6 August 2006. Retrieved 7 August 2008.
• University of Guelph: Collected Works of Florence Nightingale project
• "Archival material relating to ਫ਼ਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ". UK National Archives.
• Florence Nightingale Foundation
• Florence Nightingale Correspondence from the Historic Psychiatry Collection, Menninger Archives, Kansas Historical Society
• Florence Nightingale Letters Collection – A collection of letters written by and to Florence Nightingale from the UBC Library Digital Collections
• Florence Nightingale Letters Collection – correspondence in the University of Illinois at Chicago digital collections
• Florence Nightingale Collection Archived 2017-12-01 at the Wayback Machine. at Wayne State University Library consists primarily of letters written by Florence Nightingale throughout her life. Major topics of the letters include medical care for the soldiers and the poor, the role of nursing, and sanitation and public works in colonized India.
• Florence Nightingale Declaration Campaign for Global Health established by the Nightingale Initiative for Global Health (NIGH)
• O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "ਫ਼ਲੋਰੈਂਸ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ", MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews.
• Florence Nightingale Window at St Peter's, Derby
• Papers of Florence Nightingale, 1820–1910
• Southern Star article Archived 2018-11-18 at the Wayback Machine.
• Episode 6: Florence Nightingale Archived 2023-04-01 at the Wayback Machine. from Babes of Science Archived 2019-03-29 at the Wayback Machine. podcasts
• Texas Woman's University Special Collections has a large collection of Florence Nightingale artefacts, letters, and primary sources.