ਕੋਧਰਾ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ


ਕੋਧਰਾ
Paspalum scrobiculatum
ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਰਗੀਕਰਣ edit
Kingdom: Plantae
Clade: Tracheophytes
Clade: Angiosperms
Clade: Monocots
Clade: Commelinids
Order: Poales
Family: Poaceae
Subfamily: Panicoideae
Genus: Paspalum
Species:
P. scrobiculatum
Binomial name
Paspalum scrobiculatum

L.
Synonyms

Panicum frumentaceum Rottb.

ਪਾਸਪਲਮ ਸਕ੍ਰੋਬੀਕੁਲੇਟਮ, ( Paspalum scrobiculatum) ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੋਡੋ ਬਾਜਰਾ ਜਾਂ ਕੋਧਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, [1] [2] [3] ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਫਸਲ ਅਨਾਜ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ( ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਗੀ (ਫਿੰਗਰ ਬਾਜਰੇ, ਇਲੇਯੂਸਿਨ ਕੋਰਾਕਾਨਾ ) ਸਮਝ ਕੇ ਧੋਖਾ ਨਹੀਂ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।) [4] [5] ] [6] ਅਤੇ ਭਾਰਤ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਵੀਅਤਨਾਮ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਿੱਥੋਂ ਇਹ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਦੀ ਪਠਾਰ ਦੇ ਅਪਵਾਦ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਫਸਲ ਵਜੋਂ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੋਜਨ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [7] ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਖ਼ਤ ਫਸਲ ਹੈ ਜੋ ਸੋਕਾ ਵੀ ਸਹਾਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਬਚ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਨਹੀਂ ਬਚ ਸਕਦੀਆਂ, ਅਤੇ 450-900 ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਕਿਲੋ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।  [8] ਕੋਧਰੇ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ।

ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਤੇਲਗੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਰੀਕੇਲੂ, ਤਾਮਿਲ ਵਿੱਚ ਵਰਾਗੂ, ਮਲਿਆਲਮ ਵਿੱਚ ਵਰਕ (വരക്), ਕੰਨੜ ਵਿੱਚ ਅਰਕਾ, ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਕੋਡੋ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕੋਧਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵਰਣਨ[ਸੋਧੋ]

ਕੋਧਰਾ ਇੱਕ ਮੋਨੋਕੋਟ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਘਾਹ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ ਜੋ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਵਧਦਾ ਹੈ। [9] ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਹੈ ਜੋ 4-6 ਰੇਸਮੇਜ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ 4-9  ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਲੰਬੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਪਤਲੇ, ਹਲਕੇ ਹਰੇ ਪੱਤੇ 20 ਤੋਂ 40 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਲੰਬਾਈ ਤੱਕ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੀਜ ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਅੰਡਾਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਲਗਭਗ 1.5 mm ਚੌੜੇ ਅਤੇ ਲੰਬਾਈ ਵਿੱਚ 2 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਉਹ ਹਲਕੇ ਭੂਰੇ ਤੋਂ ਗੂੜ੍ਹੇ ਸਲੇਟੀ ਰੰਗ ਤੱਕ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੋਧਰਾ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਖੋਖਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਅੰਤਰ-ਫਸਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। [8]

ਇਤਿਹਾਸ, ਭੂਗੋਲ ਅਤੇ ਨਸਲੀ ਵਿਗਿਆਨ[ਸੋਧੋ]

ਪੇਰਾਡੇਨੀਆ ਰਾਇਲ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਗਾਰਡਨ ਵਿਖੇ

ਪਾਸਪਲਮ ਸਕ੍ਰੋਬੀਕੁਲੇਟਮ ( ਕਿਸਮ ਸਕ੍ਰੋਬੀਕੁਲੇਟਮ ) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਫਸਲ ਵਜੋਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਸਪਲਮ ਸਕ੍ਰੋਬੀਕੁਲੇਟਮ (ਕਿਸਮ ਕਾਮਰਸੋਨੀ) ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਦੇਸੀ ਜੰਗਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ। [8] ਕੋਡੋ ਬਾਜਰਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗਊ ਘਾਹ, ਚੌਲਾਂ ਦਾ ਘਾਹ, ਡਿਚ ਬਾਜਰਾ, ਨੇਟਿਵ ਪਾਸਪਲਮ, ਜਾਂ ਇੰਡੀਅਨ ਕਰਾਊਨ ਗ੍ਰਾਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਪਤ ਖੰਡੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ 3000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਲਿਆ ਸੀ। [10] ਇਸ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ. ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੂੰ ਵਰਕੂ ਜਾਂ ਕੂਵਾਰਕੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਡੋ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਡਰਾ (ਪੌਦੇ ਦਾ ਹਿੰਦੀ ਨਾਮ) ਦਾ ਇੱਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਰੂਪ ਹੈ, । ਇਹ ਸਾਲਾਨਾ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਧੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਭੋਜਨ ਫਸਲ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੰਗਲਾਂ ਪੌਧੇ ਹੈ ਜੋ ਸਦੀਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੂੰ ਅਕਾਲ ਪੈਣ ਦੇ ਵਕਤ ਭੋਜਨ ਵਜੋਂ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [11] ਅਕਸਰ ਇਹ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨ ਵਜੋਂ ਉੱਗਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਇਸ 'ਤੇ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਫ਼ਸਲ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਵੀਂ ਫ਼ਸਲ ਵਜੋਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। [11] ਦੱਖਣੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਬੂਟੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [12]

ਸਿੱਖ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਯਾਤਰਾ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਤਰਖਾਣ ਦੇ ਘਰ ਐਮਨਾਬਾਦ (ਹੁਣ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ , ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਗਏ ਤੇ ਉੱਥੇ ਕੋਧਰੇ ਦੀ ਰੋਟੀ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜੋ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਜਿਹੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦਾ ਉਦੋਂ ਨਿੱਤ ਦਾ ਭੋਜਨ ਸੀ।[13][14]

ਉਗਾਉਣ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੁਰੀ ਸ਼ਰਤਾਂ[ਸੋਧੋ]

ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਦਰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੈਲਾਅ ਕੇ ਬੀਜਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕਤਾਰ ਲਾਉਣ ਨਾਲ। ਇਸਦੀ ਤਰਜੀਹੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਬਹੁਤ ਉਪਜਾਊ, ਮਿੱਟੀ-ਅਧਾਰਤ ਮਿੱਟੀ ਹੈ। ਕਿਸਮ ਸਕ੍ਰੋਬੀਕੁਲੇਟਮ ਆਪਣੇ ਜੰਗਲੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਨਾਲੋਂ ਸੁੱਕੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਲਗਭਗ 800-1200 ਮਿਲੀਮੀਟਰ  ਸਲਾਨਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਉਪ-ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਸੁੱਕੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਲਈ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ। [15] [8] ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਲਈ ਦੂਜੇ ਪੌਦਿਆਂ ਜਾਂ ਨਦੀਨਾਂ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ, ਇਹ ਅਪੋਸ਼ਟਿਕ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ ਖਾਦ ਨਾਲ ਸਿੰਜੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। [8] ਸਰਵੋਤਮ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਲਈ 40  ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਪਲੱਸ 20 ਕਿਲੋ ਫਾਸਫੋਰਸ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। 1997 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੀਵਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ ਵਿੱਚ ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾ ਖਾਦ ਮੁਕਾਬਲੇ ਖਾਧ ਨਾਲ 72% ਵਾਧਾ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। (ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸੈਕਸ਼ਨ "ਹੋਰ ਖੇਤੀ ਮੁੱਦੇ" ਦੇਖੋ)। ਕੋਡੋ ਬਾਜਰਾ ਅਨੁਕੂਲ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਪੂਰੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਅੰਸ਼ਕ ਛਾਂ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਇਸਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਤਾਪਮਾਨ 25-27 ਹੈ °C ਇਸ ਨੂੰ ਪੱਕਣ ਅਤੇ ਵਾਢੀ ਤੱਕ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [8]

ਹੋਰ ਖੇਤੀ ਮੁੱਦੇ[ਸੋਧੋ]

ਕੋਡੋ ਬਾਜਰਾ ਦੇ ਪੱਕਣ ਸਮੇਂ ਅਨਾਜ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਸੀਮਤ ਖਾਦ ਪਾਉਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਖਾਦ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਜੋਰਦਾਰ ਵਾਧੇ ਦੇ ਨਾਲ ਲੋਜਿੰਗ ਦਾ ਜੋਖਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਖਾਧ ਦਾ 14-22 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਸੰਤੁਲਨ ਹੈ ।ਲੋਜਿੰਗ . ਭਾਰੀ ਬਾਰਸ਼ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [16] ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਕਟਾਈ ਘਾਹ ਦੇ ਡੰਡੇ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਭੂਸੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਰਗੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।।ਮੌਸਮ ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਸਹੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੁੱਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਥਰੈਸ਼ਿੰਗ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਭੁਸਕੀ ਹਟਾਉਣਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਨੂੰ ਭੂਸੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਔਖਾ ਅਨਾਜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [17]

ਤਣਾਅ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ[ਸੋਧੋ]

ਕੋਡੋ ਬਾਜਰਾ ਮਾਮੂਲੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਕਿਸਮ ਸਕ੍ਰੋਬੀਕੁਲੇਟਮ ਨੂੰ ਵਧਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦੀ ਸੋਕਾ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ। [8] ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਰੀ ਖੇਤ ਖਾਦ , ਖਾਦ ਪਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਢੁਕਵੇਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਘੱਟ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੰਗਲੀ ਕਿਸਮ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦਲਦਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। [8]

ਪਾਸਪਲਮ ਐਰਗੋਟ ਇੱਕ ਉੱਲੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਲੀ ਦੇ ਕਠੋਰ ਪੁੰਜ, ਜਿਸਨੂੰ ਸਕਲੇਰੋਟੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਦਾਣੇ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਉੱਗਣਗੇ। [8] ਇਹਨਾਂ ਸੰਖੇਪ ਉੱਲੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਖਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘਾਤਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਂਦਰੀ ਨਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਤਸ਼ਾਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਲੱਛਣ ਜਲਦੀ ਫੜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਟੋਰੇਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉੱਲੀ ਦੇ ਬੀਜਾਣੂ ਦੂਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। [8]

ਖਪਤ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ[ਸੋਧੋ]

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਨੂੰ ਆਟੇ ਵਿੱਚ ਪੀਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਲਵਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [8] ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਚੌਲਾਂ ਵਾਂਗ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਸ਼ੂਆਂ, ਬੱਕਰੀਆਂ, ਸੂਰਾਂ, ਭੇਡਾਂ ਅਤੇ ਮੁਰਗੀਆਂ ਲਈ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਲਈ ਵੀ ਵਧੀਆ ਵਿਕਲਪ ਹੈ। [12] ਹਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਕਿਸਮ ਸਕ੍ਰੋਬੀਕੁਲੇਟਮ ਪਹਾੜੀ ਢਲਾਣਾਂ 'ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਹੋਰ ਘਾਹ ਨਹੀਂ ਉੱਗਦੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧਦਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਉਗਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। [12] ਇਸ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਟੌਤੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਪਹਾੜੀ ਪਲਾਟਾਂ 'ਤੇ ਘਾਹ ਦੇ ਬੰਧਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਉਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਅਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭੋਜਨ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚੰਗੀ ਕਵਰ ਫਸਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। [8]

ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ[ਸੋਧੋ]

ਕੋਡੋ ਬਾਜਰਾ ਇੱਕ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਅਨਾਜ ਹੈ ਅਤੇ ਚੌਲਾਂ ਜਾਂ ਕਣਕ ਦਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਬਦਲ ਹੈ। ਇਹ ਅਨਾਜ 11% ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜੋ 9 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ 100 ਗ੍ਰਾਮ ਖਪਤ ਤੇ 9 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। [18] ਇਹ 10 ਗ੍ਰਾਮ (37-38%) ਫਾਈਬਰ ਨਾਲ ਇਹ ਫ਼ਾਈਬਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਜੋ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਤੀ 100 ਗ੍ਰਾਮ ਕੇਵਲ .2 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਣਕ, ਜੋ 1.2/100 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਉਚਿਤ ਫਾਈਬਰ ਸਰੋਤ ਭੁੱਖ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ. ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਵਿੱਚ 66.6 ਗ੍ਰਾਮ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਅਤੇ 353 ਕਿਲੋਕੈਲੋਰੀ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਤੀ 100 ਗ੍ਰਾਮ ਅਨਾਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਦੂਸਰੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬਾਜਰਿਆਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ 100 ਗ੍ਰਾਮ 3.6 ਗ੍ਰਾਮ ਚਰਬੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹਤੇ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 0.5/100 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ ਆਇਰਨ   ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ 27/100 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। [18] ਕੋਡੋ ਬਾਜਰੇ ਵਿੱਚ ਪੌਲੀਫੇਨੌਲ ਦੀ ਉੱਚ ਮਾਤਰਾ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਕੰਪਾਊਂਡ ਹੈ। [19]


ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. ↑ A. E. Grant (1898), "Poisonous Koda millet". Letter to Nature, volume 57, page 271.
  2. ↑ Harry Nelson Vinall(1917), Foxtail Millet: Its Culture and Utilization in the United States. Issue 793 of Farmers' bulletin, U.S. Department of Agriculture. 28 pages.
  3. ↑ Sabelli, Paolo A.; Larkins, Brian A. (2009). "The Development of Endosperm in Grasses". Plant Physiology. 149 (1). American Society of Plant Biologists (ASPB): 14–26. doi:10.1104/pp.108.129437. ISSN 0032-0889. PMC 2613697. PMID 19126691.
  4. ↑ Bastola, Biswash Raj; Pandey, M.P.; Ojha, B.R.; Ghimire, S.K.; Baral, K. (2015-06-25). "Phenotypic Diversity of Nepalese Finger Millet (Eleusine coracana (L.) Gaertn.) Accessions at IAAS, Rampur, Nepal". International Journal of Applied Sciences and Biotechnology. 3 (2): 285–290. doi:10.3126/ijasbt.v3i2.12413. ISSN 2091-2609.
  5. ↑ LI-BIRD (2017). "Released and promising crop varieties for mountain agriculture in Nepal" (PDF).
  6. ↑ LI-BIRD (2017). "Released and promising crop varieties for mountain agriculture in Nepal" (PDF).
  7. ↑ |"Millets". Earth360. (2010-13). http://earth360.in/web/Millets.html
  8. ↑ 8.00 8.01 8.02 8.03 8.04 8.05 8.06 8.07 8.08 8.09 8.10 8.11 Heuzé V., Tran G., Giger-Reverdin S., 2015. Scrobic (Paspalum scrobiculatum) forage and grain. Feedipedia, a programme by INRA, CIRAD, AFZ and FAO. https://www.feedipedia.org/node/401 Last updated on October 6, 2015, 12:07
  9. ↑ "Kodomillet". United States Department of Agriculture. (No date given, accessed November 11, 2013). http://plants.usda.gov/core/profile?symbol=Pasc6
  10. ↑ "Kodo millet". International Crop Research Institute for the Semi-Arid Tropics. (December 4, 2013). http://www.icrisat.org/crop-kodomillet.htm Archived 2013-12-11 at the Wayback Machine.
  11. ↑ 11.0 11.1 Board on Science and Technology for International Development, Office of International Affairs, National Research Council. "Kodo Millet". Lost Crops of Africa; Volume 1: Grains. (1996). http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=2305&page=249
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 "Paspalum scrobiculatum (grass)." Global Invasive Species Database. (2010). http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=1423&lang=EN Archived 2013-12-14 at the Wayback Machine.
  13. ↑ "ਕੋਧਰੇ ਤੌਂ ਵਧੀਆ ਕੋਈ ਅੰਨ ਨਹੀਂ". YouTube. Retrieved 1 February 2023.
  14. ↑ "ਕੋਧਰੇ ਦੀ ਰੋਟੀ --- ਡਾ. ਹਰਸ਼ਿੰਦਰ ਕੌਰ - sarokar.ca". sarokar.ca. Retrieved 2023-02-02.
  15. ↑ "Agroclimatic Zones". Production Estimates and Crop Assessment Division Foreign Agricultural Service. (2013). http://www.fas.usda.gov/pecad2/highlights/2002/10/ethiopia/baseline/Eth_Agroeco_Zones.htm Archived 2013-12-14 at the Wayback Machine.
  16. ↑ Johns, M. "Millet for Forage Use: Frequently asked Questions". Alberta Agriculture and Rural Development. (2007). http://www1.agric.gov.ab.ca/$department/deptdocs.nsf/all/faq8355
  17. ↑ "Report on Survey of Post-Harvest Technology and Constraints Faced by Women Farmers related to Small Millets and Associated Crops". DHAN Foundation. (2011). http://www.dhan.org/smallmillets/docs/report/PHT_final_report.pdf
  18. ↑ 18.0 18.1 "Millets: Future of Food & Farming". Millet Network of India. (No date given, accessed November 13th 2013.) http://www.swaraj.org/shikshantar/millets.pdf Archived 2013-04-12 at the Wayback Machine.
  19. ↑ Hedge, P.S.; Chandra, T.S. (2005). "ESR spectroscopic study reveals higher free radical quenching potential in kodo millet (Paspalum scrobiculatum) compared to other millets". Food Chemistry. 92: 177–182. doi:10.1016/j.foodchem.2004.08.002.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]

https://www.youtube.com/watch?v=Ih0EKRocRYs&t=542s

"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਕੋਧਰਾ&oldid=742880" ਤੋਂ ਲਿਆ