ਇਲਮ ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ
ਇਲਮ ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1 ਸਤੰਬਰ 1954 |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸਰ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਹਉਬਮ ਮਨੀਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ |
| ਬੱਚੇ | 2 ਲੜਕੀਆ ਅਤੇ 3 ਲੜਕੇ |
| Parent(s) | ਇਲਮ ਬਿਧੁਮਨੀ ਸਿੰਘ ਇਲਮ ਰੋਸੋਮਨੀ ਦੇਵੀ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ |
ਇਲਮ ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੀਪੁਰੀ ਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ ਅਤੇ ਰਾਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦਵਤਾ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1] ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬਦਲੇ 2014 ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।[2]
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]
Imparting training in dances in the form of regular exercise in order to bring up children through acquiring of profound knowledge in our cultural and traditional dances with the moulding of their character, discipline and maintaining their physical fitness. says Elam Endira Devi[3]
1 ਸਤੰਬਰ 1954 ਨੂੰ ਈਲਮ ਬਿਧੁਮਨੀ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਈਲਮ ਰੋਸੋਮਨੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਘਰ ਖਈ ਨਾਗਾਮਪਾਲ ਸਿੰਗੁਜਬੰਗ ਲੀਇਰਕ, ਇੰਫਾਲ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਰਾਜ, ਮਣੀਪੁਰ ਵਿੱਚ, ਇਲਮ ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਗੁਰੂ ਲੌਰੇਬਮ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਧੀਨ, ਮਨੀਪੁਰੀ ਨ੍ਰਿਤ ਸਿੱਖਣਾ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਅਮੁਇਮਾ ਸਿੰਘ.[3] ਬਾਅਦ ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਆਰ ਕੇ ਅਕੇਸਾਨਾ, ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਮੈਸਨਮ ਅਮੂਬੀ ਸਿੰਘ,[4] ਥਿੰਗਬਾਈਜਮ ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਥਿਆਮ ਤਰੁਣਕੁਮਾਰ ਸਿੰਘ, ਜੇ ਐਨ ਮਨੀਪੁਰ ਡਾਂਸ ਅਕੈਡਮੀ, ਇੰਫਾਲ ਤੋਂ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੋਰਸ ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿਥੇ ਉਸਨੂੰ ਆਰ ਕੇ ਪ੍ਰਿਯੋਗੋਪਾਲ ਸਾਨਾ ਅਧੀਨ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ।, ਯੁਮਸ਼ਾਂਬੀ ਮਾਈਬੀ, ਥੰਬਲਗੌ, ਐਨ ਜੀ ਕੁਮਾਰ ਮਾਈਬੀ ਅਤੇ ਹੋਬਮ ਨਗਨਬੀ. ਉਸਨੇ 1967 ਵਿੱਚ ਨਿਤਿਆ ਚਰਿਆ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੋਰਸ ਪਾਸ ਕੀਤਾ।
ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਬੀ.ਏ. ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਗੁਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ, 1979 ਵਿੱਚ ਮਨੀਪੁਰੀ ਕਲਚਰ ਐਂਡ ਲਿਟਰੇਚਰ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਡਾਂਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਅਤੇ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਯੰਗ ਆਰਟਿਸਟ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ, 1979 ਵਿੱਚ ਰਾਸ, ਅਤੇ 1984 ਵਿੱਚ ਲਾਇ ਹੜੌਬਾ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।[1][3][5]
ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਇੱਕ ਫੀਚਰ ਫਿਲਮ, ਮਤਾਮਗੀ ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ 1972 ਵਿੱਚ ਮੀਟੀਈ ਵਿੱਚ ਸਰਬੋਤਮ ਫਿਲਮ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ।[3][5] ਉਸਨੇ ਕਈ ਖੇਤਰੀ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੜਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹਨ:
- ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਇਕੱਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ - 1990[3]
- ਇਕੱਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ - ਵਿਸ਼ਵ ਗੁਰੂ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਯਾਦਗਾਰੀ - 2011 150 ਵੀਂ ਜਨਮ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ
- ਇਕੱਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ - 9 ਵੀਂ ਭਾਗਿਆਚੰਦਰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡਾਂਸ ਫੈਸਟੀਵਲ - 2011
- ਇਕੱਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ - ਇੰਡੋ-ਸੋਵੀਅਤ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਦੋਸਤੀ, ਮਾਸਕੋ - 1978[5]
- ਰਵਾਇਤੀ ਡਾਂਸ 'ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ' - ਇੰਡੀਆ ਫੈਸਟੀਵਲ, ਪੈਰਿਸ - 1985
- ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ - ਰੀ-ਯੂਨੀਅਨ ਆਈਲੈਂਡ, ਫਰਾਂਸ - ਇੰਡੀਅਨ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਕਲਚਰਲ ਰਿਲੇਸ਼ਨਜ਼ (ਆਈਸੀਸੀਆਰ) - 2010
- ਇਕੱਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ - ਲੋਕਉਤਸਵ ਤਿਉਹਾਰ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - 1988
ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਕਈ ਬੈਲੇ ਅਤੇ ਡਾਂਸ ਡਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ।[3]
ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਬਮ ਮਨੀਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਜੋੜੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਦੋ ਧੀਆਂ ਹਨ।
ਮੀਤੇਈ ਰਵਾਇਤੀ ਡਾਂਸ ਟੀਚਿੰਗ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਸੈਂਟਰ
[ਸੋਧੋ]1993 ਵਿੱਚ, ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਇੰਫਾਲ ਵਿਖੇ ਮੀਟੀਈ ਟ੍ਰੈਡੀਸ਼ਨਲ ਡਾਂਸ ਟੀਚਿੰਗ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਦੀ[6] ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹੈ।[5] ਸੰਸਥਾ ਕਲਾਸੀਕਲ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਨਾਚਾਂ ਅਤੇ ਬਲੇਟ[7] ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।[8]
ਅਹੁਦੇ
[ਸੋਧੋ]ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ:[3]
- ਸਦੱਸ ( ਮੈਂਬਰ ) - ਈਸਟ ਜ਼ੋਨ ਕਲਚਰਲ ਸੈਂਟਰ, ਕੋਲਕਾਤਾ - 2009-12
- ਜਿਉਰੀ ਮੈਂਬਰ - ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ,[9] ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਲਈ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਸੰਸਥਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤੀ - 1996-2007
- ਸਦੱਸ - ਆਡੀਸ਼ਨ ਪੈਨਲ - ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਗੁਹਾਟੀ - 1998-2000
- ਸਦੱਸ - ਅਧਿਕਾਰਤ ਵਫ਼ਦ - ਯੂਐਸਐਸਆਰ ਫੋਕ ਫੈਸਟੀਵਲ, ਕੋਲਕਾਤਾ - 1987
ਉਹ ਸਾਲ 2009 ਤੋਂ ਯੂਨੈਸਕੋ ਕਲੱਬ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਲਾਈਫ ਮੈਂਬਰ ਹੈ ਅਤੇ 1989 ਤੋਂ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ, ਇੰਫਾਲ ਵਿਖੇ ਮਨੀਪੁਰੀ ਡਾਂਸ 'ਤੇ ਮਾਹਰ ਟਿੱਪਣੀਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀ ਹੈ।[3] ਉਸਨੇ 2001 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਟਾਫ ਕਾਲਜ, ਮਨੀਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਗੈਸਟ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ[5] ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਮਣੀਪੁਰ ਡਾਂਸ ਅਕੈਡਮੀ ਮਨੀਪੁਰ ਇੰਫਾਲ ਵਿੱਚ 1996 ਤੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਗੁਰੂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ,[1][10]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ
[ਸੋਧੋ]- ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ - ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ - 2014[2]
- ਐਕਸੀਲੈਂਸ ਅਵਾਰਡ - ਵਿਸ਼ਵ ਥੀਏਟਰ ਦਿਵਸ - ਛੋਟਾ ਨਾਟਕ - 1970
- ਸਰਬੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ - ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਡਰਾਮਾ ਫੈਸਟੀਵਲ - 1971
- ਨ੍ਰਿਤਿਆ ਰਾਣੀ ਉਪਾਧੀ - ਕਲਚਰਲ ਡਰਾਮੇਟਿਕ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਮੋਰਾਂਗ - 1984[5]
- ਜੂਨੀਅਰ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ - ਸਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ - ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ - 1990-92
ਲਿਖਤ
[ਸੋਧੋ]ਇਲਮ ਇੰਦਰਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਮਨੀਪੁਰੀ ਨ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਬਾਰੇ ਚਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।
- Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001B-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ਮੀਤੇਈ ਜਾਗੋਗੀ ਚੌਰਕਪਾ ਸਕੱਤਮ (ਮਨੀਪੁਰੀ ਡਾਂਸ ਦੀ ਇੱਕ ਝਲਕ) - 1998[3]
- ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ ਅਨੋਈ ਈਸ਼ੀ - 2001
- ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ ਅਨੋਈ ਵਾਰੋਲ - 2002
- ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ ਦੇ ਨਾਚ (ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਦੇ ਅਧੀਨ)
ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ ਵਖਲੋਨ ਪਾਰਿੰਗ (ਲਾਈ-ਹੜੌਬਾ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਲੜੀ)[1][11] ਨੇ 2002 ਵਿੱਚ ਇੰਫਾਲ ਦੇ ਨਾਹਰੋਲ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸੰਮਤੀ ਤੋਂ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਿਆ[5]
ਉਸਨੇ ਕਈ ਪੇਪਰ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ ਹਨ.[3]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਮਨੀਪੁਰੀ ਡਾਂਸ
- ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Sunil Kothari (26 November 2011). "Sunil Kothari Column". Narthaki.com. Retrieved 25 August 2014.
- ↑ 2.0 2.1 "Padma Awards Announced". Circular. Press Information Bureau, Government of India. 25 January 2014. Archived from the original on 2 March 2014. Retrieved 23 August 2014.
- ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 Daniel Chabungbam (2014). "Elam Indira Devi (Padmashree Awardee in the field of Dance ) A Profile". Web article. E Pao. Archived from the original on 26 ਅਗਸਤ 2014. Retrieved 23 August 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid<ref>tag; name "E Pao" defined multiple times with different content - ↑ "Maisnam Amubi Singh". Oxford University Press. 2011. ISBN 9780195650983. Retrieved 24 August 2014.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 "Bhagyachandra National Festival of Classical Dance 2011 : Part 2". E Pao. 14 November 2011. Archived from the original on 29 ਨਵੰਬਰ 2018. Retrieved 25 August 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid<ref>tag; name "Nritya Rani Upadhi" defined multiple times with different content - ↑ "MTDTSPC Profile". Indi mapped.com. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 25 August 2014.
- ↑ "Kangla Online". Kangla Online.com. 11 August 2013. Archived from the original on 5 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 25 August 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "MTDTSPC" (PDF). Ministry of Culture. Archived from the original (PDF) on 10 April 2009. Retrieved 25 August 2014.
- ↑ "Centre for Cultural Resources and Training". Centre for Cultural Resources and Training. Retrieved 25 August 2014.
- ↑ "JN Manipur Dance Academy". Kendra Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 3 September 2014. Retrieved 25 August 2014.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002F-QINU`"'</ref>" does not exist.
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.