ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤ
 | |
| ਕੁੱਲ ਅਬਾਦੀ | |
|---|---|
| 160,000-170,000 (ਅੰਦਾਜਨ. 1990 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਘਾਟੀ ਚ ਵੱਸੇ ਪੰਡਤਾਂ)[1] | |
| ਅਹਿਮ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ | |
| ਭਾਰਤ (ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ • ਦਿੱਲੀ • ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ • ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ • ਉੱਤਰਾਖੰਡ • ਹਰਿਆਣਾ • ਰਾਜਸਥਾਨ • ਪੰਜਾਬ) | |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |
| ਕਸ਼ਮੀਰੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ | |
| ਧਰਮ | |
 ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ | |
| ਸਬੰਧਿਤ ਨਸਲੀ ਗਰੁੱਪ | |
| ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ, ਦਾਰਦ ਲੋਕ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲੋਕ, ਹਿੰਦ-ਆਰੀਆਈ ਲੋਕ, ਸਾਰਸਵਤ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਭਾਰਤੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ |
ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤ ਜਾਂ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਨੂੰ 1990 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਯੋਜਿਤ ਦਹਿਸ਼ਤਵਾਦ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਘਾਟੀ ਛੱਡਣ ਪਈ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਬਰਨ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਨੂੰਨ ਕਸ਼ਮੀਰ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਹੈ।
ਪਲਾਇਨ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤ ਵੰਡ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਕਬਾਇਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬੜੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਫੌਜ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜਿੱਥੇ ਪਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਪੂਰਬਲਾ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਭੂ-ਭਾਗ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।
24 ਅਕਤੂਬਰ 1947 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਪਠਾਣ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ ਆਕ੍ਰਮਣ ਨੂੰ ਉਕਸਾਇਆ, ਭੜਕਾਇਆ ਅਤੇ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ। ਤਦ ਤਤਕਾਲੀਨ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰਿ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮਦਦ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਫਰੰਸ [ ਨੇਕਾਂ ], ਜਿੜ੍ਹੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਸੰਗਠਨ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਹਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ੇਖ ਅਬਦੁੱਲਾ ਸਨ, ਨੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਰੱਖਿਆ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਅਲਿਹਦਗੀ-ਪਸੰਦ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਤੋਂ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰਣ ਲਈ ਆਖਿਆ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਜਦੋਂ ਪੰਡਤਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸੰਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ। 4 ਜਨਵਰੀ 1990 ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਇਹ ਮੰਜਰ ਵੇਖ ਕੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ 1.5 ਲੱਖ ਹਿੰਦੂ ਪਲਾਇਨ ਕਰ ਗਏ। 1947 ਤੋਂ ਹੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਦਹਿਸ਼ਤਵਾਦ ਦਾ ਅਧਿਆਪਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਹਿਸ਼ਤਵਾਦ ਦੇ ਚਲਦੇ ਜਿੜ੍ਹੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਭੱਜਕੇ ਭਾਰਤੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਆਏ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਵੀ ਭੱਜਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਅੱਜ ਉਹ ਜੰਮੂ ਜਾਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਣਾਰਥੀਆਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਜੀ ਰਹੇ ਹਨ। ਘਾਟੀ ਤੋਂ ਪਲਾਇਨ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਦੀ ਅਬਾਦੀ 1 ਲੱਖ ਤੋਂ 2 ਲੱਖ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਭੱਜਣ ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਹੋਏ।