ਗੁੰਮਾ (ਪੌਦਾ)
| |
| ਲਿਊਕਾਸ ਐਸਪੇਰਾ (ਗੁੰਮਾ) |
|---|
ਗੁੰਮਾ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਨਾਮ: Leucas aspera; ਲਿਊਕਾਸ ਐਸਪੇਰਾ) ਲਮੀਏਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਮ ਨਾਮ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਥੰਬਾਈ, ਥੁੰਬਾ, ਗੁੰਮਾ (ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਯੋਗਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਇਹ ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਕਰਕੇ ਨਦੀਨ ਵਜੋਂ ਉੱਗਦਾ ਹੈ।
ਨਿਵਾਸ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ[ਸੋਧੋ]
ਲਿਊਕਾਸ ਐਸਪੇਰਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਅਤੇ ਜਾਵਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2] ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਬੂਟੀ ਹੈ।
ਲਿਊਕਾਸ ਐਸਪੇਰਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁੱਕੀ, ਖੁੱਲ੍ਹੀ, ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੂੜੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[3]
ਵਰਤੋਂ[ਸੋਧੋ]
ਭੋਜਨ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਇੱਕ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਹੈ ਜੋ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਬੂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ[ਸੋਧੋ]
ਲਿਊਕਾਸ ਐਸਪੇਰਾ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਫੰਗਲ, ਪ੍ਰੋਸਟਾਗਲੈਂਡਿਨ ਇਨ੍ਹੀਬੀਟਰੀ, ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ, ਐਂਟੀਮਾਈਕਰੋਬਾਇਲ, ਐਂਟੀਨੋਸਾਈਸੈਪਟਿਵ ਅਤੇ ਸਾਈਟੋਟੌਕਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਹੋਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲਿਊਕਾਸ ਐਸਪੇਰਾ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸੱਪ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਐਂਟੀਪਾਇਰੇਟਿਕ ਵੀ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਹੈ ਜੋ ਬੁਖਾਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਮੂਲਮ (ਪੌਦੇ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਬੀਜ, ਜੜ੍ਹਾਂ, ਉਗ, ਸੱਕ ਜਾਂ ਪੱਤੇ) ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਨਾਲ ਬਣੀ ਭਾਫ਼ ਨੂੰ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਜੂਸ ਦੀ ਵਰਤੋ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਲਾਗ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ[ਸੋਧੋ]
ਲਿਊਕਾਸ ਐਸਪੇਰਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਜਾਦੂ-ਟੂਣੇ ਵਿਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ [1] Archived 2018-06-02 at the Wayback Machine., Prajapati MS, Patel JB, Modi K, Shah MB. Leucas aspera: A review. Phcog Rev [serial online] 2010 [cited 2012 Apr 28];4:85-7. Available from: http://www.phcogrev.com/text.asp?2010/4/7/85/65330 Archived 2018-06-02 at the Wayback Machine. .
- ↑ R. Srinivasan (2011). "Leucas Aspera - Medicinal Plant: A Review" (PDF). International Journal of Pharma and Bio Sciences. 2 (1): 153–159.
- ↑ [2], StuartXchange, Philippine Medicinal Plants.