ਗੌੜ (ਨਗਰ)
| ਗੌੜ | |
|---|---|
| গৌড় | |
 ਗੌਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਰਵਾਜ਼ਾ | |
| ਹੋਰ ਨਾਂ | ਲਖਤੌਨੀ |
| ਟਿਕਾਣਾ | ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, |
| ਕਿਸਮ | ਬੰਦੋਬਸਤ |
| ਲੰਬਾਈ | 7 1/8 ਕਿ.ਮੀ. |
| ਚੌੜਾਈ | 1 – 2 ਕਿ.ਮੀ |
| ਰਕਬਾ | 20 ਤੋਂ 30 km2 |
| ਅਤੀਤ | |
| ਸਥਾਪਨਾ | 15ਵੀਂ ਸਦੀ (ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸੰਬੰਧੀ ਕੋਈ ਸਪਸ਼ਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।) |
| ਉਜਾੜਾ | 16ਵੀ ਸਦੀ |
| ਜਗ੍ਹਾ ਬਾਰੇ | |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | <!-- example |
ਗੌੜ (ਆਧੁਨਿਕ ਨਾਮ) ਜਾਂ "ਲਸਮਣਵਤੀ '(ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਨਾਮ) ਜ" ਲਖਤੌਨੀ "(ਮੱਧਕਾਲੀ ਨਾਮ) ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਮਾਲਦਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਮਹਾਂਕਵੀ ਜੈਦੇਵ, ਕਵੀ ਗੋਵਰਧਨਚਾਰੀਆ ਅਅਤੇ ਧਪਈ, ਵਿਆਕਰਨਕਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ਕਾਰ ਹਲਾਯੁਧ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਇਸ ਨਗਰ ਨਾਲ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਖੰਡਰ ਮਾਲਦਾ, ਬੰਗਾਲ ਦੇ 10 ਮੀਲ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹਨ।
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
[ਸੋਧੋ]ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕਸ਼ੀਪੁਰੀ, ਵਰੇਂਦਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮਨਵਤੀ ਕਾਲਕ੍ਰਮ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਬੰਗਾਲ (13 ਵੀਂ ਸਦੀ) ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਗੌਡ ਅਤੇ ਕਦੇ ਪੰਡੁਆ ਰਹੀ। ਪੰਡੁਆ ਗੌੜ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 20 ਮੀਲ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਸ ਮੱਧ-ਵਰਗੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖੰਡਰ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੰਡਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਵੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਮਸਜਿਦਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
1575 ਈ.ਵਿਚ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੇ ਗੌੜ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਪਾਂਡੂਆ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਗੌੜ ਨੂੰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੌੜ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਕਾਰਨ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਵਾਸੀ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਏ। ਪਾਂਡੁਆ 'ਚ ਵੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੋਨੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਰਬਾਦ ਹੋਏ ਸਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੌੜ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਖੜੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਸਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਚਹਿਲ ਪਹਿਕ ਸੀ। ਪਰ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਉਜੜ ਗਿਆ ਤੇ ਸੜਕ 'ਤੇ ਘਾਹ ਵਧਣ ਲੱਗਾ, ਆਏ ਇੱਥੇ ਹਿੰਸਕ ਜਾਨਵਰ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗੇ। ਗੰਗਾ ਤੋਂ ਗੌਡ ਤੱਕ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਹੁਣ ਸੰਘਣੀ ਜੰਗਲ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 309 ਸਾਲਾਂ ਤਕ, ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਖੰਡਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ, ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਖੁਦਾਈ ਰਾਹੀਂ ਪੁਰਾਤਨ ਮਹਿਮਾ ਦਾ ਚਾਨਣ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਲਖਨੌਤੀ ਵਿੱਚ 8 ਵੀਂ, 10 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪਾਲ ਸ਼ਾਸ਼ਕ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਸੀ ਅਤੇ 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਸੇਨ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੌੜ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਥੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਠੋਸ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਤੀਬਰਤਾ ਹਨ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਸਮਗਰੀ ਤੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਥੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਬਣਨ ਦੀ ਤਾਰੀਖ 1526 ਈ. ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 1530 ਈ. ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਨਸਰਤ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਮਸਜਿਦ, ਕਲਾ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਉਲੇਖਯੋਗ ਹੈ।