ਕੁਬਰਾ ਨੂਰਜ਼ਈ
ਕੁਬਰਾ ਨੂਰਜ਼ਈ (1932-1986) ਇੱਕ ਅਫਗਾਨ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। ਉਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ, 1965 ਅਤੇ 1969 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀ ਸੀ।[1]
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਨੂਰਜ਼ਈ ਦਾ ਜਨਮ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਨੌਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਕਾਬੁਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸ ਨੇ ਲਾਇਸੀ ਮਲਾਲਾ ਵਿਖੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।[2][3] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨੂਰਜ਼ਈ ਲਾਇਸੀ ਮਲਾਲਾ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ, ਇਸ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱੱਚ ਕਾਬੁਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਫੈਕਲਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।[2] 1958 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਰਾਂਸ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਪੈਰਿਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।[3]
ਉਸਨੇ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਫੈਮੀਨਾਈਨ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[4][5] ਉਹ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਹੋਮ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਦੀ ਡੀਨ ਵੀ ਬਣੀ।[6]
ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਾਰੀਵਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਨੂਰਜ਼ਈ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਰਦਾ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਮਹਾਰਾਣੀ ਹੁਮੈਰਾ ਬੇਗਮ ਨੇ 1959 ਵਿੱਚ ਉਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਸੀ।[4] ਉਹ ਯੂਨੈਸਕੋ ਅਤੇ ਡਬਲਿਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਫਗਾਨ ਡੈਲੀਗੇਟ ਸੀ।[2] ਸੰਨ 1964 ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਹੀਰ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ 1964 ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਖਰਡ਼ੇ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਖਡ਼੍ਹੇ ਹੋਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ।[7]
ਅਗਸਤ-ਸਤੰਬਰ 1965 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੂੰ 1 ਦਸੰਬਰ 1965 ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੁਹੰਮਦ ਹਾਸ਼ਿਮ ਮਾਈਵੰਦਵਾਲ ਦੁਆਰਾ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਮੰਤਰੀ ਬਣੀ।[8] ਉਹ 1969 ਤੱਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਰਹੀ।[9]
ਮਹਿਲਾ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵਜੋਂ, ਉਹ 1977 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਹੰਮਦ ਦਾਉਦ ਖਾਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਲੋਯਾ ਜਿਰਗਾ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।[10]
ਕਦੇ ਵਿਆਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਸ ਦੀ 1986 ਵਿੱਚ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਕਾਰਤੇ ਸੇਹ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[3]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ George Grassmuck, Ludwig W. Adamec & Frances H. Irwin (1969) Afghanistan, Some New Approaches, p319
- ↑ 2.0 2.1 Lucie Street (1967) The Tent Pegs of Heaven: A Journey Through Afghanistan, p168
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Kubra Nurzai, 1932-1986, 1st Woman Minister of Afghanistan Abarzanan
- ↑ 4.0 4.1 Tamim Ansary (2012) Games without Rules: The Often-Interrupted History of Afghanistan
- ↑ Information Bulletin 1960 - Library of Congress, p627
- ↑ The Kabul Times Annual, Volume 1, p15
- ↑ Sarfraz Khan (2013) Politics of policy and legislation affectin g women in Afghanistan: One step forward two steps back Central Asia Journal, Number 73
- ↑ Breaks Barrier Sarasota Herald-Tribune, 2 December 1965
- ↑ Rosemarie Skaine (2010) The Women of Afghanistan Under the Taliban
- ↑ Suad Joseph & Afsāna Naǧmābādī (2003) Encyclopedia of Women and Islamic Cultures: Family, Law and Politics] p788