ਕੋਮਾਂਚ
ਕੋਮਾਂਚ /kəˈmæntʃi/ ਜਾਂ Nʉmʉnʉʉ ( ਫਰਮਾ:Lang-com , "ਲੋਕ" [1] ) ਅਜੋਕੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮੂਲ ਅਮਰੀਕੀ ਕਬੀਲਾ ਹੈ। ਕੋਮਾਂਚ ਲੋਕ ਅੱਜ ਸੰਘੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੋਮਾਂਚ ਨੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਲਾਟਨ, ਓਕਲਾਹੋਮਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਭਾਸ਼ਾ[ਸੋਧੋ]
ਕੋਮਾਂਚ ਭਾਸ਼ਾ ਕਬਾਇਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਾਂ-ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ੋਸ਼ੋਨੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਸੀ, ਪਰ ਵੱਖਰੀ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ। [2] ਕੋਮਾਂਚ ਲੋਕ ਕਦੇ ਮਹਾਨ ਬੇਸਿਨ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ੋਨ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ।
ਇਲਾਕਾ[ਸੋਧੋ]
18ਵੀਂ ਅਤੇ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਕੋਮਾਂਚ ਕਬਾਇਲੀ ਲੋਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਟੈਕਸਾਸ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਨਿਊ ਮੈਕਸੀਕੋ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਕੋਲੋਰਾਡੋ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਕੰਸਾਸ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਓਕਲਾਹੋਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸਨ। ਸਪੇਨੀ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੈਕਸੀਕਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕੋਮਾਨਚੇਰੀਆ ਕਿਹਾ।
ਕੰਮ ਧੰਦੇ[ਸੋਧੋ]
18ਵੀਂ ਅਤੇ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਕੋਮਾਂਚੇ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਤੇ ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਗੁਆਂਢੀ ਮੂਲ ਅਮਰੀਕੀ ਲੋਕਾਂ, ਅਤੇ ਸਪੈਨਿਸ਼, ਫ੍ਰੈਂਚ, ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਬਸਤੀਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੂਰਪੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ, ਕੋਮਾਂਚ ਕਬਾਇਲੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗੁਆਂਢੀ ਮੂਲ ਅਮਰੀਕੀ ਕਬੀਲਿਆਂ 'ਤੇ ਜੰਗ ਛੇੜ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਛਾਪੇ ਮਾਰੇ। [3] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਦੂਜੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਤੋਂ ਗ਼ੁਲਾਮਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ੁਲਾਮ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਅਤੇ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ) ਮੈਕਸੀਕਨ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ, ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬੀਲੇ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਇਆ। [4] ਸਪੈਨਿਸ਼, ਮੈਕਸੀਕਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਵਸਨੀਕਾਂ 'ਤੇ ਛਾਪੇ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੰਧਕ ਕੋਮਾਂਚ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। [5] ਕੋਮਾਂਚੇ ਭਾਸ਼ਾ ਮਹਾਨ ਮੈਦਾਨੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਚੋਟੀ ਤੇ ਹੈ। [6]
ਯੂਰਪੀਅਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਯੁੱਧ, ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੋਮਾਨਚੇਰੀਆ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਕਰਕੇ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੋਮਾਂਚੇ ਨੂੰ 1870 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਾਖਵੇਂਕਰਨ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
21ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ, ਕੋਮਾਂਚ ਕਬਾਇਲੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ 17,000 ਮੈਂਬਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 7,000 ਲਾਟਨ, ਫੋਰਟ ਸਿਲ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਓਕਲਾਹੋਮਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੋਮਾਂਚੇ ਹੋਮਕਮਿੰਗ ਸਲਾਨਾ ਡਾਂਸ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਵਾਲਟਰਜ਼, ਓਕਲਾਹੋਮਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। [7]
ਵਤੀਰਾ[ਸੋਧੋ]
ਅਮਰੀਕਾ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਮੂਲਵਾਸੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕੋਮਾਂਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਬੜੇ ਮਿਲਣਸਾਰ ਅਤੇ ਮਖੌਲੀ਼ਏ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਨਿੱਘੇ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲ਼ੇ, ਉਦਾਰ ਅਤੇ ਸਾਊ ਲੋਕ ਸਨ। ਟੈਕਸਾਸ ਸੂਬੇ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ-ਏਜੰਟ ਰੋਬਰਟ ਸਿੰਪਸਨ ਨੇਬਰਜ਼ ਮੂਲਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ 'ਸੰਧੀ' ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਮੂਲ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਖੌਤੀ ਰਖਵਾਲੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।1840ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਕੋਮਾਂਚਾਂ ਬਾਰੇ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਜਾਨਣ, ਸਮਝਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਗਿਆ। 1847 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਪੈਸ਼ਲ ਇੰਡੀਨ ਏਜੰਟ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੋਮਾਂਚਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਲਿਆ। ਕੋਮਾਂਚ ਲੋਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਸ਼ਿਕ ਅਤੇ ਸਦਾ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲ਼ੇ ਲੋਕ ਸਨ। 1853 ਵਿੱਚ ਰਾਬਰਟ ਨੇਬਰਜ਼ ਨੇ ਕੋਮਾਂਚੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹਦਿਲੀ਼ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ "ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਉਹ ਐਨੇ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਅਤੇ ਬੇਬਾਕ ਨਾਲ਼ ਹਨ ਕਿ ਵੇਖਣ ਆਲ਼ੇ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਭੰਗ ਦੇ ਭਾਣੇ ਲੁਟਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਜ਼ਾਇਦਾਦ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਬਾਇਲੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਨਿਰਛਲ ਬੇਬਾਕੀ, ਜ਼ਮੀਨ-ਜਾਇਦਾਦ ਪ੍ਰਤੀ ਉਪਰਾਮਤਾ ਅਤੇ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਹੀ ਅਖ਼ੀਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ।[8]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Home | Comanche Nation". comanchenation.com. Retrieved 2022-08-20.
- ↑ Jean Ormsbee Charney.
- ↑ Fowles, Severin, Arterberry, Lindsay Montgomery, Atherton, Heather (2017), "Comanche New Mexico: The Eighteenth Century," in New Mexico and the Pimeria Alta, Boulder: University Press of Colorado, pp. 158–160.
- ↑ Kavanagh, Thomas W. "Comanche (tribe)". The Encyclopedia of Oklahoma History and Culture. Oklahoma Historical Society. Retrieved 23 December 2021.Kavanagh, Thomas W. "Comanche (tribe)".
- ↑ Marez, Curtis (June 2001). "Signifying Spain, Becoming Comanche, Making Mexicans: Indian Captivity and the History of Chicana/o Popular Performance". American Quarterly. 53 (2): 267–307. doi:10.1353/aq.2001.0018.
- ↑ Hämäläinen, Pekka. The Comanche Empire. NewHaven and London: Yale University Press. p. 171. ISBN 978-0-300-15117-6.
- ↑ "The Homecoming Dance". Comanche Nation official website. Retrieved 2017-07-11.
- ↑ ਬੁਧੀਜੀਵੀ ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਬੇਗਾ