ਦੇਹਤ ਬੀਬੀ

ਦੇਹਤ ਬੀਬੀ
ਜ਼ਲਸੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਦੇਹਤ ਅਤੇ ਬੇਹਤ ਬੀਬੀ ਦਾ ਮਕਬਰਾ
ਜਨਮ	ਕਸ਼ਮੀਰ
ਮੌਤ	ਕਸ਼ਮੀਰ
ਹੋਰ ਨਾਮ	ਦੇਹਤ ਦੇਦ, ਤਸਤਿ ਕੋਰੀ
ਯੁੱਗ	ਸ਼ਾਹ ਮੀਰ ਵੰਸ਼
ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ	ਸ਼ੇਖ ਨੂਰ-ਉਦ-ਦੀਨ ਵਲੀ ਦੀ ਚੇਲੀ
ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ	ਬੇਹਤ ਬੀਬੀ (ਭੈਣ)

ਦੇਹਤ ਬੀਬੀ, (ਹੋਰ ਨਾਮ: ਦੇਹਤ ਦੇਦ) ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਸੰਤ ਸ਼ੇਖ ਨੂਰ-ਉਦ-ਦੀਨ (ਨੰਦ ਰੇਸ਼ੀ) ਦੀ ਚੇਲੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਬੇਹਤ ਬੀਬੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਤਾ ਕੋਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੰਦ ਰੇਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ। ਬੇਹਤ ਬੀਬੀ ਅਤੇ ਦੇਹਤ ਬੀਬੀ ਇੱਕ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਟਵਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦੀ ਉੱਚੀ ਅਵਸਥਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੰਦ ਰੇਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਜਾਣੀਆਂ-ਪਛਾਣੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਖਲੀਫਾ ਬਣੀਆਂ। ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਘਾਟੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤਸਾਰ (ਚਰਾੜ ਸ਼ਰੀਫ਼) ਤੋਂ ਕੁਝ ਮੀਲ ਦੂਰ ਜ਼ਲਸੂ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਭੈਣਾਂ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ਜੋ ਸ਼ੇਖ ਨੂਰ-ਉਦ-ਦੀਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਵਾਲੇ ਸਈਅਦ ਮੁਹੰਮਦ ਹਮਦਾਨੀ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਸੀ। ਇੰਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਦੋ ਇਸਤਰੀ ਚੇਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੇਸ਼ੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਜਦੋਂ ਹਮਦਾਨੀ ਨੇ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਰੇਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸਨੂੰ (ਨੰਦ ਰੇਸ਼ੀ) ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘੋੜੇ (ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ) ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਰੇਸ਼ੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ "ਨਫਸ" (ਸਰੀਰਕ ਲੋੜਾਂ) ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁਆਏ ਗਏ ਘੋੜੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਬੇਕਾਬੂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੇਹਤ ਬੀਬੀ ਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, "ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਜਾਂ ਟੀਚੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਾਰੀ ਜਾਂ ਕੋਰੜੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।" ਇਸ ਦੇ ਲਈ, ਸਈਅਦ ਹਮਦਾਨੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਨੇ ਇਸ ਟੀਚੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ? ਦੇਹਤ ਬੀਬੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, "ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਪੇ ਦੇ ਪੰਜੇ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।" ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਕੁੜੀ ਹੈ ਜਾਂ ਲੜਕਾ, ਦੇਹਤ ਬੀਬੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸਧਾਰਨ ਸੀ ਪਰ ਇੰਨੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ; "ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦ (ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨੀਸਟ) ਹਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਾ ਤਾਂ ਕੁੜੀ ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲੜਕਾ; ਪਰ ਜੇ ਮੈਂ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਹਾਂ (ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਹਸਤ), ਤਾਂ ਮੈਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।"