ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ

ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ
ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ
	"ਚੀਨੀ ਚਿੰਨ੍ਹ" ਰਿਵਾਇਤੀ (ਖੱਬੇ) ਅਤੇ ਸਰਲ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ (right)
ਚੀਨੀ ਨਾਮ
ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ	漢字
ਸਰਲ ਚੀਨੀ	汉字
	ਹਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹ
Hanyu Pinyin
ਪ੍ਰਤੀਲਿੱਪੀਆਂ
Standard Mandarin
Hanyu Pinyin	Hànzì
Bopomofo	ㄏㄢˋ ㄗˋ
Gwoyeu Romatzyh	Hanntzyh
Wade–Giles	Han4-tzu4
Wu
Shanghainese; Romanization	[høz]
Gan
Romanization	hon5ci5
Hakka
Romanization	hon55 sii55
Yue: Cantonese
Jyutping	hon3 zi6
Southern Min
Hokkien POJ	hàn-jī
Teochew Peng'im	hang3 ri7
Middle Chinese
Middle Chinese	xanCdzɨC
Vietnamese name
Vietnamese	chữ Hán
Chữ Nôm	𡨸漢
Zhuang name
Zhuang	倱; Sawgun
Korean name
Hangul	한자
Hanja	漢字
Revised Romanization
ਪ੍ਰਤੀਲਿੱਪੀਆਂ
Revised Romanization	hanja
McCune–Reischauer	hancha
Japanese name
Kanji	漢字
Hiragana	かんじ
Revised Hepburn
ਪ੍ਰਤੀਲਿੱਪੀਆਂ
Revised Hepburn	ਕਾਂਜੀ
Kunrei-shiki	kanzi

ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ
ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ;
ਲਿਪੀ ਕਿਸਮ	ਲੋਗੋਗਰਾਮ
ਸਮਾਂ ਮਿਆਦ	ਤਾਂਬਾ ਯੁੱਗ ਚੀਨ ਤੋਂ ਵਰਤਮਾਨ
ਦਿਸ਼ਾ	Left-to-right, vertical right-to-left
ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਚੀਨੀ, ਜਾਪਾਨੀ, ਕੋਰੀਆਈ, ਵੀਅਤਨਾਮੀ
ਸਬੰਧਤ ਲਿਪੀਆਂ
ਮਾਪੇ ਸਿਸਟਮ	ਓਰੈਕਲ ਬੋਨ ਲਿਪੀ ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ;
ਆਈਐੱਸਓ 15924
ਆਈਐੱਸਓ 15924	Hani (500), Han (Hanzi, Kanji, Hanja)
ਯੂਨੀਕੋਡ
ਯੂਨੀਕੋਡ ਉਪਨਾਮ	Han
	This article contains phonetic transcriptions in the International Phonetic Alphabet (IPA). For an introductory guide on IPA symbols, see Help:IPA. For the distinction between [ ], / / and ⟨ ⟩, see IPA § Brackets and transcription delimiters.

ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ ਅਜਿਹੇ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਿਆਰੀ ਚੀਨੀ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਾਂਜ਼ੀ(ਸਰਲ ਚੀਨੀ: 汉字; ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ: 漢字).^[2] ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਪਾਨੀ, ਕੋਰੀਆਈ ਅਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਲਿਪੀ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੋਵੇ।^[3]

ਚੀਨੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਫ਼ਰਕ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਸਬੰਧੀ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਿਖਤ ਚੀਨੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਆਮ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ 3000 ਤੋਂ 4000 ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।^[4] ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ 2,136 ਕਾਂਜੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਸਰਲ ਚੀਨੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਚੀਨ, ਸਿੰਗਪੋਰ ਅਤੇ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦ ਕਿ ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਤਾਈਵਾਨ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਮਕਾਓ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਉਤਪਤੀ ਸਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰ

ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਨੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਾਂਗ ਚੀਏ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਜੋ ਪੀਲੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਫ਼ਸਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਜਾਨਵਰ, ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚਿੰਨ੍ਹ "ਜ਼ੀ" ਦੀ ਕਾਢ ਕੱਢੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਦਿਨ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਘੜੇ ਗਏ ਉਸ ਦਿਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੂਤਾਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਮੀਂਹ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਿਗਦੀਆਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀਆਂ।^[5]

ਓਰੈਕਲ ਬੋਨ ਲਿਪੀ

ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਰੂਪ ਸ਼ਾਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਸਮੇਂ(ਅੰ. 1200–1050 ਈ.ਪੂ.) ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।^[6]^[7] ਹੱਡੀਆਂ ਉੱਤੇ ਉਕਰੇ ਹੋਏ ਇਹ ਨਿਸ਼ਾਨ 1899 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣੇ ਗਏ। 1928 ਤੱਕ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੇਨਾਨ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਅਨਿਆਂਗ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। 1928 ਤੋਂ 1937 ਤੱਕ ਹੋਈ ਇਸਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ 1.5 ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੱਡੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।^[6]

ਹਵਾਲੇ

↑ Sawndip Sawdenj (古壮字字典; [Dictionary of Ancient Zhuang Characters]), Guangxi Ethnicities Publishing (广西民族出版社), 1989.।SBN 978-7-5363-0614-1.
↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001E-QINU`"'</ref>" does not exist.
↑ "History of Chinese Writing Shown in the Museums". CCTV online. Archived from the original on 2009-11-21. Retrieved 2010-03-20. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
↑ Norman 1988, p. 73.
↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000021-QINU`"'</ref>" does not exist.
↑ ^6.0 ^6.1 Kern 2010, p. 1.
↑ Keightley 1978, p. xvi.

ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.

ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found

[Sawndip_Sawdenj-1] Sawndip Sawdenj (古壮字字典; [Dictionary of Ancient Zhuang Characters]), Guangxi Ethnicities Publishing (广西民族出版社), 1989.।SBN 978-7-5363-0614-1.

[3] Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001E-QINU`"'</ref>" does not exist.

[4] "History of Chinese Writing Shown in the Museums". CCTV online. Archived from the original on 2009-11-21. Retrieved 2010-03-20. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)

[FOOTNOTENorman198873-5] Norman 1988, p. 73.

[6] Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000021-QINU`"'</ref>" does not exist.

[FOOTNOTEKern20101-7] 6.0 ^6.1 Kern 2010, p. 1.

[FOOTNOTEKeightley1978xvi-8] Keightley 1978, p. xvi.

[1]

[lower-alpha 1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]