ਮਿੱਟੀ ਸੂਰਜੀਕਰਣ
ਮਿੱਟੀ ਸੋਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਉਸ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਰਸਾਇਣਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਕੂਲ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿਸ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਜਰਾਸੀਮ ਮਾਰੇ ਜਾਣਗੇ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।[1] ਬਾਗਾਂ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਸੋਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉੱਲੀ, ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਨੇਮਾਟੋਡ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਮਲਚ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਤਾਰਪ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਫਸਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਪੋਲੀਥੀਨ ਕਵਰ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਊਰਜਾ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਭੌਤਿਕ, ਰਸਾਇਣਕ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ।[2] ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਸਮੇਂ, ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਨਮੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1] ਇਸ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਮਿੱਟੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਿੱਟੀ ਰੋਗਾਣੂਨਾਸ਼ਕ
[ਸੋਧੋ]ਮਿੱਟੀ ਸੋਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਰੋਗਾਣੂ-ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਹਾਈਡ੍ਰੋਥਰਮਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ (ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸੂਰਜੀ ਤਾਪ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ) ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਮਿੱਟੀ ਰੋਗਾਣੂ-ਮੁਕਤ ਵਿਧੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਵਰਣਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1976 ਵਿੱਚ ਕੈਟਨ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਪਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵੇਰਵੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3] ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਲਈ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਢੰਗ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਪੌਲੀਥੀਨ ਟਾਰਪਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਘਾਤਕ ਏਜੰਟ ਵਜੋਂ ਗਰਮੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[4] ਸੂਰਜੀ ਹੀਟਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਮੌਸਮੀ ਤਾਪਮਾਨ, ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸੂਰਜੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮਲਚਿੰਗ, ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[5] ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਹੋਣ 'ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮਲਚਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਅਭਿਆਸਾਂ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 35-60 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ 30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ 'ਤੇ ਜਰਾਸੀਮ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ। ਸੋਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਰਜੀਵ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।.[1] ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਸੂਰਜੀਕਰਣ 90% ਤੱਕ ਜਰਾਸੀਮ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਇੱਕ ਲਾਭਕਾਰੀ ਰੋਗਾਣੂ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।[6] ਹੋਰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਅੱਠ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ V. dabliae (ਇੱਕ ਉੱਲੀ ਜੋ ਖੇਤਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਮੁਰਝਾ ਕੇ ਮਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ) ਦਾ 100% 25 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[6] ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਲਾਭਦਾਇਕ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੈਸੀਲਸ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਵਰਗੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਸੂਰਜੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਵਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[6] ਹੋਰ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟ੍ਰਾਈਕੋਡਰਮਾ ਹਰਜ਼ੀਅਨਮ (ਫੰਗੀਸਾਈਡ) ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ।[6] ਮਿੱਟੀ ਸੋਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਅਨੁਕੂਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਥਿਤੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੇ ਮੁੜ ਵਸੇਬੇ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।[7] ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਹੇਵੰਦ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਲਰਾਈਜ਼ਡ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਜਰਾਸੀਮ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਰੋਧਕ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।[6]ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਜਰਾਸੀਮ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਲਾਭਦਾਇਕ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੈਸੀਲਸ, ਸੂਡੋਮੋਨਸ, ਅਤੇ ਟੈਲਾਰੋਮਾਈਸ ਫਲੇਵਸ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਵੀ ਹੈ।[1]ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੋਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਦੇ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਬਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਮਿੱਟੀਆਂ ਰਾਈਜ਼ੋਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਸੁੱਕੇ ਭਾਰ ਨੂੰ 3.5 ਗੁਣਾ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।[8] ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ 'ਤੇ ਰਾਈਜ਼ੋਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੌਦੇ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਨੂੰ 4.7 ਗੁਣਾ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।[8] ਮਿੱਟੀ ਸੂਰਜੀਕਰਣ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਜਰਾਸੀਮ ਦੇ ਦਮਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਭਿਆਸ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Raaijmakers, Jos M.; Paulitz, Timothy C.; Steinberg, Christian; Alabouvette, Claude; Moënne-Loccoz, Yvan (2008-02-23). "The rhizosphere: a playground and battlefield for soilborne pathogens and beneficial microorganisms". Plant and Soil. 321 (1–2): 341–361. doi:10.1007/s11104-008-9568-6. ISSN 0032-079X.
- ↑ Stapleton, James J. (September 2000). "Soil solarization in various agricultural production systems". Crop Protection. 19 (8–10): 837–841. doi:10.1016/s0261-2194(00)00111-3. ISSN 0261-2194.
- ↑ Katan, J. (1976). "Solar Heating by Polyethylene Mulching for the Control of Diseases Caused by Soil-Borne Pathogens". Phytopathology. 66 (5): 683. doi:10.1094/phyto-66-683. ISSN 0031-949X.
- ↑ Mihajlovic, Milica; Rekanovic, Emil; Hrustic, Jovana; Grahovac, Mila; Tanovic, Brankica (2017). "Methods for management of soilborne plant pathogens". Pesticidi I Fitomedicina. 32 (1): 9–24. doi:10.2298/pif1701009m. ISSN 1820-3949.
- ↑ Katan, J (September 1981). "Solar Heating (Solarization) of Soil for Control of Soilborne Pests". Annual Review of Phytopathology. 19 (1): 211–236. doi:10.1146/annurev.py.19.090181.001235. ISSN 0066-4286.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:2 - ↑ Stapleton, J.J.; DeVay, J.E. (June 1986). "Soil solarization: a non-chemical approach for management of plant pathogens and pests". Crop Protection. 5 (3): 190–198. doi:10.1016/0261-2194(86)90101-8. ISSN 0261-2194.
- ↑ 8.0 8.1 Stapleton, J.J.; Quick, J.; Devay, J.E. (January 1985). "Soil solarization: Effects on soil properties, crop fertilization and plant growth". Soil Biology and Biochemistry. 17 (3): 369–373. doi:10.1016/0038-0717(85)90075-6. ISSN 0038-0717.