ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ
ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | ਸਤੰਬਰ 10, 1921 |
| ਮੌਤ | ਦਸੰਬਰ 11, 1969 (ਉਮਰ 48) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਪੰਜਾਬੀ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ |
ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Mohan Chopra; 10 ਸਤੰਬਰ 1921 – 11 ਦਸੰਬਰ 1969) ਇੱਕ ਹਿੰਦੀ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸੀ।
ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ ਦਾ ਜਨਮ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਡਲਹੌਜ਼ੀ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਅਤੇ ਹਿਸਾਰ ਦੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ।
ਕੰਮ
[ਸੋਧੋ]ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
[ਸੋਧੋ]ਚੋਪੜਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ 1953 ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤੇ ਦੇ ਇੱਕ ਰਸਾਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਰਾਨੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸੌ ਦੇ ਕਰੀਬ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਤੋਂ ਕਹਾਨੀ ਨਾਮਕ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਧਾ ਕਾਟਾ ਹੁਆ ਸੂਰਿਆ, ਪੀਲੇ ਪੱਤੇ, ਸ਼ਾਮ ਔਰ ਅਕੇਲਾ ਆਦਮੀ, ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ਾ, ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਔਰ ਤੇਰਾ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ ਕੀ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਮਕ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਨਾਵਲ
[ਸੋਧੋ]ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ ਦਾ ਨਾਵਲ, ਬਹਿਣ, 1956 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੰਜ ਹੋਰ ਨਾਵਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਏ: ਨੀਧ ਸੇ ਆਗੇ, ਏਕ ਛਾਇਆ ਔਰ ਮੈਂ, ਸੁਬਾਹ ਸੇ ਪਹਲੇ, ਯੇ ਨਯੇ ਲੋਗ, ਅਤੇ ਤੂਤਾ ਹੂਆ ਆਦਮੀ । ਏਕ ਛਾਇਆ ਔਰ ਮੈਂ ਦਾ ਕੰਨੜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਮਰ ਨਾਮ ਹੇਠ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਡਰਾਮਾ
[ਸੋਧੋ]ਨਾਟਕ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈਆਂ: ਸਮੇ ਕੇ ਸਵਾਰ, ਇੱਕ-ਐਕਟ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ; ਚਟਨ ਕਾ ਫੂਲ, ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ; ਅਤੇ ਆਂਧੀ ਔਰ ਘਰ, ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਲੰਬਾਈ ਵਾਲਾ ਨਾਟਕ। ਆਂਧੀ ਔਰ ਘਰ ਸਮੇਂ, ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਯੂਨਾਨੀ ਨਾਟਕ ਦੀ ਤਰਜ਼ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ
[ਸੋਧੋ]ਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਰਾਸਤੇ, ਇੱਕ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ, 1968 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਕਵਿਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਚੋਪੜਾ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ।
ਪੀਐਚ.ਡੀ ਖੋਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਪਕ ਖੋਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਸਨ। 2000 ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰੋਮਿਲਾ ਆਨੰਦ ਨੂੰ ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ ਕਾ ਵਿਅਕਤਿਤਵ ਔਰ ਕ੍ਰਿਤਿਤਵ ਨਾਮਕ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਲਈ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ। 2009 ਵਿੱਚ, ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ ਕੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤਿ ਜੀਵਨ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਲਈ ਸੀਮਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੀਐਚ.ਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਕਈ ਐਮ. ਫਿਲ ਡਿਗਰੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵੀ ਸਨ।
ਅਵਾਰਡ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਤੂਤਾ ਹੂਆ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਯੇ ਨਯੇ ਲੋਗ, ਪੂਰੀ-ਲੰਬਾਈ ਦਾ ਨਾਟਕ ਆਂਧੀ ਔਰ ਘਰ, ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਆਧਾ ਕਾਟਾ ਹੁਆ ਸੂਰਿਆ' ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 1971, 1972 ਅਤੇ 1973 ਲਈ ਸਾਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਵਲ 'ਯੇ ਨਈ ਲਾਗ' ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਾਲ 1972 ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਰਚਨਾ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ।
ਮੋਹਨ ਚੋਪੜਾ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕਾਲਕ੍ਰਮਿਕ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]- ਸਮੇ ਕੇ ਸਵਰ, ਇਕ-ਨਾਟਕ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1955
- ਬਾਹੀਨ, ਇੱਕ ਨਾਵਲ, 1956
- ਲੋੜ ਸੇ ਆਗੇ, ਇੱਕ ਨਾਵਲ, 1961
- ਚਟਨ ਕਾ ਫੂਲ, ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1963
- ਏਕ ਛਾਇਆ ਔਰ ਮੈਂ, ਇੱਕ ਨਾਵਲ, 1965
- ਨਾਈ ਸੁਬਾਹ ਕੇ ਚਰਨ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1967
- ਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਰਾਸਤੇ, ਇੱਕ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ, 1968
- ਸੁਬਾਹ ਸੇ ਪਹਲੇ, ਇੱਕ ਨਾਵਲ, 1969
- ਯੇ ਨਾਏ ਲੌਗ, ਇੱਕ ਨਾਵਲ, 1970
- ਤੂਤਾ ਹੂਆ ਆਦਮੀ, ਇੱਕ ਨਾਵਲ, 1971
- ਆਂਧੀ ਔਰ ਘਰ, ਇੱਕ ਪੂਰਾ-ਲੰਬਾਈ ਨਾਟਕ, 1972
- ਅੱਡਾ ਕਾਟਾ ਹੁਆ ਸੂਰਿਆ, ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1973
- ਪੀਲੇ ਪੱਤੇ, ਸ਼ਾਮ ਔਰ ਅਕੇਲਾ ਆਦਮੀ, ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1987
- ਬੈਂਡ ਦਰਵਾਜਾ, ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1990
- ਕੌਫੀ ਹਾਊਸ ਮੇਨ ਮਾਈਨਾਹ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 2000
- ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਔਰ ਤੇਰਾ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 2002