ਭੈਰਵੀ
| Tripura Bhairavi | |
|---|---|
| Member of The Ten Mahavidyas | |
 An image of Goddess Bhairavi, Lithograph Print, circa 1880s of Bengal | |
| ਮਾਨਤਾ | Parvati, Mahavidya, Adishakti and Mahakali |
| ਨਿਵਾਸ | Kailash |
| ਮੰਤਰ | Om Has'm Hasakar'm Has'm Bhai,Ravi Namo Namah |
| ਵਾਹਨ | Sunflower |
| Consort | Bhairava |
ਭੈਰਵੀ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਹੈ ਜੋ ਮਹਾਵਿਦਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਉਹ ਭੈਰਵ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ।[2][3]
ਚਿੰਨ੍ਹ
[ਸੋਧੋ].jpg)
ਭੈਰਵੀ ਨਾਂ ਦਾ ਮਤਲਬ "ਆਤੰਕ" ਜਾਂ "ਅਚੰਭਕ" ਹੈ। ਉਹ ਦਸਾਂ ਮਹਾਵਿਦਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਰੂਪ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਭੈਰਵੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। "ਤ੍ਰਿ" ਤੋਂ ਭਾਵ ਤਿੰਨ ਹੈ, "ਪੁਰਾ" ਦਾ ਗੜ੍ਹ, ਗੜ੍ਹੀ, ਭਵਨ, ਸ਼ਹਿਰ, ਕਸਬਾ ਹੈ। ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਪੜਾਵਾਂ ਅਰਥਾਤ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ, ਸੁਪਨਾ ਅਤੇ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਚ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਸ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਸ਼ਿਵ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਭੈਰਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4][5]
ਨਿਰੁਕਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਭੈਰਵੀ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬਦਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਰਦਾ ਪੰਚਰਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉਹ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਸੁੰਦਰੀ ਦੀ ਛਾਂ ਤੋਂ ਉੱਭਰੀ ਹੈ। ਮਹਾਵਿਦਿਆਂ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਕਾਲੀ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਸੁੰਦਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ2 ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰੀ ਸਿਰਜਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਕਮਲਾ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਹੋਰ ਮਹਾਵਿਦਿਆਂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿਰਜਣਾ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਇਸ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ, ਭੈਰਵੀ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਸੁੰਦਰੀ ਦਾ ਸਾਰਥੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (December 2017)">ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਲੋੜ</span> ]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਦੇਵੀ
- ਮਹਾਕਲੀ
- ਮਹਾਵਿਦਿਆ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ David Frawley, Inner Tantric Yoga, Lotus Press, 2008, page 163-164
- ↑ Johnson, W. J (2009). "A Dictionary of Hinduism". Oxford Reference. Oxford: Oxford University Press. doi:10.1093/acref/9780198610250.001.0001.
- ↑ Visuvalingam, Queen Elizabeth (2003). "Bhairava". Oxford Reference. Oxford: Oxford University Press. doi:10.1093/OBO/9780195399318-0019. ਫਰਮਾ:ODNBsub
- ↑ ਏਰਡਲ, ਕੈਥਲੀਨ ਐੱਮ. "ਰੇਪਿਸਟ ਜਾਂ ਬਾਡੀਗਾਰਡ, ਦਾਮਨ ਜਾਂ ਭਗੌੜਾ: ਭਿਓਰੋ ਵਿੱਚ ਮੀਥੋਲੋਜੀ ਐਂਡ ਕਲਿੱਟ ਆਫ਼ ਵਾਈਓ ਦੇਵੀ ਦੇ ਚਿੱਤਰ." ਕ੍ਰਿਮਿਨਲ ਗੌਡਸ ਐਂਡ ਡੈਮਨ ਭਵਨ ਵਿਚ: ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਮੁਖੀਆ ਐਲਫ ਹਿਲੇਟੇਬੀਟਲ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ, 239-250 ਅਲਬਾਨੀ: ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਨਿਊਯਾਰਕ ਪ੍ਰੈਸ, 1989
- ↑ ਸੁਕੁਲ, ਕੁਬਰਨਾਥ ਵਾਰਾਨਸੀ ਵੈਭਵ ਪਟਨਾ, ਭਾਰਤ: ਬਿਹਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦਸਾ ਪਰਿਆਦ, 1977
ਨੋਟ
[ਸੋਧੋ]- Kinsley, David (1988). Hindu Goddesses: Vision of the Divine Feminine in the Hindu Religious Traditions. University of California Press. ISBN 0-520-06339-2.
- Maity, P. K (1962), Historical Studies in the Cult of the Goddess Manasa, Calcutta
{{citation}}: CS1 maint: location missing publisher (link) - R. D. Trivedi: Iconography of Parvati (Delhi, 1981)