ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਰੋਕ ਥਾਮ
ਪੈਸਟ ਨਿਯੰਤਰਣ ਜਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਰੋਕ ਥਾਮ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Pest control) ਕੀੜੇ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਉਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਨਿਯੰਤ੍ਰਨ ਜਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਹੈ, ਜੋ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਉਹ ਸਦੱਸ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੁਆਰਾ, ਕੀੜੇ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਤਮੇ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੀੜੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਇੱਕ ਇਕਤ੍ਰਿਤ ਕੀਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਣਨੀਤੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਰਸਾਇਣਕ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਵਾਹੁਣ ਅਤੇ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਘਟਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਰੁਝਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦਿਆਂ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਣ 'ਤੇ ਹੀ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ, ਅਤੇ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕੀੜਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਧਕ ਹਨ। ਜਿਥੇ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਢੰਗ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਢੁਕਵੇਂ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਜਾਂ ਪਰਜੀਵੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਚੂਹੇ, ਪੰਛੀ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ, ਖੁਰਦ-ਬੁਰਦ, ਹਟਾਉਣ ਜਾਂ ਰਸਾਇਣਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਕਲਪਿਕ ਤੌਰ ਤੇ, ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਸਬੰਦੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਢੰਗ
[ਸੋਧੋ]ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੈਸਟ ਕੰਟਰੋਲ
[ਸੋਧੋ]
ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੈਸਟ ਕੰਟਰੋਲ, ਕੀੜੇ -ਮਕੌੜੇ ਅਤੇ ਸਿਉਂਕ ਜਿਹੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਢੰਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1] ਇਹ ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨ, ਪਰਜੀਵੀਪਣ, ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੁਦਰਤੀ ਢਾਂਚਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ' ਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਲਾਸੀਕਲ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਕਲਪਿਕ ਪਹੁੰਚ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੇ ਛੋਟੇ, ਦੁਹਰਾਓ ਵਿੱਚ, ਜਾਂ ਇਕੱਲੇ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਕੁਦਰਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ। ਆਦਰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜੀਵ ਜਣਨ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਜਿਓੰਦਾ ਰਹੇਗਾ, ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨਿਯੰਤਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ।[2] ਜੈਵਿਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਇੱਕ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ: ਮੱਛਰ ਅਕਸਰ ਬੀਟੀ (ਬੇਸਿਲਸ ਥਰੰਜੀਅਨਸਿਸ ਸਪੀਸਜ਼) ਲਗਾ ਕੇ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹੈ, ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮੱਛਰ ਦੇ ਲਾਰਵੇ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।[3]
ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯੰਤਰਣ
[ਸੋਧੋ]
ਮਕੈਨੀਕਲ ਕੀਟ ਨਿਯੰਤਰਣ ਹੈਂਡ-ਆਨ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਧਾਰਨ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ ਜੋ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਰੁਕਾਵਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ; ਤਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਕੀੜੇ (ਵਾਇਰਵੌਰਮ), ਕੌਮਨ ਕਲਿਕ ਬੀਟਲ ਦਾ ਲਾਰਵਾ, ਨਵੇਂ ਜੋਨ ਵਾਲੇ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕੀੜੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਕਾਸ਼ਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।[4]
ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਪੌਦਿਆਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰਕੇ ਮਦਦ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਕੀ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਆਲੂ ਦੇ ਬੀਟਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੌਸਮ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ 95% ਤੱਕ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।[5]
ਟਰੈਪ ਫ਼ਸਲ
[ਸੋਧੋ]ਟਰੈਪ ਕਰੌਪ, ਜਾਲ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਫਸਲ ਹੈ ਜੋ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਤੋਂ ਪਾਸੇ ਹਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।[6] ਟਰੈਪ ਫਸਲ ਉੱਤੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਾਬੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[7] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਟਰੈਪ ਫ਼ਸਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰਕ ਪੈਮਾਨਿਆਂ 'ਤੇ ਕੀਟ ਦੀ ਘਣਤਾ ਨੂੰ ਅਸਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਫੈਲਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ।
ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ, ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਾਲਕ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਸਪਰੇਅਰ ਜਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਨ ਲਈ ਬੀਜ ਡਰੈਸਿੰਗਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਫਸਲਾਂ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਫਲ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਸਹੀ ਫਾਰਮੂਲੇਸ਼ਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਸਮਾਂ ਅਕਸਰ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਢੰਗ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਲੋੜੀਂਦੀ ਕਵਰੇਜ ਅਤੇ ਫਸਲ ਤੇ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਕੀਟ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ ਜਿਥੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਭੰਡਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਘੱਟ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ, ਫਸਲਾਂ ਸਥਾਨਕ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਢਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਜਿਥੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਕਿਸਾਨ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਸੁਧਰੀ ਕਿਸਮਾਂ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਅਕਸਰ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸੰਭਾਵਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਵਰਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[8]
ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਘੱਟਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਜੀਵ ਜੋ ਮੁਢਲੇ ਉਪਯੋਗ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸਦੇ ਜੀਨਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ ਨੂੰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਇੱਕ ਰੋਧਕ ਤਣਾਅ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਕੀੜਿਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਓਹਨਾ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਰਸਾਇਣਕ, ਵਧੇਰੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਮਹਿੰਗੇ ਫਾਰਮੂਲੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਉੱਚ ਸੰਕੇਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[9]
ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਈਆਂ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ-ਰਹਿਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਖਾਸ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹਿਦ-ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ, ਇਕੱਲੇ ਮਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕੀਟਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ, ਦਿਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਜਦੋਂ ਸਪਰੇਅ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਉੱਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨਿਓਨੀਕੋਟੀਨੋਇਡਜ਼ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ।[10] ਕੁਝ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।[11] ਐਕਸਪੋਜਰ ਹੋਣ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਿਰੰਤਰ ਨੀਵੇਂ-ਪੱਧਰ, ਜਾਂ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪੁਰਾਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[12] ਖਾਣ ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਹਿੰਦ ਖੂੰਹਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[13]
ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ
[ਸੋਧੋ]ਉਪਯੋਗਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਢੰਗਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਭੰਡਾਰਨ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹਰੇਕ ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਆਸਟਰੇਲੀਆ
[ਸੋਧੋ]ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (ACT)
[ਸੋਧੋ]ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ 1997 ਐਕਟ[14]
ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼
[ਸੋਧੋ]ਦੱਖਣੀ ਆਸਟਰੇਲੀਆ
[ਸੋਧੋ]ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਨਿਯਮ 2003 ਐਸ ਏ ਨਿਯੰਤਰਤ ਪਦਾਰਥ ਐਕਟ 1984 ਐਸਏ ਦੇ ਅਧੀਨ[17]
ਵਿਕਟੋਰੀਆ
[ਸੋਧੋ]ਹੈਲਥ (ਪੈੱਸਟ ਕੰਟਰੋਲ) ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨਜ਼ 2002 ਹੈਲਥ ਐਕਟ 1958 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਕ[18]
ਪੱਛਮੀ ਆਸਟਰੇਲੀਆ
[ਸੋਧੋ]ਹੈਲਥ (ਪੈਸਟੀਸਾਈਡ) ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨਜ਼ 1956 WA ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈਲਥ ਐਕਟ 1911 WA[19]
ਭਾਰਤ
[ਸੋਧੋ]ਦਾ ਇੰਸੈਕਟੀਸਾਈਡ ਐਕਟ 1968[20]
ਮਲੇਸ਼ੀਆ
[ਸੋਧੋ]ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਐਕਟ 1974[21]
ਸਿੰਗਾਪੁਰ
[ਸੋਧੋ]ਵੈਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਐਕਟ[22]
ਯੁਨਾਇਟੇਡ ਕਿਂਗਡਮ
[ਸੋਧੋ]ਪੈੱਸਟ ਐਕਟ 1949 ਦੁਆਰਾ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ[23]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Flint, Maria Louise; Dreistadt, Steve H. (1998). Clark, Jack K. (ed.). Natural Enemies Handbook: The Illustrated Guide to Biological Pest Control. University of California Press. ISBN 978-0-520-21801-7. Archived from the original on 15 May 2016.
{{cite book}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Augmentation: The Periodic Release of Natural Enemies". University of Wisconsin. Archived from the original on 17 March 2016. Retrieved 27 August 2017.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Bacillus thuringienis Factsheet". Colorado State University. Archived from the original on 6 ਸਤੰਬਰ 2015. Retrieved 2 June 2010.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Agriotes sputator L. - Common Click Beetle (Wireworm)". Interactive Agricultural Ecological Atlas of Russia and Neighboring Countries. Retrieved 27 August 2017.
- ↑ Wright, R. j (1984). "Evaluation of crop rotation for control of Colorado potato beetle (Coleoptera: Chrysomelidae) in commercial potato fields on Long Island". Journal of Economic Entomology. 77 (5): 1254–1259. doi:10.1093/jee/77.5.1254.
- ↑ Shelton, A. M.; Badenes-Perez, F. R. (6 December 2005). "Concepts and applications of trap cropping in pest management". Annual Review of Entomology. 51 (1): 285–308. doi:10.1146/annurev.ento.51.110104.150959. PMID 16332213.
- ↑ Holden, Matthew H.; Ellner, Stephen P.; Lee, Doo-Hyung; Nyrop, Jan P.; Sanderson, John P. (1 June 2012). "Designing an effective trap cropping strategy: the effects of attraction, retention and plant spatial distribution". Journal of Applied Ecology. 49 (3): 715–722. doi:10.1111/j.1365-2664.2012.02137.x.
- ↑ Hill, Dennis S. (1983). Agricultural Insect Pests of the Tropics and Their Control. CUP Archive. pp. 4–5. ISBN 978-0-521-24638-5.
- ↑ Georghiou, G.P. (2012). Pest Resistance to Pesticides. Springer Science & Business Media. pp. 1–3. ISBN 978-1-4684-4466-7.
- ↑ Carrington, Damian (29 June 2017). "Pesticides damage survival of bee colonies, landmark study shows". The Guardian. Retrieved 27 August 2017.
- ↑ "Pesticides". National Institute of Health Sciences. National Institute of Environmental Health. Retrieved 5 April 2013.
- ↑ "Toxicity of Pesticides". Pesticide Safety Education Program. 2012. Archived from the original on 21 ਜੁਲਾਈ 2021. Retrieved 27 August 2017.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Maximum Residue Levels". Plants. European Commission. Retrieved 27 August 2017.
- ↑ "Environment Protection Act 1997 ACT". Archived from the original on 2018-03-20. Retrieved 2019-08-22.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Occupational Heath and Safety Regulation 2001 NSW pursuant to the Occupational Health & Safety Act 2000" (PDF).
- ↑ "Occupational Heath and Safety Regulation 2001 NSW pursuant to the Occupational Health & Safety Act 2000. Part 9.1" (PDF). 17 July 2005. Archived from the original (PDF) on 24 November 2006.
- ↑ "Pesticides Regulations 2003 SA Pursuant to Controlled Substances Act 1984 SA". Archived from the original on 2006-09-18. Retrieved 2019-08-22.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Health (Pest Control) Regulations 2002 Vic pursuant to the Health Act 1958 Vic" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2008-08-20. Retrieved 2019-08-22.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Health (Pesticide) Regulations 1956 WA pursuant to Health Act 1911 WA". Archived from the original on 2008-09-05. Retrieved 2019-08-22.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "The Insecticides Act 1968" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2019-07-11. Retrieved 2019-08-22.
- ↑ "Pesticide Act 1974" (PDF).
- ↑ "Control of Vectors and Pesticides Act".
- ↑ "Prevention of Damage by Pests Act 1949".