ਕੇਸ਼ਵ ਦਾਸ
ਕੇਸ਼ਵ ਦਾਸ (ਹਿੰਦੀ: केशवदास) (1555 – 1617) ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ ਸੀ, ਜੋ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰੀਤੀ ਕਾਲ ਦੀ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਰਚਨਾ ਰਸਿਕਪ੍ਰਿਯ ਦੇ ਲੇਖਕ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ।[1] ਉਹ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਕੁੱਲ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕਾਸ਼ੀ ਰਾਮ ਸੀ, ਜੋ ਓੜਛਾ ਨਿਰੇਸ਼ ਮਧੁਕਰਸ਼ਾਹ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਨੇਹੀ ਸੀ। ਮਧੁਕਰਸ਼ਾਹ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮਹਾਰਾਜ ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੇਸ਼ਵ ਦਾ ਮੁੱਖ ਆਸ਼ਰਾ ਸੀ। ਉਹ ਕੇਸ਼ਵ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਗੁਰੂ ਮੰਨਦਾ ਸੀ। ਰਸਿਕਪ੍ਰਿਯ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੇਸ਼ਵ ਓੜਛਾ ਰਾਜਾਤਰਗਤ ਤੁੰਗਾਰਰਾਏ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਬੇਤਵਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਓੜਛਾ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।[2]
ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਕੇਸ਼ਵਦਾਸ ਮਿਸ਼ਰਾ ਇੱਕ ਸੰਧਿਆ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸੀ ਜੋ 1555 [3] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਓਰਛਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਟੀਕਮਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਡਿਤ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਲ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਬੰਧ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਕੇਸ਼ਵਦਾਸ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾਈ ਸ਼ੈਲੀ ਅਪਣਾਈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬ੍ਰਜਭਾਸ਼ਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਚਨਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]- ਰਸਿਕਪ੍ਰੀਆ (1591)
- ਕਵੀਪ੍ਰੀਆ (1601)
- ਨਖਸ਼ਿਖ
- ਛੌਦਮਾਲਾ
- ਰਾਮਚੈਦ੍ਰਿਕਾ (1601)
- ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇਵ ਚਰਿਤਰ (1606)
- ਵਿਗਿਆਨ ਗੀਤਾ (1610)
- ਰਤਨਬਾਵਨੀ
- ਜਹਾਂਗੀਰ ਜਸ-ਚੈਦਿ੍ਕਾ (1612)
ਰਤਨਬਾਵਨੀ ਗ੍ਰੰਥ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਰਚਨਾਕਾਲ ਅਗਿਆਤ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "'केसव' चौंकति सी चितवै". Manaskriti.com. Retrieved 2012-09-19.
- ↑ "Kabir, Tulsi, Raidas, Keshav". Groups.google.com. Retrieved 2012-09-19.
- ↑ Shackle 1996, p. 214