ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪਾਨੀ
ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪਾਨੀ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 31 ਅਕਤੂਬਰ 1926 |
| ਮੌਤ | 4 ਦਸੰਬਰ 2020 (ਉਮਰ 94) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਅਮਰੀਕੀ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਫਾਈਵਰ ਅਪਟੀਕਲ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ |
|
| ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ | |
| ਖੇਤਰ | Physics |
| ਅਦਾਰੇ | |
ਡਾ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪਾਨੀ (31 ਅਕਤੂਬਰ 1926 - 4 ਦਸੰਬਰ 2020) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਨ ਜੋ ਫਾਈਬਰ ਆਪਟਿਕਸ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ।[2] ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫਾਈਬਰ ਆਪਟਿਕਸ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 'ਫਾਈਬਰ ਆਪਟਿਕਸ ਦਾ ਪਿਤਾ' ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਅਕਤੂਬਰ 1926 ਨੂੰ ਮੋਗਾ, ਪੰਜਾਬ (ਉਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਗਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋ ਗਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਆਰਡਨੈਂਸ ਫੈਕਟਰੀਜ਼ ਸਰਵਿਸ ਅਫਸਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। 1952 ਵਿੱਚ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਜਾ ਕੇ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਪਟਿਕਸ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1955 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਡਾ. ਕਪਾਨੀ ਨੇ 1960 ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਮਰੀਕਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੇਖ ਵਿੱਚ 'ਫਾਈਬਰ ਆਪਟਿਕਸ' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਨਵੇਂ ਖੇਤਰ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ, ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੋਜਕਰਤਾ, ਲੇਖਕ, ਅਤੇ ਬੁਲਾਰੇ ਸਨ।
ਖੋਜਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਡਾ. ਕਾਪਾਨੀ ਦੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਫਾਈਬਰ-ਆਪਟਿਕਸ ਸੰਚਾਰ, ਲੇਜ਼ਰ, ਬਾਇਓਮੈਡੀਕਲ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟੇਸ਼ਨ, ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ 120 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੇਟੈਂਟ ਸਨ।
ਮਾਨਵਸੇਵਾ ਅਤੇ ਕਲਾ
[ਸੋਧੋ]
ਇੱਕ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਵਜੋਂ, ਕਪਾਨੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੀ ਅਤੇ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਧਨ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਦਾਨੀ ਸੀ। [4]ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਅਕਾਦਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਕਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।[5] 1998 ਵਿੱਚ, ਕਪਾਨੀ ਨੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸੈਂਟਾ ਬਾਰਬਰਾ ਵਿਖੇ ਸਿੱਖ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੀ ਚੇਅਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। 1999 ਵਿੱਚ ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੇ ਏਸ਼ੀਅਨ ਆਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਨੇ $500,000 ਦੇ ਉਸਦੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਨਾਲ਼ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੈਲਰੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕਲਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚੋਂ ਉਸਦੀਆਂ ਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਕਲਾ-ਕਿਰਤਾਂਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ।।[6][7][8] 1999 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸੈਂਟਾ ਕਰੂਜ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਟੋਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਦੀ ਚੇਅਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਦੁਬਾਰਾ 2012 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ UC ਸਾਂਤਾ ਕਰੂਜ਼ ਉੱਦਮ ਵਿੱਚ ਨਰਿੰਦਰ ਕਪਾਨੀ ਐਂਡੋਵਡ ਚੇਅਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।[9] He was a trustee of the University of California, Santa Cruz Foundation.[10]ਉਸ ਨੇ ਮੇਨਲੋ ਪਾਰਕ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮੇਨਲੋ ਸਕੂਲ ਦੇ ਟਰੱਸਟੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।
ਇੱਕ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿਕਾਰ ਵਜੋਂ, ਕਪਾਨੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਮਾਰਚ 1999 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਦੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਅਤੇ ਅਲਬਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ "ਆਰਟਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖ ਕਿੰਗਡਮਜ਼" ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਈ ਪੇਂਟਿੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ ਲੋਨ 'ਤੇ ਦਿੱਤੀਆਂ।.[11] ਉਥੋਂ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੇ ਏਸ਼ੀਅਨ ਆਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ (ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਯੋਜਕ ਵਜੋਂ ਸਿੱਖ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ) ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਮਈ 2000 ਵਿੱਚ ਟੋਰਾਂਟੋ ਦੇ ਰਾਇਲ ਓਨਟਾਰੀਓ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹੀ ਗਈ। ਸਿੱਖ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੀ 25ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਕਪਾਨੀ ਦੁਆਰਾ ਏਸ਼ੀਅਨ ਆਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਯੂਸੀ ਬਰਕਲੇ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਆਯੋਜਿਤ "ਸਪਲੇਂਡਰਸ ਆਫ਼ ਦਾ ਪੰਜਾਬ: ਸਿੱਖ ਆਰਟ ਐਂਡ ਲਿਟਰੇਚਰ ਇਨ 1992" ਦੇ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਗਾਈ ਗਈ।[12] ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ, ਕਪਾਨੀ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੀ 1972 ਵਿੱਚ ਸੈਨ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੇ ਮਹਿਲ ਦੇ ਐਕਸਪਲੋਰੋਰੀਅਮ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ, ਮੋਂਟੇਰੀ, ਪਾਲੋ ਆਲਟੋ ਅਤੇ ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਦੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਲਾਈ ਗਈ।[13][6]
ਅਵਾਰਡ
[ਸੋਧੋ]- ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਪੁਰਸਕਾਰ (ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ)
- ਯੂਸੀ ਸਾਂਤਾ ਕਰੂਜ਼ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਫਿਏਟ ਲਕਸ ਅਵਾਰਡ
- ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀ ਸਨਮਾਨ
- 1998 ਵਿੱਚ ਯੂਐਸਏ ਪੈਨ-ਏਸ਼ੀਅਨ ਅਮਰੀਕਨ ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਕਾਮਰਸ ਤੋਂ "ਦ ਐਕਸੀਲੈਂਸ 2000 ਅਵਾਰਡ"
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 "List of Fellows". Archived from the original on 8 June 2016. Retrieved 28 October 2014.
- ↑ "Narinder Kapany, Ph.D., Founder and Chairman, K2 Optronics, Inc". Archived from the original on 31 July 2005. Retrieved 26 March 2008.
- ↑ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਜੋਤ (3 December 2023). "ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪਾਨੀ: ਮੋਗਾ ਵਿੱਚ ਜੰਮਿਆ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜਿਸਦੀ ਖੋਜ ਕਾਰਨ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ". ਬੀਬੀਸੀ ਪੰਜਾਬੀ. Retrieved 3 December 2023.
- ↑ "About Us". Sikh Foundation. Archived from the original on 22 May 2017. Retrieved 20 May 2017.
- ↑ "Sikh Arts – The Sikh Foundation International" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਕੈਨੇਡੀਆਈ)). Retrieved 5 December 2020.
- ↑ 6.0 6.1 "The Sikh Foundation – Community Profiles". www.sikhfoundation.org. Retrieved 5 December 2020.
- ↑ "Saints and Kings: Arts, Culture, and Legacy of the Sikhs | Exhibitions | Asian Art Museum". Exhibitions (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 5 December 2020.
- ↑ Reporter, SUNITA SOHRABJI/India-West Staff. "Sikh Foundation Celebrates 50th Anniversary with Exhibit at Asian Art Museum". India West (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 9 ਦਸੰਬਰ 2020. Retrieved 5 December 2020.
- ↑ Stephens, Tim. "Gift from Narinder Kapany establishes endowed chair in entrepreneurship". UC Santa Cruz News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-12-11.
- ↑ Rappaport, Scott. "Gift from Narinder Kapany will establish Sikh book collection and study room at McHenry Library". UC Santa Cruz News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 12 June 2020. Retrieved 12 June 2020.
- ↑ Victoria and Albert Museum, Online Museum (11 January 2011). "The Art of the Sikh Kingdoms". www.vam.ac.uk. Archived from the original on 12 June 2020. Retrieved 12 June 2020.
- ↑ "Sikh Art and Literature". Sikh Art and Literature. Archived from the original on 12 June 2020. Retrieved 12 June 2020.
- ↑ "Sikh Art Museum mooted for BC | South Asian Post | Indo Canadian newspaper – Vancouver, Surrey, Calgary, Toronto, Brampton, Edmonton, Winnipeg, Montreal". www.southasianpost.com. Archived from the original on 5 December 2020. Retrieved 5 December 2020.