ਬਰਾਹੂਈ ਲੋਕ
براہوئی | |
|---|---|
 A group of Brahui tribesmen | |
| ਅਹਿਮ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ | |
 Pakistan | 2,640,000 (2017 census)[1] |
 Afghanistan | 200,000 (1980)[2] |
 Iran | 23,200 (2019)[3] |
 Turkmenistan | 1,200 (2019)[4] |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |
| Brahui, Balochi | |
| ਧਰਮ | |
 Sunni Islam (Hanafi) | |
| ਸਬੰਧਿਤ ਨਸਲੀ ਗਰੁੱਪ | |
| Dravidians | |
ਬ੍ਰਹੁਈ (ਬਰਾਹੂਈ: براہوئئی), ਬ੍ਰਾਹਵੀ ਜਾਂ ਬਰੋਹੀ, ਪਸ਼ੂਪਾਲਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[5] ਇੱਕ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਬ੍ਰਹੁਈ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਬਲੋਚੀ ਬੋਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਲੋਚ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਦੀ ਹੈ।[6][7] ਬ੍ਰਹੁਈ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੰਨੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਨ।[8]
ਨਿਰੁਕਤੀ[ਸੋਧੋ]
"ਬ੍ਰਹੁਈ" ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਮੂਲ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਐਲਫੇਨਬੇਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਭਾਵਨਾ ਗੈਰ-ਬ੍ਰਾਹੁਈ ਮੂਲ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸਰਾਏਕੀ ਬ੍ਰੇਹਾਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇਬਰਾਹੀਮ ਨਬੀ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਸਰਾਏਕੀ ਵਿੱਚ ਉਧਾਰ ਲੈਣ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ 1,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੰਧ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਬ੍ਰਾਹੁਈ ਦਾ ਦੇਸੀ ਵਸੇਬਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ।[9]
ਟਿਕਾਣਾ[ਸੋਧੋ]
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬ੍ਰਾਹੁਈ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੰਗ ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣੀ ਪੱਟੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਵੇਟਾ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮਸਤੁੰਗ ਅਤੇ ਕਲਾਤ ਰਾਹੀਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਨੁਸ਼ਕੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਲਾਸ ਬੇਲਾ ਤੱਕ, ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਤੱਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।[10] ਕਲਾਤ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਰਾਵਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੱਖਣੀ ਭਾਗ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਾਹਲਾਵਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[11]
ਆਬਾਦੀ[ਸੋਧੋ]
ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਜਿਸਨੇ ਕਦੇ ਬ੍ਰਹੁਈ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਸੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਸੰਖਿਆਵਾਂ "ਬ੍ਰਹੁਈ ਕਬੀਲਿਆਂ" ਅਤੇ "ਬ੍ਰਹੁਈ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ" ਵਿਚਕਾਰ ਭੰਬਲਭੂਸੇ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬ੍ਰਹੁਈ ਨੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਲੋਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਇਰਾਨ ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਾਹੁਈ ਨੂੰ ਨਸਲੀ ਤੌਰ ਤੇ ਬਲੋਚ ਲੋਕਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਥਨੋਲੋਗ ਦਾ ੨.੪ ਮਿਲੀਅਨ ਬ੍ਰਾਹੁਈ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਅਜਿਹੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਅਤਿਕਥਨੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Brahuis". Ethnologue. Retrieved 26 June 2022.
- ↑ "Brahuis". Ethnologue. Retrieved 26 June 2022.
- ↑ "Brahuis". Ethnologue. Retrieved 26 June 2022.
- ↑ "Brahuis". Ethnologue. Retrieved 26 June 2022.
- ↑ McAlpin, David W. (2015). "Brahui and the Zagrosian Hypothesis". Journal of the American Oriental Society. 135 (3): 551–586. doi:10.7817/jameroriesoci.135.3.551. ISSN 0003-0279.
- ↑ Elfenbein, Josef (2019). Seever, Sanford B. (ed.). The Dravidian Languages (2 ed.). Routledge. p. 495. ISBN 978-1138853768.
The main habitat of Brahui tribesmen, as well as the main area where the Brahui language is spoken, extends continuously over a narrow north-south belt in Pakistan from north of Quetta southwards through Mastung and Kalat (including Nushki to the west) as far south as Las Bela, just inland from the Arabian sea coast.
- ↑ Elfenbein, Josef (1989). "BRAHUI". Encyclopaedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 4. pp. 433–443. https://iranicaonline.org/articles/brahui. "BRAHUI (Brāhūī, Brāhōī), the name of a tribal group living principally in Pakistani Baluchistan and of a Dravidian language spoken mainly by Brahui tribesmen.".
- ↑ Dictionary of Languages: The Definitive Reference to More Than 400 Languages. Columbia University Press. 2004-03-01. ISBN 9780231115698. Retrieved 2010-09-09.
- ↑ Dictionary of Languages: The Definitive Reference to More Than 400 Languages. Columbia University Press. 2004-03-01. ISBN 9780231115698. Retrieved 2010-09-09.
- ↑ Elfenbein, Josef (2019). Seever, Sanford B. (ed.). The Dravidian Languages (2 ed.). Routledge. p. 495. ISBN 978-1138853768.
- ↑ Elfenbein, Josef (1989). "BRAHUI". Encyclopaedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 4. pp. 433–443. https://iranicaonline.org/articles/brahui.