ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਤਿਕੋਣ
ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਤਿਕੋਣ ਉੱਤਰੀ ਆਕਾਸ਼ੀ ਗੋਲਾਅਰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਾਰਾ ਮੰਡਲ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਪਨਿਕ ਤਿਕੋਣ ਦੇ ਕੋਨਿਆਂ ਉਪਰ ਸ਼ਰਵਣ, ਡੇਨੇਬ ਅਤੇ ਅਭਿਜੀਤ ਤਾਰੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਇਸ ਦੇ ਤਾਰਾਮੰਡਲ (ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਅਕੂਲਾ, ਸਿਗਨਸ ਅਤੇ ਲਾਇਰਾ) ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚਮਕਦਾਰ ਤਾਰੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਝੁਕਉ + 45° ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ + 9° ਹੈ ਭਾਵ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਉੱਤਰੀ ਗੋਲਿਸਫਾਇਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਗੋਲਾਅਰਧ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਕੂਲਾ ਅਤੇ ਸਿਗਨਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤਾਰੇ ਇੱਕ ਹੰਸ ਦੇ ਬਾਜ਼ ਅਤੇ ਪੂਛ ਦੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਤਿਕੋਣ ਵਿੱਚ ਉੱਕਰੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਤਿਕੋਣ ਦੀ ਉਚਾਈ ਨੂੰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਛੋਟੇ ਤਾਰਾਮੰਡਲ, ਸਾਗਿੱਟਾ ਅਤੇ ਵੁਲਪੇਕੁਲਾ, ਤਿਕੋਣ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਕੂਲਾ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਿਗਨਸ ਅਤੇ ਲਾਇਰਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀ ਲੇਖਕ ਐਚ. ਏ. ਰੇ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪੈਟਰਿਕ ਮੂਰ ਨੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਸੀ।[1] ਇਹ ਨਾਮ 1913 ਤੱਕ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਗਾਈਡਬੁੱਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[2] ਆਸਟ੍ਰੀਆ ਦੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਓਸਵਾਲਡ ਥਾਮਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਗਰੋਸ ਡ੍ਰੈਇਕ (ਮਹਾਨ ਤਿਕੋਣ) ਅਤੇ 1934 ਵਿੱਚ ਸੋਮਰਲਿਚਸ ਡ੍ਰੈਇਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀ ਜੋਸਫ਼ ਜੋਹਾਨ ਵਾਨ ਲਿਟਰੋ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਐਟਲਸ (1866) ਦੇ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ "ਪ੍ਰਤੱਖ ਤਿਕੋਣ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋਹਾਨ ਐਲਰਟ ਬੋਡੇ ਨੇ 1816 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋਡ਼ਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਿਨਾਂ ਲੇਬਲ ਦੇ। ਇਹ ਉਹੀ ਤਾਰੇ ਹਨ ਜੋ ਚੀਨੀ ਕਥਾ 'ਦ ਕਾਊਹਰਡ ਐਂਡ ਦ ਵੀਵਰ ਗਰਲ' ਵਿੱਚ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ 2,600 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਿੱਕਸੀ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿੱਕਸੀ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਤਾਨਾਬਾਤਾ, ਚਿਲਸੋਕ ਅਤੇ ਥਾਤ ਟੱਚ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਜਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਰਸਮੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਇਨਰਸ਼ੀਅਲ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਅਤੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨੇ ਮਿਲਟਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਨੇਵੀਗੇਟਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ "ਨੇਵੀਗੇਟਰ ਦਾ ਤਿਕੋਣ" ਕਿਹਾ।[3]
ਦਿੱਖ[ਸੋਧੋ]
ਮੱਧ ਤੋਂ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਤੱਕਃ
- ਤਿਕੋਣ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਗਰਮੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 27ਵੇਂ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੇ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸੂਰ੍ਯੋਦਯ ਉੱਤੇ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰਬੀ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
- ਪਤਝਡ਼ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ, ਇਹ ਜਨਵਰੀ ਤੱਕ ਪੱਛਮੀ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਮੱਧ-ਦੱਖਣੀ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਤੋਂ, ਉੱਪਰ ਦੱਸੇ ਗਏ ਸਿਖਰ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਤਾਰਾ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਤਿਕੋਣ ਦੇ ਤਾਰੇ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ਰਵਣ ਅਤੇ ਅਭਿਜੀਤ ਦੋਵੇਂ ਨੀਲੇ-ਚਿੱਟੇ, ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੇ ਏ-ਕਿਸਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤਰਤੀਬ ਤਾਰੇ ਹਨ ਜੋ ਸੂਰਜ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡੇਨੇਬ ਇੱਕ ਚਿੱਟਾ ਸੁਪਰਜਾਇੰਟ ਤਾਰਾ ਹੈ ਜੋ 100 ਗੁਣਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੂਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਗਲੈਕਸੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਚਮਕਦਾਰ ਤਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
| ਨਾਮ | ਤਾਰਾਮੰਡਲ | ਪ੍ਰਤੱਖ ਮਾਤਰਾ | ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ (L) |
ਸਪੈਕਟ੍ਰਲ ਕਿਸਮ | ਦੂਰੀ (ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ) |
ਰੇਡੀਅਸ (R) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ਅਭਿਜੀਤ | ਲਾਇਰਾ | 0.03 | 52 | A0 V | 25 | 2. 36 ਤੋਂ 2.82 |
| ਡੇਨਿਬ | ਸਿਗਨਸ | 1.25 | 200,000 | A2 Ia | 3550 | 203 ± 17 |
| ਸ਼ਰਵਣ | ਅਕੂਲਾ | 0.77 | 10 | A7 V | 16.6 | 1. 63 ਤੋਂ 2. |
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Patrick Moore (20 October 1983). Patrick Moore's History of astronomy. Macdonald. ISBN 978-0-356-08607-1.
- ↑ Alice Mary Matlock Griffiths (1913), The Stars and Their Stories: A Book for Young People.
- ↑ Lt. Col. William E. Hubert, USAF (Ret.) (December 1, 2006). "Chapter Eleven: "Triple Rated" Copilot, (Ugh)!". Pilot Here Or Pile It There: A Memoir. AuthorHouse. p. 115. ISBN 978-142595689-9.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- ਕੈਰੀ ਮੈਗਰੂਡਰ ਦੁਆਰਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਕਾਸ਼ਕ ਘਟਨਾ 'ਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਤਿਕੋਣ
- ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਤਿਕੋਣ
- ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਤਿਕੋਣ DavidDarling.info ਉੱਤੇ
- ਨਾਸਾ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦਿਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰਃ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਤਿਕੋਣ (25 ਜੂਨ 2010)
- ਨਾਸਾ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦਿਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰਃ ਮਹਾਨ ਕੰਧ ਉੱਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਤਿਕੋਣ (3 ਜੁਲਾਈ 2017)