ਸਿਵਲ ਰਾਈਟਸ ਮੂਵਮੈਂਟਸ
ਸਿਵਲ ਰਾਈਟਸ ਮੂਵਮੈਂਟਸ (ਪੰਜਾਬੀ ਅਰਥ: ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਲਹਿਰ)ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਬਰਾਬਰੀ ਲਈ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਲੜੀ ਹੈ, ਜੋ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਤੇ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿੰਸਾਵਾਦੀ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਾਂ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਅਹਿੰਸਕ ਰੂਪਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਿਵਲ ਟਾਕਰੇ ਦੀਆਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਲਿਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਨਾਗਰਿਕ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਗਾਵਤ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਤੰਗ ਹਲਾਤ ਵਿੱਚ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਜਾਂ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਕੁਝ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ੁਲਮ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸਫਲ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਜਿਕ ਲਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਕਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ ਬਰਾਬਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ, ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ
[ਸੋਧੋ]1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ, ਬ੍ਰੇਜ਼ਨੇਵ ਦੇ ਖੜੋਤ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ, ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਅਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸਿਵਲ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਵੱਲ ਵਧਿਆ। ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਜ਼ਮੀਰ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਸਜਾਵੀਂ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਦੀਆਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਤ ਸੀ। ਇਹ ਅਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਖੁੱਲੇਪਣ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਤੀ ਚਿੰਤਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ 'ਭੂਮੀਗਤ' ਦੇ ਰੱਦ ਹੋਣ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸੀ।[1] ਇਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੋਵੀਅਤ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਟੀਚਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਅਤੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਲਈ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯੂਥ ਸਬ- ਕਲਚਰ ਵਿੱਚ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਐਂਡਰੇਈ ਸਾਖਾਰੋਵ ਵਰਗੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਹੇਲਸਿੰਕੀ ਸਮਝੌਤੇ (1975) 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਉਮੀਦ ਮਿਲੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਸਕੋ (ਮਾਸਕੋ ਹੇਲਸਿੰਕੀ ਸਮੂਹ), ਕਿਯੇਵ (ਯੂਕ੍ਰੇਨੀਅਨ ਹੇਲਸਿੰਕੀ ਸਮੂਹ), ਵਿਲਨੀਅਸ (ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ ਹੇਲਸਿੰਕੀ ਸਮੂਹ), ਤਬੀਲਿੱਸੀ ਅਤੇ ਈਰੇਵਨ (1976–77) ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਹੇਲਸਿੰਕੀ ਵਾਚ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ।[2]
ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਲਹਿਰ
[ਸੋਧੋ]ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅਬਾਦੀ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਧੀ ਜਾਂ ਮਾਨਤਾ ਬਗੈਰ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[3] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਨੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ, ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਨੀਤੀ ਨਾਲ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਚਿੱਟਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਚੋਰੀ ਕੀਤੀ (ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਅਤੇ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਚੋਰੀ ਦੇ ਲੇਖ ਦੇਖੋ)। ਹੋਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ, ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ (ਦੇਖੋ ਫ੍ਰੀਡਮ ਰਾਈਡ (ਆਸਟਰੇਲੀਆ) ਅਤੇ ਐਬੋਰਿਜਿਨਲ ਟੈਂਟ ਅੰਬੈਸੀ) ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਦੰਗੇ ਵੇਖੇ ਗਏ (2004 ਰੈਡਫਰਨ ਦੰਗੇ ਅਤੇ 2004 ਪਾਮ ਆਈਲੈਂਡ ਦੀ ਮੌਤ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਵੇਖੋ)। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਤਕਰੇ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ,[4] ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਪਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ; ਬਾਲ ਮੌਤ ਦਰ; ਸਿਹਤ; ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਉੱਪਰ।[5]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Daniel, Alexander (2002). "Истоки и корни диссидентской активности в СССР" [Sources and roots of dissident activity in the USSR]. Неприкосновенный запас [Emergency Ration] (in Russian). 1 (21).
{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000007-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ "Lack of Treaty: Getting to the Heart of the Issue". Archived from the original on 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018. Retrieved 13 April 2018.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Timeline: Indigenous Rights Movement". Retrieved 13 April 2018.
- ↑ "Indigenous disadvantage in Australia". Archived from the original on 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018. Retrieved 13 April 2018.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)