ਸਿੰਧੀ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ
ਸਿੰਧੀ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੱਖਣੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿੰਧੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਿੰਧ ਪ੍ਰਾਂਤ ਪਰੀ-ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ( قصا ) ਸਿੰਧੀ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦੁਲ ਲਤੀਫ਼ ਭੱਟਾਈ ਦੁਆਰਾ ਅਮਰ ਸਿੰਧ ਦੀਆਂ ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਬਣੀਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਨਾਇਕਾਵਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜੋ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ, ਸਿੰਧ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਸਸੂਈ ਪੁਨਹੂਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸ਼ਾਇਦ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਸਸੂਈ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਧੂ ਕੁੜੀ, ਜਿਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਭੰਬੋਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧੋਤੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਕੇਚ ਦੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਸੂਈ ਸਵੇਰੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕੱਲਾ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਬਲੋਚ ਕਾਫ਼ਲੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿੱਚ ਮਰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ।
ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਦੁਖਦਾਈ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਹਰ ਰਾਤ ਸਿੰਧ ਦੇ ਪਾਰ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰੇ ਮੇਹਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਤੈਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਆਖਰਕਾਰ ਉਸਦੀ ਭਾਬੀ ਨੂੰ ਇਹ ਰਾਜ਼ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਘੜੇ ਦੇ ਬਦਲੇ ਇੱਕ ਕੱਚੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਘੜਾ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੋਹਣੀ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅਜੀਬ ਹੈ ਲੀਲਨ ਚਨੇਸਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ। ਨਾਇਕਾ, ਇੱਕ ਔਰਤ, ਜਾਦੂ ਦੇ ਸੁਹਜਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਸੌਣ ਦਾ ਹੱਕ ਇੱਕ ਹੀਰੇ ਦੇ ਹਾਰ ਲਈ ਉਸਦੇ ਅਣਜਾਣ ਵਿਰੋਧੀ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਉਸਨੂੰ ਤਲਾਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਬੇਵਕੂਫੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਲੰਬੇ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੋੜਾ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕੱਠੇ ਮਰਦੇ ਹਨ।
ਨੂਰੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਮਾ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਜਵਾਨ ਜਮ ਤਾਮਾਚੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਛੇਰੇ, ਨੂਰੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਜੋ ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਕੋਮਲਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਸਦੀ ਮਨਪਸੰਦ ਰਾਣੀ ਬਣ ਗਈ।
ਉਮਰ ਮਾਰੂਈ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਅਮਰਕੋਟ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਉਮਰ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮਾਰੂਈ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ। ਉਹ ਤਰਸਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰ ਲਈ ਤਰਸਦੀ ਹੈ, ਕਦੇ ਵੀ ਸ਼ਾਸਕ ਦੇ ਅੰਨ੍ਹੇਪਣ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦੀ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਮਲੀਰ ਥਰਪਾਰਕਰ ਦੇ ਗਰੀਬ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਆਖਰਕਾਰ, ਉਮਰ ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਘਰ ਭੇਜਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਰਸਤਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।
ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿੰਧੀ ਸਾਹਿਤ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੂਫ਼ੀਆਂ ਲਈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਲਈ ਰੂਪਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਡੋਡੋ ਚਨੇਸਰ ਅਤੇ ਮੋਰੀਰੋ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸੋਰਠ ਰਾਏ ਦਿਆਚ, ਰਾਜਾ ਦੀਆਚ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਉਦਾਰਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਕੇ ਇੱਕ ਚਾਰਨ, ਬਿਜਲ ਨੂੰ ਦਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਇਹਨਾਂ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੰਧੀ ਅਦਬੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਸੱਤ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[1] ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੱਤ ਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ, ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਖੰਡਾਂ ਦੀ ਇਸ ਲੜੀ ਰਾਹੀਂ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸੀਕਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਸਿੰਧੀ ਲੋਕਧਾਰਾ
- ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕਧਾਰਾ
- ਸਿੰਧ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ
- ↑ Farooqi, Musharraf Ali. "The Folktales of Sindh: An Introduction - Words Without Borders". Words Without Borders. Retrieved 2018-05-03.