ਵਿਠਲਭਾਈ ਹਵੇਲੀ
ਵਿਠਲਭਾਈ ਹਵੇਲੀ ਵਾਸੋ, ਖੇੜਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਗੁਜਰਾਤ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਵੇਲੀਹੈ।[1] ਇਹ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।[2] ਇਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਖੰਭਿਆਂ, ਖਿੜਕੀਆਂ ਦੇ ਫਰੇਮ, ਬੀਮ, ਛੱਤ ਅਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਹਵੇਲੀ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸਿਵਲ ਇਮਾਰਤ ਕਲਾ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।[2][1] ਇਹ 1872 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।[3] ਹਵੇਲੀ ਨੂੰ 1999 ਅਤੇ 2001 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2][4]
ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਸਮਾਰਕ ਹੈ।
ਇਮਾਰਤ ਕਲਾ
[ਸੋਧੋ]ਹਵੇਲੀ ਇੱਕ ਚੌਰਸ ਚਬੂਤਰੇ ਉੱਤੇ ਬਣੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਮਹਿਲ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਇਮਾਰਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੱਕੜ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਬੀਮ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਇੱਟਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕੰਧਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਚੂਨੇ ਨਾਲ ਪਲਾਸਟਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਲੱਕੜ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਖਿੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਕੋਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਕੜ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਬਾਰੀਕ ਉੱਕਰੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ, ਇਸ ਦੀਆਂ ਬਾਲਕੋਨੀਆਂ ਅਤੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗਲੀ-ਸਾਹਮਣੇ ਦਾ ਅਗਲਾ ਹਿੱਸਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਕਰਸ਼ਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉੱਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਉੱਤੇ ਲਿੰਟਲ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਣੇਸ਼ ਉੱਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਵੇਲੀ ਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਹੜਾ ਥੰਮਾਂ ਨਾਲ ਵਰਾਂਡੇ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਭੂਮੀਗਤ ਟੈਂਕ ਹੈ। ਹੇਠਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕਾਰਾਂ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਵੇਸਟਿਬੂਲ ਅਤੇ ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਕਮਰੇ ਹਨ। ਅੰਦਰਲੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਨੀਂਹਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਕੈਪੀਟਲ ਅਤੇ ਬਰੈਕਟ ਹਨ ਜੋ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪੈਟਰਨਾਂ ਨਾਲ ਬਾਰੀਕ ਉੱਕਰੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਹੇਠਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੀਆਂ ਜਾਲੀ ਵਾਲੀਆਂ ਖਿੜਕੀਆਂ ਦੇ ਫਰੇਮ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਮੂਨਿਆਂ ਨਾਲ ਉੱਕਰੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹਨ।[1]
ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਮੁੱਖ ਹਾਲ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਛੱਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਜਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਦੂਜੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲਦਾਰ, ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੈਟਰਨਾਂ ਨਾਲ ਝੂਠੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਹਨ। ਦੂਸਰੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਹਾਲ ਦੀ ਛੱਤ ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਨਾਲ ਜੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਕੁਝ ਫੁੱਲਦਾਰ ਨਮੂਨਿਆਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਉੱਕਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਅਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬਾਲਕੋਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਕਰੀਆਂ ਲੱਕੜ ਦੇ ਸਟਰਟਸ ਅਤੇ ਬਰੈਕਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਪਰਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੱਖਣ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਤਿੰਨ ਪਾਸੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਜਾਏ ਹੋਏ ਮੇਜ਼ਾਂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਹਾਲ ਹੈ। ਝੂਲੇ ਲਈ ਸੁੰਦਰ ਉੱਕਰੀਆਂ ਕੜੀਆਂ ਹਨ।[1]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Mitra, Debala, ed. (1984). "VIII. Architectural Survey" (PDF). Indian Archaeology 1981-82 - A Review. New Delhi: Archaeological Survey of India: 111–113.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "VIII. Preservation of Monument" (PDF). Indian Archaeology 2000-01 - A Review. New Delhi: Archaeological Survey of India: 295. 2006.
- ↑ "An Indian craftsman walks through the Vitthalbhai Ni Haveli in Vaso..." Getty Images (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 2022-06-03.
- ↑ "VIII. Preservation of Monument" (PDF). Indian Archaeology 1999-2000 - A Review. New Delhi: Archaeological Survey of India: 340. 2005.