ਅਦੀਨਾ ਮਸਜਿਦ
ਅਦੀਨਾ ਮਸਜਿਦ ਮਾਲਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਮਸਜਿਦ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਢਾਂਚਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਸਲਤਨਤ ਦੌਰਾਨ ਸਿਕੰਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਹੀ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਅੰਦਰ ਦੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਮਸਜਿਦ ਪਾਂਡੂਆ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਉਮਈਆ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਰੂਪਾਂਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬੰਗਾਲ ਸਲਤਨਤ ਨੇ 1353 ਅਤੇ 1359 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਹਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਮਰਾਜੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਅਦੀਨਾ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ 1373 ਵਿੱਚ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਬਣਤਰਾਂ ਤੋਂ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਇਮਾਰਤ ਕਲਾ[ਸੋਧੋ]
ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ, ਅਰਬ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਸਜਿਦ ਆਪਣੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੂਰੋਂ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਬਾਰੀਕ ਸਟੀਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਜਾਵਟ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਲਬੇ ਦੀ ਚਿਣਾਈ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਇੱਟ, ਪੱਥਰ, ਸਟੂਕੋ ਦੀਆਂ ਕੋਟਿੰਗਾਂ, ਪਲਾਸਟਰ, ਕੰਕਰੀਟ, ਗਲੇਜ਼ਿੰਗ ਜਾਂ ਚੂਨੇ ਦੀ ਸਮੂਥਿੰਗ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪੱਥਰ ਦੇ ਫੁੱਲ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਅੰਦਰਲੇ ਅਤੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਆਰਚਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ।[1] ਇਸਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਮਿਸ਼ਕ ਦੀ ਮਹਾਨ ਮਸਜਿਦ ਵਰਗੀ ਹੈ।[2] ਇਸ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਆਇਤਾਕਾਰ ਹਾਈਪੋਸਟਾਇਲ ਬਣਤਰ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਕਈ ਸੌ ਗੁੰਬਦ ਸਨ। ਢਾਂਚਾ 172 ਗੁਣਾ 97 ਮੀ. ਪੂਰੀ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਾਸਾਨੀਅਨ ਪਰਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਕੇਂਦਰੀ ਨੈਵ ਉੱਤੇ ਇਸਦੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਰਿਬਡ ਬੈਰਲ ਵਾਲਟ ਹੈ, ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਪਹਿਲੀ ਅਜਿਹੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਾਲਟ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਜੋ ਸਾਸਾਨੀਅਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੀ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਨੇ ਸੁਚੇਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫਾਰਸੀ ਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਨ ਦੀ ਨਕਲ ਕੀਤੀ।[3] ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹਾਲ ਪੰਜ ਗਲੀਆਂ ਡੂੰਘੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਉੱਤਰੀ, ਦੱਖਣ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਕੋਠੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤੀਹਰੀ ਗਲੀਆਂ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਇਹਨਾਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ 260 ਥੰਮ੍ਹ ਅਤੇ 387 ਗੁੰਬਦਦਾਰ ਖਾੜੀਆਂ ਸਨ। ਵਿਹੜੇ ਦਾ ਅੰਦਰਲਾ ਹਿੱਸਾ 92 ਆਰਚਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਪੈਰਾਪੇਟ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਰੇ ਖਾੜੀਆਂ ਦੇ ਗੁੰਬਦ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਮਾਰਤ 'ਤੇ ਗਹਿਣਾ ਸਾਧਾਰਨ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖੋਗੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਮੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਉੱਕਰੀ ਵਿਚ ਤੀਬਰਤਾ ਅਤੇ ਚੇਲੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਉੱਚਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮ, ਜੋ ਕਿ ਸੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗੈਲਰੀ ਸੀ, ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਸੁਲਤਾਨ ਦੀ ਕਬਰ ਦਾ ਕਮਰਾ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।[1][4]
ਤਸਵੀਰਾਂ[ਸੋਧੋ]
-
ਅਦੀਨਾ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਅਰਚ ਅਤੇ ਕਾਲਮ। ਇਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸੁਲਤਾਨ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। -
ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਭਾ -
ਸਟੋਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਉਕਰੀ ਹੋਈ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ -
ਸੁਲਤਾਨ ਸਿਕੰਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਮਕਬਰਾ -
-
-
ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਕੋਨਾ -
ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਅੰਦਰ -
ਅਦੀਨਾ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਲਮ, ਜੋ ਹੁਣ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਹੈ।
.jpg)
.jpg)
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 Banerji, Naseem Ahmed (1 January 2002). The Architecture of the Adina Mosque in Pandua, India: Medieval Tradition and Innovation. Edwin Mellen Press. ISBN 9780773472099 – via Google Books.
- ↑ Hasan, Perween (15 August 2007). Sultans and Mosques: The Early Muslim Architecture of Bangladesh. I.B.Tauris. ISBN 9781845113810 – via Google Books.
- ↑ electricpulp.com. "BENGAL – Encyclopaedia Iranica".
- ↑ Datta, Rangan (13 October 2022). "Beauty in ruins: Tracing the history of Pandua's glorious past". The Telegraph. My Kolkata. Retrieved 12 September 2023.